Czym jest gruczoł Bartholina? Objawy i leczenie zapalenia gruczołu Bartholina

Prawidłowe funkcjonowanie narządów intymnych i możliwość czerpania przyjemności z czynności seksualnych zależy nie tylko od sfery emocjonalnej, lecz także w dużej mierze od funkcjonowania poszczególnych struktur i organów. Jednym z nich jest gruczoł Bartholina, dzięki któremu produkowany jest śluz nawilżający pochwę. Dzięki temu stosunek jest komfortowy, a Pacjentka odczuwa podniecenie seksualne. Niestety niekiedy dochodzi do powiększenia gruczołu, wskutek czego wydzielina nie jest produkowana w dostatecznej ilości. Może wystąpić torbiel w obrębie tej niewielkiej struktury, ropień czy stan zapalny, co prowadzi niekiedy do konieczności wykonania zabiegu chirurgicznego. Co warto wiedzieć o gruczole Bartholina, jakie są objawy zaburzenia jego działania i na czym polega leczenie torbieli gruczołu Bartholina oraz innych dolegliwości tego organu?

Czym jest gruczoł Bartholina?

Gruczoł Bartholina określany jest również jako gruczoły przedsionkowe większe. To narząd występujący parzyście, który stanowi element zewnętrznego układu płciowego u kobiet. Strukturę tę odkrył duński anatom Caspar Bartholin. Gruczoły Bartholina znajdują się po obu stronach przedsionka pochwy i wewnątrz warg sromowych mniejszych. 

Gruczoły przedsionkowe większe przypominają swoim wyglądem ziarna fasoli. Ich główną funkcją jest produkcja nawilżającego śluzu. Działanie gruczołów uaktywnia się wskutek podniecenia. Wówczas wytworzona wydzielina jest transportowana za pomocą ok. 20-milimetrowych przewodów wyprowadzających do ujścia bocznych ścianek przedsionka pochwy. Umożliwia to komfortową penetrację przez partnera. 

Powiększone gruczoły przedsionkowe większe - objawy

Niekiedy może się zdarzyć, że kanaliki ulegną zatkaniu lub dojdzie do wystąpienia stanu zapalnego i innych dolegliwości w obrębie gruczołów Bartholina. Wówczas Pacjentka odczuwa silny ból, uczucie świądu w okolicach sromu nasilające się przy siadaniu, a także asymetryczne powiększenie warg sromowych większych. Problem dotyczy kobiet aktywnych seksualnie, głównie w wieku od 20. do 40. roku życia. 

W przypadku zauważenia podobnych objawów, a także odczuwania dyskomfortu podczas stosunku seksualnego, należy jak najszybciej zgłosić się do ginekologa w celu zdiagnozowania problemu i podjęcia leczenia. Nieleczona dolegliwość może doprowadzić do ostrego zapalenia gruczołu Bartholina, a także powstania ropnia niebezpiecznego zarówno dla samych gruczołów, jak i kanalików odprowadzających śluz do ujścia przewodów.

Powiększony gruczoł Bartholina – przyczyny

Zapalenie gruczołu Bartholina zwykle jest wywołane przez drobnoustroje występujące w okolicach intymnych przenoszone drogą płciową. Są to najczęściej:

• paciorkowce,

• gronkowce,

• dwoinka rzeżączki,

• pałeczka E-coli,

• bakterie chlamydii.

Problemy w okolicach krocza pojawiają się również na skutek nieodpowiedniej higieny. Właściwa pielęgnacja jest niezwykle ważna. Warto stosować na co dzień płyn do higieny intymnej i podmywać się po każdej wizycie w toalecie. Istotna jest też codzienna zmiana bielizny na świeżą. 

