Choroba Gravesa-Basedowa - czym się objawia?

Choroba Gravesa – Basedowa jest chorobą tarczycy przebiegającą z nadczynnością gruczołu. Do jej charakterystycznych objawów należy nadczynność tarczycy przebiegająca z okresami remisji i zaostrzeń oraz wole naczyniowe,może występować także wytrzeszcz oczu ale nie jest konieczny dla rozpoznania choroby. Nieleczona choroba Gravesa-Basedowa prowadzić może do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Dowiedz się jakie są przyczyny choroby i jaką dietę zaleca się w trakcie leczenia.

Choroba Gravesa-Basedowa

Choroba Gravesa – Basedowa (ChGB) jest schorzeniem tarczycy, które ma podłoże autoimmunologiczne. W tarczycy wytwarzane są przeciwciała przeciwko receptorowi dla tyreotropiny (TSH) stymulujące tarczycę do wytwarzania hormonów: tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Choroba Graves – Basedowa dotyczy około przede wszystkim kobiet w wieku od 30 do 60 lat. Znaczenie w rozwoju schorzenia mają czynniki genetyczne oraz środowiskowe. Predyspozycje genetyczne do zachorowania na ChGB warunkują geny układu zgodności tkankowej, w szczególności HLA-DR3 i HLA-DR4. Wśród czynników środowiskowych wyróżnić można: palenie papierosów, stres, ciążę, nadmierną podaż jodu z pożywieniem, niedobór selenu, f płaczliwością, pobudzeniem psychoruchowym), lękiem, bezsennością, trudnościami w skupieniu uwagi, upośledzoną tolerancją ciepła, potliwością, rumienieniem się, osłabieniem, męczliwością, przyspieszeniem akcji serca, dusznością, biegunkami, wzrostem łaknienia z jednoczesnym zmniejszaniem masy ciała i obniżeniem libido. U kobiet może dochodzić do zaburzeń miesiączkowania lub braku miesiączki. Ponadto zaobserwować można: drobnofaliste drżenie rąk, wypadające, cienkie i łamliwe włosy, kruche paznokcie. Skutkiem nadczynności tarczycy mogą być nadciśnienie skurczowe, a niekiedy objawy niewydolności serca. Charakterystycznymi symptomami choroby Gravesa – Basedowa są również: powiększenie tarczycy prowadzące do rozwoju wola, orbitopatia i dermatopatia. Orbitopatia tarczycowa, czyli zespół objawów ocznych w przebiegu ChGB, spowodowana jest autoimmunologicznym zapaleniem tkanek miękkich oczodołu. Może się objawiać bólem gałek ocznych, pieczeniem, uczuciem piasku pod powiekami, nadmiernym łzawieniem, pogorszeniem ostrości widzenia czy światłowstrętem. Gdy gałka oczna wysuwa się poza brzegi kostne oczodołów to z powodu niedomykalności powiek dochodzi do owrzodzenia rogówki. Postępująca orbitopatia może prowadzić do przejściowego lub trwałego uszkodzenia narządu wzroku. Skrajną postacią jest wytrzeszcz złośliwy – ciężka postać postępującej orbitopatii naciekowo-obrzękowej, o bardzo dużym ryzyku utraty wzroku. Z kolei dermatopatia tarczycowa to rzadziej występujący choć typowy dla ChGB objaw – obrzęk przedgoleniowy, powstający na tle autoimmunologicznego zapalenia skóry, któremu może towarzyszyć zaczerwienienie skóry. Występuje on przede wszystkim na przedniej powierzchni podudzi i na stopach jako zgrubienie i przebarwienie skóry przypominające obraz skórki pomarańczowej.

