Aronia - rekordzistka przeciw nowotworom. Skład i właściwości aronii.

Aronia to krzew z rodziny różowatych pochodzący z Ameryki Północnej. Owoce aronii stanowią cenny surowiec nie tylko ze względu na wysoką zawartość witamin czy składników mineralnych ale przede wszystkim na działanie przeciwnowotworowe. Wśród wszystkich owoców, jagody aronii są najbogatszym źródłem polifenoli o właściwościach przeciwutleniających. Aronia jest też skuteczna w profilaktyce licznych chorób cywilizacyjnych, w tym cukrzycy czy hipercholesterolemii. Dowiedz się więcej o aronii i sprawdź jak przygotować zdrowy, domowy sok z aronii.

Aronia – wartość odżywcza

Aronia w 100g dostarcza od 13 do 17,6g cukrów, 5,62 g błonnika pokarmowego, 0,14 g tłuszczu oraz 0,7 g białka. 100g aronii to dawka zaledwie 47 kcal. 69 do 81% jej masy stanowi woda. Jest jednym z najcenniejszych źródeł witamin: C, E, K oraz witamin z grupy B, w tym szczególnie kwasu foliowego. Ponadto zawiera takie składniki mineralne jak: cynk, magnez, potas, wapń, miedź, selen i żelazo.

Aronia – składniki bioaktywne

Jednymi z najcenniejszych składników bioaktywnych owoców aronii są polifenole (procyjanidyny, antocyjany i fenolokwasy), których całkowita zawartość (0,5g na 100g owoców) jest najwyższa spośród wszystkich owoców. Procyjanidyny przede wszystkich odpowiedzialne są za właściwości sensoryczne aronii, czyli jej charakterystyczny cierpki smak oraz różową barwę. Antocjany znajdują się głównie w zewnętrznej warstwie skórki i wykazują właściwości przeciwutleniające, a tym samym zmniejszają ryzyko wielu chorób cywilizacyjnych, podobnie jak fenolokwasy (kwasy fenolowe). Ponadto aktywność antyoksydacyjna wzmocniona jest poprzez obecność witamin: E i C, beta – karotenu oraz składników mineralnych: cynku, miedzi i selenu.

Aronia – właściwości i działanie na organizm

Aronia dzięki polifenolom charakteryzuje się aktywnością przeciwnowotworową, badania wykazały, że zmniejsza ryzyko wystąpienia raka jelita grubego, okrężnicy i piersi. Dowiedziono również, że ekstrakt z owoców aronii w porównaniu do ekstraktu z winogron, bzu, rzodkiewki czy marchwi purpurowej jest najsilniejszym inhibitorem wzrostu komórek HT – 29 ludzkiego raka jelita grubego i hamuje też rozwój komórek linii białaczek L1210 oraz HL60. Ponadto spożywanie aronii i jej przetworów wiąże się z działaniem ochronnym na układ sercowo – naczyniowy przejawiającym się w: ochronie i regeneracji komórek śródbłonka (poprawie ich funkcjonowania), zapobieganiu agregacji płytek krwi, obniżaniu stężenia cholesterolu całkowitego, jego frakcji LDL i trójglicerydów, podnoszeniu poziomu frakcji HDL cholesterolu, redukcji stresu oksydacyjnego oraz zapalenia śródbłonka, a także zmniejszaniu ciśnienia tętniczego, działaniu przeciwzakrzepowym.

Aronia jest wskazana w diecie diabetyków: zmniejsza aktywność enzymów trawiennych – maltazy i sacharazy, hamuje wchłanianie glukozy z jelita cienkiego, stymuluje jej wychwyt z krwi, zwiększa wydzielanie insuliny i redukuje stres oksydacyjny, co sumarycznie wpływa na zmniejszenie glikemii i złagodzenie objawów towarzyszących (obniżenie masy ciała, zmniejszenie pragnienia oraz ilości wydalanego moczu). Wykazano, że spożywanie soku z aronii przez trzy miesiące zmniejsza stężenie glukozy na czczo u osób z cukrzycą insulinoniezależną (cukrzyca typu 2). Dodatkowo sok z aronii wpływa korzystnie na poziom hemoglobiny glikowanej oraz obniża indeks glikemiczny roztworów cukrów prostych.

