Czy zemsta faraona jest zaraźliwa? Sprawdź, jak sobie z nią poradzić!

Zemsta faraona to potoczne określenie dotyczące ostrych objawów zakażenia przewodu pokarmowego, związanych z wyjazdem za granicę, zazwyczaj do krajów o niższym standardzie higienicznym. Co to jest zemsta faraona? Czy to poważna choroba? Czy zemsta faraona jest zaraźliwa? Jak sobie z nią radzić? Odpowiadamy na te pytania.

Zemsta faraona określana jest także jako klątwa faraona, zemsta sułtana lub zemsta Montezumy albo po prostu jako biegunka podróżnych. Wszystkie te nazwy nawiązują do tego, że jest rezultatem wyjazdów do krajów egzotycznych. Może się pojawić podczas podróży do krajów afrykańskich, azjatyckich, południowoamerykańskich oraz śródziemnomorskich.

Szacuje się, że zemsta faraona to choroba, która dotyka co drugiego podróżnego.

Powodowana może być przez wirusy lub bakterie, z tym, że wirusy są odpowiedzialne za zaledwie 20 procent przypadków tej dolegliwości, natomiast bakterie - za 80 procent. Najczęściej są to takie bakterie jak enterotoksyczne (ETEC) i enteroagregacyjne (EAEC) szczepy Escherichia coli a także Campylobacter, Shigella, Salmonella, Aeromonas i Vibrio.

Zemsta faraona – co to jest?

Zemsta faraona nie jest zwykłym zatruciem pokarmowym, które może nas spotkać także w naszym własnym kraju, a nawet we własnym domu, w wyniku zjedzenia na przykład nieświeżej żywności.

To choroba, której objawem są dolegliwości żołądkowo-jelitowe dotykające nas podczas pobytu za granicą, najczęściej w krajach o niższym standardzie sanitarno-higienicznym. Przyczyną ich pojawiania się jest występowanie odmiennej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego u Europejczyków, niedostosowanej do lokalnej flory bakteryjnej. Takie “spotkanie” z lokalnymi bakteriami bardzo często skutkuje kilkudniową niedyspozycją.

Dolegliwości zwykle pojawiają się 2-3 dni po przyjeździe i mogą się utrzymywać do 3-4 dni. Mogą się pojawić takie objawy jak biegunka, wymioty, nudności, gorączka czy bóle brzucha. Nie zawsze występują wszystkie z tych objawów.

Może się zdarzyć, że zemsta faraona wystąpi po powrocie z wyjazdu, na przykład po powrocie z Egiptu, zwłaszcza gdy byliśmy tam krótko i podczas tego pobytu objawy nie zdążyły się ujawnić..

Zwykle choroba, jaką jest zemsta faraona, nie jest groźna dla zdrowia, ale bywa uciążliwa, gdyż zmusza nas do pozostania przez jakiś czas w pokoju hotelowym, uniemożliwiając korzystanie z atrakcji turystycznych miejsca, do którego przyjechaliśmy.

Zemsta faraona – leki

Jak długo trwa zemsta faraona? Zwykle mija samoistnie w ciągu 3-4 dni.

Gdy dolegliwości są szczególnie uciążliwe, można zastosować terapię farmakologiczną. Jaki lek jest polecany na zemstę faraona? Mogą to być antybiotyki, takie jak rifaksymina, azytromycyna albo preparaty bakteriobójcze takie jak salicylan bizmutu. Jednocześnie z antybiotykiem można stosować lek przeciwbiegunkowy loperamid.

Leki przeciwbiegunkowe sprawiają, że zwiększa się wchłanianie wody i elektrolitów, zapobiegają więc odwodnieniu.

Zalecane jest aby zabierać ze sobą te leki, gdy podróżujemy do krajów, gdzie występuje ryzyko zachorowania.

Przy biegunce ważne jest uzupełnianie płynów. Najlepiej w tym celu pić wodę niegazowaną, gorzką herbatę albo napary ziołowe z mięty czy rumianku.

Dieta stosowana podczas tej dolegliwości powinna zawierać lekkostrawne potrawy, takie jak suchary, ryż, gotowane ziemniaki, rosół czy gotowane warzywa (oprócz tych ciężkostrawnych takich jak kapusta czy kalafior).  Unikać należy także mięsa, produktów z zawartością cukru, surowych warzy, owoców oraz soków owocowych.

Jeśli zemsta faraona wystąpi u dziecka, dobrze jest skonsultować się z lekarzem. W przypadku dzieci, podobnie jak w przypadku osób starszych, szczególnie groźne może być odwodnienie, będące powikłaniem biegunki. Może ono doprowadzić do kwasicy metabolicznej, która może nawet doprowadzić do zgonu.

Dlatego w przypadku wystąpienia biegunki u dzieci, szczególnie ważne jest podawanie dużej ilości płynów, a posiłki trzeba podawać częściej, ale w mniejszych porcjach.