Zapalenie gruczołu Bartholina a torbiel i ropień gruczołu

W przypadku wystąpienia stanu zapalnego gruczołu Bartholina występuje obrzęk zarówno samego gruczołu, jak i kanalików. W rezultacie dochodzi do zalegania wydzieliny i utworzenia tzw. torbieli zastoinowej. W takim niewielkim guzku może dojść dodatkowo do zakażenia bakteryjnego cieczy, przez co wytwarza się ropień gruczołu Bartholina. Taki guz może osiągnąć wielkość nawet do 3 centymetrów średnicy i powodować duże dolegliwości bólowe. 

Ponadto, jeżeli na czas nie zostanie wdrożone właściwe leczenie, oczyszczenie i opróżnienie gruczołu z treści, może dojść do pęknięcia ścian gruczołu i skażenia pochwy. W stanach zapalnych gruczołu Bartholina mogą występować gorączka i dreszcze. Poza dolegliwościami bólowymi wyraźnie zaczerwienione są również części warg sromowych. Często ulegają też opuchnięciu. 

Zaburzenia w produkcji wydzieliny gruczołu Bartholina, a także stan zapalny organu jest poważnym schorzeniem, w przypadku którego leczenie domowymi sposobami nie wystarczy i nie będzie skuteczne. Jeżeli dojdzie do zakażenia i postępu oraz zaawansowania choroby, należy niezwłocznie poddać się specjalistycznemu leczeniu. W skrajnych przypadkach zwlekanie z interwencją lekarską kończy się usunięciem całego gruczołu.

Schorzenia Bartholina – leczenie

Leczenie ropnia, torbieli, jak i stanu zapalnego gruczołu Bartholina zależy od stopnia zaawansowania schorzenia. W przypadku niewielkiego powiększenia struktury najczęściej stosowane jest leczenie farmakologiczne i antybiotykoterapia. Jeżeli jednak zlokalizowana zmiana osiąga wielkość kilkunastu milimetrów, niezbędne bywa leczenie chirurgiczne. Polega ono na nacięciu guzka, a następnie umożliwieniu ujścia wydzieliny z gruczołu i kanalików.

Skrajne przypadki wymagają usunięcia całego gruczołu wraz z marginesem tkanki wokół organu. U Pacjentek, u których problemy z gruczołem Bartholina mają charakter nawracający, bywa wykonywana marsupializacja. Działanie polega na rozcięciu gruczołu, wyłuszczeniu jego zawartości, a następnie przyszyciu ścian gruczołu do przedsionka pochwy. Dzięki takiemu zabiegowi śluz wypływa swobodnie, nie powodując zapychania struktur. 

Gruczoł Bartholina - leczenie domowe

Objawy, które mogą świadczyć o wystąpieniu stanu zapalnego gruczołu Bartholina, warto łagodzić sprawdzonymi, domowymi sposobami. To również działania, które można stosować w trakcie leczenia specjalistycznego czy farmakologicznego. Trzeba jednak mieć świadomość, że dolegliwości gruczołu Bartholina nie należy lekceważyć i jak najszybciej udać się do specjalisty na konsultację.

Najczęstsze metody, które wspomagają leczenie i łagodzą objawy choroby to nasiadówki oraz okłady wykonywane z preparatów zawierających w składzie octanowinian glinu. To takie produkty, jak płyn Burowa czy Altacet. Ponadto działanie łagodzące świąd i pieczenie mają również rumianek, nadmanganian potasu oraz różnego rodzaju gotowe mieszanki przeznaczone do nasiadówek, takie jak np. Vagosan.

Źródła:

• Choroszy-Król, Irena, Irena Frej-Mądrzak, and Dorota Teryks-Wołyniec. "Zakażenia układu moczowo-płciowego wywoływane przez Chlamydia trachomatis w praktyce lekarza rodzinnego." Family Medicine & Primary Care Review 2 (2011): 292-295.

• Skrzypulec, Violetta, et al. "Problemy seksualne kobiet w okresie klimakterium w praktyce klinicznej." Prz Menopauzalny 3 (2004): 16-23.

• Zawadzki, J. "Próba omówienia środków rzęsistkobójczych stosowanych w lecznictwie u ludzi." Annals of Parasitology 6.6 (1960).