Nalewki domowe - zdrowie z natury

Nie od dziś wiadomo, że owoce i zioła dzięki bogactwu składników bioaktywnych mają dobroczynne oddziaływanie na organizm, w tym na jego odporność. Jesień czy zima to pory roku kiedy dostępność jednych i drugich jest ograniczona, ale zarówno z owoców, jak i ziół przygotować można syropy i nalewki, które będą cennym elementem profilaktyki oraz leczenia przeziębień czy grypy. Nalewki charakteryzują się zawartością tych samych składników odżywczych i prozdrowotnych, co owoce, z których zostały przygotowane, a to sprawia, że mogą być stosowane w celach leczniczych.

Nalewka – co to jest?

Nalewka to wyciąg alkoholowy ze świeżych bądź suszonych owoców, jagód, ziół, nasion, skórek owoców czy korzeni, który jest odpowiednio dosłodzony. Może też być wzbogacony o dodatek miodu lub karmelu. Nalewki charakteryzują się zawartością tych samych składników odżywczych i prozdrowotnych (witaminy, składniki mineralne, flawonoidy), co surowce, z których zostały przygotowane, co sprawia, że mogą być stosowane w celach leczniczych. 

Nalewka na różne dolegliwości

Nalewki wykazują korzystne oddziaływanie na organizm dzięki składnikom odżywczym i bioaktywnym zawartym w surowcach, z których są otrzymywane. I tak oto nalewka wiśniowa wykazuje działanie przeciwgorączkowe i może być stosowana pomocniczo w grypie, przeziębieniu, anginie oraz przy anemii. Orzechówka z kolei zalecana jest przy bólach wątroby i żołądka. Nalewka sosnowa doskonale sprawdzi się przy kaszlu, charakteryzuje się również działaniem wzmacniającym. Nalewka przygotowana z aloesu to świetny środek na schorzenia przewodu pokarmowego oraz choroby płuc, wzmacnia organizm. Anyżówka może być stosowana w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i pomocniczo w leczeniu astmy, w nieżytach żołądka oraz jelit, niestrawnościach, wykazuje działanie rozkurczowe, a także ułatwia trawienie. Nalewka z czarnego bzu działa napotnie, moczopędnie i przeciwgorączkowo, podobnie jak z rokitnika czy malin, które dodatkowo są pomocne w leczeniu kaszlu, przeziębień, grypy, anginy i korzystnie wpływa na pracę przewodu pokarmowego. Wartościowym produktem jest też nalewka z pigwy, wzmacniająca odporność i wspomagająca terapię chorób układu oddechowego, przeziębiania i grypy. Sama pigwa charakteryzuje się dużą zawartością witaminy C oraz polifenoli o właściwościach antyoksydacyjnych, bakteriobójczych, bakteriostatycznych i przeciwgrzybiczych. Badania wykazały, że również nalewka jest bogata w składniki bioaktywne, z owoców przechodzi do niej bowiem ponad 82% polifenoli.

Nalewki lecznicze - jak często pić?

Nalewki należy spożywać w niewielkich ilościach, szczególnie gdy są to trunki lecznicze. Zawierają one bowiem w swoim składzie wiele związków chemicznych. Ich nadużywanie może prowadzić do przykrych dolegliwości oraz bólu głowy, a długofalowo, ze względu na zawartość alkoholu, do ciężkich problemów zdrowotnych, w tym zaburzeń funkcjonowania wątroby. Bezpiecznie, zaleca się spożywać 15 - 40 ml. dziennie.

Jak zrobić nalewkę?