Zemsta faraona - zapobieganie

Aby zapobiec wystąpieniu tej dolegliwości, trzeba podczas wyjazdu do egzotycznego kraju zachowywać zasady higieny, czyli myć ręce przed każdym posiłkiem, myć warzywa i owoce, a także obierać je ze skórki. Należy unikać picia surowego mleka, jedzenia lodów, a także posiłków serwowanych na ulicy, takich jak hot-dogi, hamburgery, kebab czy świeżo wyciśnięte soki.

Ryzykowne jest także spożywanie surowego mięsa czy ryb, w tym przypadku istnieje także ryzyko zakażania pasożytami. Najbezpieczniejszym posiłkiem jest danie podgrzane do temperatury co najmniej 60 stopni C, czyli najlepiej, aby były to potrawy grillowane, pieczone lub smażone.

Ponieważ głównym źródłem bakterii wywołujących biegunkę podróżnych jest woda, dobrze jest używać wyłącznie wody butelkowej, także do mycia rąk czy zębów oraz do mycia butelek i smoczków dla dzieci.

Uwaga na napoje z lodem - do jego produkcji zazwyczaj używana jest woda z kranu, dlatego nie zaleca się spożywania jakichkolwiek napojów z dodatkiem lodu w kostkach!

Dobrze jest także, wyjeżdżając za granicę, zaopatrzyć się w elektrolity w saszetkach, tabletki na biegunkę oraz preparaty przeciwwymiotne i przeciwgorączkowe. Przydatne bywją preparaty z probiotykami, jednak wbrew obiegowej opinii, nie zabezpieczają one przed zachorowaniem, mogą natomiast istotnie złagodzić objaw, gdy już się pojawią, głównie skrócić czas trwania biegunki.

Rozpowszechnionym poglądem jest ten dotyczący alkoholu i jego roli ochronnej przeciwko dolegliwości, jaką jest zemsta faraona. Jest to mit. Alkohol nie chroni przed chorobą, a jego przyjmowanie podczas wystąpienia objawów może osłabić organizm.

Czy zemsta faraona jest zaraźliwa?

Mimo że biegunka podróżnych wydaje się, mimo swojej uciążliwości, dość niegroźna przypadłością, jej skutkiem może być przewlekły poinfekcyjny zespół jelita drażliwego, dlatego lepiej jej uniknąć.

Nie jest jednak zaraźliwa, dlatego nie musimy się obawiać, że przebywając w jednym pomieszczeniu z osobą cierpiącą na biegunkę podróżnych, także na nią zachorujemy.

Zemsta faraona to indywidualna reakcja organizmu na określony skład bakterii występujący w danym miejscu. U jednej osoby może w takiej sytuacji nie wystąpić żadna reakcja, u innej mogą się pojawić niewielkie, prawie niezauważalne dolegliwości, wreszcie niektórzy mogą być zmuszeni spędzić kilka dni atrakcyjnego wyjazdu zagranicznego w łóżku.

Przypadłość ta częściej dotyka osoby ze zwiększoną wrażliwością na zakażenie przewodu pokarmowego. Istotne znaczenie ma poziom kwasu żółądkowego. Zakażenie łatwiej rozwija się u osób z niedokwasotą, z przewlekłym zapaleniem błony śluzowej żołądka, a także u osób stosujących przewlekle leki hamujące wydzielanie kwasu solnego, zwłaszcza inhibitory pompy protonowej (popularne preparaty- omeprazol, pantoprazol).

Łatwiej także o zakażenie u osób z obniżonym wydzielaniem jelitowym immunoglobuliny typu A, z niedoborem odporności, na przykład u zakażonych HIV, u osób z zaburzeniami mikroflory jelitowej czy będących w trakcie leczenia immunosupresyjnego. Takie osoby powinny szczególnie przestrzegać zasad prewencji.

Stosowanie się do tych zasad polecamy wszystkim wyjeżdżającym za granicę do krajów podwyższonego ryzyka.  Wtedy mamy szansę, że zemsta faraona nas nie dosięgnie i nie zepsuje nam wymarzonego urlopu.

Źródła:

Mach T., Szczeklik K., Algorytmy postępowania w ostrej biegunce infekcyjnej. Praca poglądowa, Zakażenia XXI wieku, 2018;1(5)

Schweitzer L., Singh B., Rupali P., at. al., Emerging concepts in the diagnosis, treatment, and prevention of travelers' diarrhea, Current Opinion in Infectious Diseases, 2019 Oct;32(5):468-474

Riddle M., Connor B., Beeching N., at al., Guidelines for the prevention and treatment of travelers' diarrhea: a graded expert panel report, Journal of Travel Medicine,  2017 Apr 1;24 (suppl_1), 57-74

DuPont H., Travelers' diarrhea: antimicrobial therapy and chemoprevention, Nature Clinical Practice Gastroenterology & Hepatology, 2005 Apr;2(4):191-8