W badaniach klinicznych dowiedziono, że podawanie kobietom w ciąży 300 mg ekstraktu z aronii dziennie powoduje obniżenie stężenia hemoglobiny glikowanej, reguluje metabolizm cukrów, a także chroni komórki płodu przed stresem oksydacyjnym i zmniejsza ryzyko powikłań.

Aronia wpływa regenerująco na komórki wątroby, jest też skuteczna w leczeniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Badaniami na zwierzętach potwierdzono działanie ochraniające błonę śluzową przewodu pokarmowego i przeciwwrzodowe. Dzięki antocyjanom i właściwościom przeciwutleniającym aronia poprawia widzenie kolorów, widzenie zmierzchowe oraz rejestrację obrazów, korzystnie wpływa też przy rozwijającej się zaćmie i degeneracji plamki żółtej. Ponadto flawonoidy zmniejszają kruchość i przepuszczalność naczyń włosowatych w obrębie gałki ocznej dzięki interakcjom z kolagenem i poprawie elastyczności ich ścian. Sok z owoców aronii charakteryzuje się z kolei właściwościami bakteriostatycznymi (hamuje rozwój bakterii) i przeciwwirusowymi.

Aronia – przetwory. Jak zrobić sok z aronii?

Co warto podkreślić, przetwory z aronii w postaci soków czy koncentratów charakteryzują się niemal tak samo wysoką zawartością związków polifenolowych, co surowe owoce, a liczne badania wskazują na skuteczność soku z aronii w prewencji wielu chorób cywilizacyjnych. Jest to tym bardziej ważne, ponieważ aronia w stanie świeżym spożywana jest rzadko, co spowodowane jest jej charakterystycznym cierpkim smakiem. Nadaje się jednak do produkcji: dżemów, galaretek, powideł, konfitur, suszy owocowych, soków, syropów czy zdrowotnych nalewek. Stanowi świetny dodatek do mięs czy serów.

Sok z aronii

Składniki:

• 1kg owoców aronii
• 150g cukru

Przygotowanie:

Owoce aronii umyć i oczyścić z szypułek, zamrozić na 2-3 dni, aby pozbyć się goryczki. Po tym czasie do dużego garnka wsypać aronię. Wlać ok. 3/4 szklanki zimnej wody (aby twarde owoce aronii nie przywierały do dna garnka) i cały czas mieszając zagotować na dużym ogniu. Po zagotowaniu zmniejszyć ogień i gotować przez ok. pół godziny, w międzyczasie często mieszając. Owoce puszczą dużo cennego soku. Zlać go przez sitko do czystego garnka, dodać cukier do smaku i co chwilę mieszając zagotować. Gorący syrop wlać do czystych butelek lub słoików, od razu zakręcić i odstawić.

Aronia – bezpieczna dawka

Dotychczas brak jest rekomendacji odnośnie bezpiecznych i efektywnych dawek produktów z aronii. Co istotne to, aby sięgając po gotowe produkty z aronii sprawdzać etykiety, zwłaszcza w przypadku diabetyków, i wybierać te bez dodatku cukru. W badaniach klinicznych przeprowadzonych w Polsce zaobserwowano korzystne zmiany w parametrach krwi przy regularnym spożywaniu od 150 do 250 ml soku z aronii dziennie.

Źródła:

1. Szopa A., Kubica P., Ekiert H. Ekologia, skład chemiczny, działanie prozdrowotne oraz badania biotechnologiczne aronii czarnoowocowej, aronii czerwonej i aronii śliwolistnej. Post Fitoter 2017; 18(2): 145 – 157. 
2. Białek M., Rutkowska J., Hallmann E. Aronia czarnoowocowa jako potencjalny składnik żywności funkcjonalnej. Żywność. Nauka, Technologia. Jakość, 2012; 85(6): 21 – 30. 
3. Gawryś M., Zawada K., Wawer I. Aronia w diecie diabetyków. Diabet. Klin. 2012; 1(5): 196 – 200. 
4. Banaś A., Korus A. Prozdrowotne właściwości owoców i przetworów z aronii. Med Rodz 2015; 4(18): 179 – 181.