Choroba Gravesa-Basedowa - dieta

Ze względu na zwiększony metabolizm dieta w przebiegu choroby Gravesa – Basedowa charakteryzuje się zwiększoną kalorycznością, średnio o 15– 25%, co odpowiada około 350 – 500 kcal. Powinna być również bogatsza w pełnowartościowe białko i zawierać go 15 – 25%  dziennego zapotrzebowania (110 - 130g). Poprzez pełnowartościowe białko rozumieć należy białko pochodzenia zwierzęcego, którego źródłem są: mięso, drób, ryby, jaja i przetwory mleczne. Nadczynność tarczycy przyczynia się do zaburzeń gospodarki wapniowej, co predysponuje do osteoporozy. W związku z tym, dieta w chorobie Gravesa – Basedowa powinna być bogata w produkty będące źródłem wapnia: mleko i jego przetwory, fasolę, soję. Istotne jest również zapewnienie odpowiedniej ilości witaminy D. Z tłuszczów polecana jest: oliwa z oliwek, olej rzepakowy oraz masło. Zgodnie z wynikami badań skutecznym wsparciem dla farmakoterapii, które przyspiesza powrót do prawidłowego funkcjonowania tarczycy (z 8 tygodni do nawet 4 tygodni) są antyoksydanty takie jak: witamina E, C, beta – karoten oraz selen. Dlatego w diecie warto uwzględnić produkty będące dobrymi źródłami tych składników, a więc warzywa, owoce, oleje roślinne, orzechy i migdały. Przygotowywane potrawy powinny być lekkostrawne. Niewskazane są produkty wzdymające, takie jak: kapusta czy nasiona roślin strączkowych. Unikać należy kawy oraz napojów energetyzujących, gdyż zawarta w nich kofeina dodatkowo pobudza organizm, co nasilać może zaburzenia rytmu serca, kłopoty z koncentracją i prowadzić do zaburzeń snu. 

Czy choroba Gravesa-Basedowa jest uleczalna?

Choroba Gravesa-Basedowa ma charakterystyczny przebieg z okresami remisji i zaostrzeń. Najgroźniejszym powikłaniem jest przełom tarczycowy, będący stanem zagrożenia życia. Nie ma skutecznego leczenia przyczynowego choroby Gravesa-Basedowa, leczy się jej objawy: nadczynność tarczycy, wole i orbitopatię. Podstawową metodą leczenia jest farmakoterapia lekami przeciwtarczycowymi (tyreostatykami), które spowalniają i zmniejszają produkcję hormonów tarczycy. Dlaczego nie należy oczekiwać natychmiastowego klinicznego efektu ich działania. Po uzyskaniu normalizacji stężeń wolnych hormonów tarczycy we krwi leczenie prowadzi się przez ok. 12-18 miesięcy a następnie odstawia, jeśli stężenia TSH i przeciwciał TRAb w surowicy są prawidłowe. Remisję uzyskuje się u 50-55% chorych. W razie nawrotu nadczynności tarczycy u osób wcześniej leczonych tyreostatykami zaleca się leczenie radykalne z zastosowaniem jodu promieniotwórczego lub leczenie operacyjne polegające na całkowitym usunięciu tarczycy (tyreoidektomię). 

Źródła:

1. George J. Kahaly G.J., Bartalena L. Hegedüs L. et al.: 2018 European Thyroid Association Guideline for the Management of Graves’ Hyperthyroidism. Eur. Thyroid J., 2018; 7: 167–186
2. Bartalena L., Baldeschi L., Boboridis K. et al. on behalf of the European Group on Graves’ Orbitopathy (EUGOGO): The 2016 European Thyroid Association/European Group on Graves’ Orbitopathy Guidelines for the Management of Graves’ Orbitopathy. Eur. Thyroid J., 2016; 5: 9–26
3. Kryczyk J., Zagrodzki P. Selen w chorobie Gravesa – Basedowa. Postępy Hig Med Dosw 2013; 67: 491 – 498. 
4. Tuchendler P., Zdrojewicz Z. Dieta w chorobach tarczycy. Med Rodz 2017; 20 (4): 299 – 303. 
5. Szczepańska E., Dietka – Czernel M., Jastrzębska H. Trudności w leczeniu choroby Gravesa – Basedowa. Post N Med 2017; 12: 683 – 688.
6. Ostrowska L., Krywal K., Stefańska E. Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018.