Sposób przygotowania nalewki jest zależny od owoców czy ziół, które zdecydujemy się użyć. Metody nieco różnią się od siebie, jednak zawsze ważna jest jakość produktów, które posłużą za podstawę - istotne jest, by były to owoce uprawiane i zbierane naturalnie, pozbawione chemicznych dodatków. Szczególnie w przypadku np. żurawiny, warto postawić na polskie owoce zbierane jesienią na naturalnych stanowiskach. Nalewka z żurawiny jest cennym źródłem nie tylko witamin C, B1 i B2, ale też prowitaminy A i wielu soli mineralnych. Ma działanie wzmacniające, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, jej zalety można by długo wymieniać, a przygotowanie nalewki z żurawiny jest bardzo proste. Świeże owoce żurawiny warto włożyć na noc do zamrażarki, następnie zalać je spirytusem nalewkowym lub wódką w proporcji mniej więcej 1 kg. owoców na litr alkoholu (w zależności jak mocna ma być nalewka). Po 2-3 tygodniach można zlać płyn a owoce zasypać cukrem (i opcjonalnie dodać rozpuszczonego miodu) by puściły sok i po kolejnych 2. tygodniach połączyć zlany wcześniej alkohol z sokiem. Według innej, krótszej w przygotowaniu receptury, po oddzieleniu owoców do alkoholu dodaje się rozpuszczony miód z cukrem. W obydwu przypadkach, finalnie całość zlewa się przez gazę do butelek i odstawia z ciemne miejsce.

Popularność wśród zdrowotnych nalewek zdobyła też nalewka z pigwy, choć warto rozróżnić nalewki przygotowywane z pigwy i pigwowca. Owoce pigwy są większe i delikatniejsze w smaku, owoce pigwowca japońskiego są bardziej kwaśne i wymagają nieco więcej cukru. Kilogram pokrojonych i pozbawionych pestek owoców zasypuje się np. w dużym słoju cukrem (od 0,5-1 kg) i odstawia na dwa tygodnie. Następnie sok można zlać do innego naczynia i zalać owoce spirytusem nalewkowym lub wódką, lub od razu połączyć całość z alkoholem. Po przynajmniej miesiącu po połączeniu soku, który puszczą owoce i alkoholu (a według niektórych receptur nawet po kilku miesiącach), nalewkę zlewa się przez gazę do butelek i odstawia na kilka dni. Kwestią smaku jest dodanie w początkowym etapie przygotowania rozpuszczonego miodu, cytryny lub imbiru.

Domowe syropy lecznicze – na odporność, przeziębienie i grypę

Jak wskazują badania syropy, także te domowe, zawierają te same cenne składniki, co surowce, z których są otrzymywane, czyli: witaminy, składniki mineralne czy flawonoidy. Syrop zawierający w składzie czarną porzeczkę zwiększa odporność organizmu na zakażenia, a także ma działanie odtruwające. Syrop aroniowy z kolei poza wpływem na układ immunologiczny, wykazuje właściwości wykrztuśne i przeciwgorączkowe, dlatego może być pomocny w leczeniu przeziębienia. Cebula, jak i czosnek są doskonałym surowcem na syrop poprawiający odporność, ale również pomagają w infekcjach górnych dróg oddechowych i przeziębieniach. Cebula łagodzi suchy kaszel i ból gardła. Działanie cebuli wzmocnić można poprzez dodatek cytryny i miodu. W leczeniu kaszlu sprawdza się też syrop sosnowy. Syrop ze świeżych malin natomiast działa napotnie, dzięki czemu obniża temperaturę ciała, pomocny jest również w terapii przeziębień i grypy, tak samo jak syrop z czarnego bzu, pigwy czy dzikiej róży. 

Syrop z cebuli i czosnku

Składniki:

• 1 cebula
• 3 ząbki czosnku
• 3 – 4 łyżki miodu lub cukier

Cebulę pokroić w piórka lub kostkę, czosnek w cienkie plasterki, wymieszać w słoiku z miodem. Słoik przykryć bawełnianą ściereczką i zostawić na całą noc. Rano przecedzić. Syrop gotowy!

Źródła:

1. Dworska A. et al. Charakterystyka wybranych napojów alkoholowych. Postępy Nauki i Technologii Przemysłu Rolno – Spożywczego 2011; 66 (3): 32 – 44.
2. Rogala J. Nalewki zdrowotne. Wydawnictwo Baobab, Kraków 2007.
3. Narwojsz A. et al. Ekstraktywność składników bioaktywnych w procesie otrzymywania nalewki z pigwy. Bromat. Chem. Toksykol. 2012; 3: 567 – 572. 
4. Lamer – Zarawska E., Kowal – Gierczak B., Niedworok J. Fitoterapia i leki roślinne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.