Czerniak jest nowotworem złośliwym, który może pojawić się nie tylko na skórze, ale również na błonach śluzowych i w gałce ocznej. Może być nowo powstałą zmianą lub powstać na bazie wcześniej istniejącego znamienia barwnikowego.
Czym jest i jak wygląda czerniak?
Czerniak jest wywodzącym się z komórek melanocytowych nowotworem złośliwym, który może wystąpić na skórze, błonach śluzowych lub w gałce ocznej. W przypadku skóry, pojawiająca się zmiana nowotworowa charakteryzująca się: asymetrią, nierównymi brzegami, jak również nierównomierną barwą oraz średnicą powyżej 5 mm powinna zwrócić naszą uwagę. Dane jednak wskazują, że ponad 50% czerniaków nie spełnia tych kryteriów. Stąd też jednym z głównych badań diagnostycznych jest dermatoskopia. Jest ona szybką, nieinwazyjną metodą wykorzystującą optyczne techniki powiększania obrazu, która umożliwia wykrywanie czerniaków we wczesnym okresie rozwoju. Czułość tej metody diagnostycznej dochodzi do 96,3%, a jej swoistość do 94,2%. Stanowi podstawę klasyfikacji do biopsji wycinającej. Z kolei wynik badania histopatologicznego całej usuniętej chirurgicznie zmiany jest podstawą rozpoznania czerniaka.
Czerniak – przyczyny i czynniki ryzyka
Uznaje się, że rozwój czerniaka jest wynikiem wzajemnego oddziaływania kilku czynników. Czynnikami zwiększonego ryzyka rozwoju czerniaka są: ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe ( UV) naturalne i sztuczne ( np. łóżka opalające , solaria), przewlekłe drażnienie mechaniczne i chemiczne, znamiona wrodzone, fenotyp skóry ( niska zawartość barwnika melaniny w skórze), spadek odporności, zmiany hormonalne okresu pokwitania, ciąży i laktacji oraz predyspozycje genetyczne.
Objawy czerniaka
Czerniak może rozwijać się jako zupełnie nowa zmiana ( de novo) lub też na podłożu istniejącego już wcześniej znamienia barwnikowego jako zgrubienie, zmiana zabarwienia, powierzchni i brzegów, krwawienie lub swędzenie. Czerniak skóry charakteryzuje następującymi objawami klinicznymi:
- asymetrią zmiany względem podłoża w każdej osi, nieregularnym obrazem z wyniosłościami ( wyspami),
- nierównymi i postrzępionymi brzegami zmiany,
- nierównomiernym kolorem: od jasnobrązowego po czarny, stalowy, nierównym rozkładem barwnika,
- średnicą większą niż 5mm,
- uwypukleniem powierzchni ponad poziom otaczającego skórę naskórka, powiększaniem się średnicy zmiany,
- zaczerwienieniem wokół zmiany.
Diagnostyka i rozpoznanie czerniaka
Najważniejszym elementem pozwalającym na wczesne rozpoznanie czerniaka jest całościowe badanie skóry za pomocą dermoskopu ręcznego ze światłem spolaryzowanym lub niespolaryzowanym w powiększeniu 10-krotnym. Najprostsza zasada oceny dermoskopowej (tzw. Trzypunktowa skala wg Argenziano) opiera się na podejrzeniu klinicznym czerniaka w przypadku spełnienia dwu z trzech kryteriów:
- asymetryczny rozkład struktur w obrębie zmiany,
- atypowa siatka barwnikowa,
- niebiesko-biały welon.
Leczenie czerniaka
Podstawową metodą leczenia czerniaka jest leczenie chirurgiczne. Po wcześniejszym wycięciu podejrzanej zmiany ( biopsji wycinającej) i rozpoznaniu czerniaka, należy wdrożyć leczenie zgodnie z oceną stopnia zaawansowania zmiany. Może ono obejmować docięcie blizny z odpowiednimi marginesami, a także wykonanie biopsji wartowniczego węzła chłonnego. Jeśli w wyniku biopsji węzła chłonnego stwierdzone zostaną przerzuty w ramach leczenia wykonuje się limfadenektomię, czyli wycięcie węzła chłonnego. Leczenie uzupełniające (radioterapia, chemioterapia, immunuterapia) rozważane jest w ściśle określonych przypadkach. Podstawową i obowiązującą zasadą powinno być postępowanie prowadzone w ramach wielospecjalistycznych zespołów, których członkowie mają doświadczenie w diagnostyce i leczeniu.
Źródła:
1. Rutkowski P. et al. Czerniaki skóry. Cutaneous melanomas. Oncol Clin Pract 2017; 13: 241–258.
2. Telka E., Szczepanik K. Czerniak skóry – nowe zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego. Nowa Medycyna 2014; 3: 125 – 129.
3. Michalska – Jakubus M., Jakubus T., Krasowska D. Czerniak – epidemiologia, etiopatogeneza i rokowanie. Medycyna Rodzinna 2006; 2: 45 – 53.
Data dodania:
Artykuły powiązane
Jesień: przeziębienie i grypa
Jesień to czas szczególnie częstych infekcji. O tym, o co szczególnie warto zadbać w sezonie przeziębień, opowiada lekarz internista.
Ketony w moczu - czy to groźne?
Badanie ogólne moczu tak jak i inne testy laboratoryjne i badania obrazowe, powinny być zawsze interpretowane przez lekarza. Warto jednak dowiedzieć się czym są ketony i z czym może być związana ich obecność w moczu.
Goździki – zdrowie w sezonie jesienno-zimowym
Goździki działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, wspomagają też odporność, dlatego tym bardziej powinny znaleźć miejsce w kuchni w sezonie jesienno – zimowym. Sprawdź działanie goździków i dowiedz się komu goździki będą szczególnie pomocne!
Wulwodynia, czyli chroniczny ból miejsc intymnych. Sprawdź, czy można z nią skutecznie walczyć!
Wulwodynia to chroniczny ból miejsc intymnych, którego przyczyną często jest nadmierne napięcie mięśni. W jej leczeniu stosowana jest między innymi fizjoterapia.
Sporysz: skuteczny lek czy groźna trucizna?
Sporysz – mała niepozorna przypominające ziarno zboża ciemnobrązowa ‘narośl’ na kłosie żyta powodująca skażenie ziarna substancjami toksycznymi. W przeszłości jego nieświadome spożycie powodowało silne halucynacje i niebezpieczne choroby.