Domowe sposoby na ból gardła. Jak pomóc sobie w okresie zachorowań?

Okres jesienno-zimowy sprzyja infekcjom górnych dróg oddechowych zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Infekcje wirusowe gardła zdarzają się dużo częściej niż infekcje bakteryjne. Obydwu towarzyszy ból gardła uznawany za jeden z najbardziej nieprzyjemnych, bolesnych symptomów infekcji. Pierwszym ratunkiem na te dolegliwości są stare, sprawdzone domowe metody łagodzące ból i obrzęk gardła. W jaki sposób zadbać o nawilżenie błony śluzowej gardła, jakie składniki dostępne w naszych domach mogą pomóc w walce z jego bólem, i kiedy należy zgłosić się do lekarza – o tym w poniższym artykule.

Przyczyny bólu gardła

Trudności przy przełykaniu spowodowane dolegliwościami bólowymi, drapanie w gardle oraz chrypa to najczęstsze objawy zwiastujące przeziębienie. Przyczyny bólu gardła mogą być różnorodne. Najczęściej ból ten jest objawem zapalenia błony śluzowej gardła lub innego zakażenia górnych dróg oddechowych, za które w większości przypadków odpowiedzialne są wirusy zapalenie krtani. Rzadziej mamy do czynienia z zakażeniem bakteryjnym, jakim jest np. angina (czyli paciorkowcowe zapalenie gardła, migdałków podniebiennych) W przypadku infekcji wirusowej nie jest konieczna wizyta u lekarza, ale zakażenie bakteryjne zwykle wymaga zastosowania specyficznych leków, w tym antybiotyków. Infekcji wirusowej towarzyszy często katar, zatkany nos, kaszel, rzadziej u dorosłych gorączka. Infekcja bakteryjna daje z kolei objawy silnego bólu gardła, gorączki powyżej 38 stopni C, powiększenia węzłów chłonnych, a na migdałkach występuje biały ropny nalot.
Błona śluzowa stanowi jedną z barier dla patogenów próbujących wniknąć do organizmu. Zawiera także enzymy oraz przeciwciała stanowiące pierwszą linię obrony przed infekcją. Niskie temperatury w sezonie jesienno-zimowym powodują kurczenie się naczyń krwionośnych pod wpływem chłodniejszego powietrza, słabsze krążenie krwi hamuje natomiast produkcję śluzu, co ułatwia wirusom zainfekowanie gardła.
Mechanizm śluzowo-rzęskowy w obrębie jamy nosowej oraz nosogardła to bardzo ważny mechanizm obronny ludzkiego organizmu, dlatego musi być sprawny. W momencie, w którym zawiodą mechanizmy obronne gardła, zaczynamy odczuwać ból i mamy trudności przy przełykaniu. Mogą im towarzyszyć także pozostałe zaburzenia czuciowe oraz funkcjonalne w obrębie gardła, w tym: odczucie suchości, drapania, kłucia. Pojawia się zaczerwienienie, ból oraz podrażnienie gardła. Są one najbardziej uciążliwe w ciągu pierwszych 3 dni rozwoju infekcji. Bakterie i wirusy mogą naruszać barierę ochronną gardła, co powoduje rozwój infekcji i dalsze uszkadzanie tkanek, co prowadzi do uwolnienia prostoglandyn, które powodują wystąpienie objawów zapalenia.
Sposób leczenia bólu gardła zawsze powinien być dostosowany odpowiednio w zależności od przyczyny jego powstawania. Jeśli ból spowodowany jest infekcją czy stanem zapalnym gardła, nie sięgajmy od razu po leki. Często pomogą bowiem domowe metody sprawdzane już przez nasze babcie.

Domowe sposoby na ból gardła

Domowe sposoby na ból gardła i kaszel/domowe sposoby na ostry ból gardła. Co na ból gardła, który doskwiera i nie pozwala normalnie funkcjonować? Znane od lat, sprawdzone domowe sposoby na ból gardła to rozwiązanie na złagodzenie nieprzyjemnych objawów infekcji wirusowej, które możemy zastosować bez konieczności wizyty u lekarza. Wystarczy, że wykorzystamy często dostępne w domach produkty. Wiele z tych sposobów można wykorzystać zarówno w przypadku dorosłych, jak i dzieci (co na ból gardła u dziecka domowe sposoby).
Miód
Bogaty we właściwości antybakteryjne i antywirusowe miód pomoże w walce z bólem gardła w każdym rodzaju infekcji. Jest on bowiem naturalnym środkiem o bogatym składzie, rozrzedza dodatkowo wydzieliny zapalne przez co ułatwia odkrztuszanie, zapobiega powikłaniom, łagodzi dolegliwości bólowe. Warto pamiętać, że nie jest on odpowiedni dla dzieci poniżej 1 roku życia. Łyżkę miodu rozpuszczamy w szklance ciepłej, przegotowanej wody, mleka lub herbaty. Temperatura płynu jest bardzo istotna, ponieważ w zbyt wysokiej temperaturze miód traci swoje właściwości zdrowotne. Najlepsze są świeże, surowe, niepasteryzowane miody bogatsze w składniki pomagające zwalczać ból gardła.  
Czosnek
To małe, niepozorne warzywo dzięki zawartości allicyny ma działanie przeciwgrzybicze i przeciwbakteryjne, przez te właściwości antyseptyczne łagodzi ból gardła. Wystarczy jego ząbki przekroić lub zmiażdżyć i rozsmarować na kanapkę lub dodać do roztworu z ciepłym mlekiem. Maksymalnie zalecane jest 3-4 ząbki czosnku dziennie, w większych ilościach może bowiem doprowadzić do bólu brzucha, wzdęć czy nudności.
Ocet jabłkowy
Ocet jabłkowy posiada właściwości alkaliczne, dzięki czemu dezaktywuje wirusy i bakterie żyjące w środowisku kwaśnym. Wystarczy do szklanki ciepłej wody dolać 1 łyżkę octu jabłkowego, wkropić cytrynę, dodać łyżkę miodu i tak sporządzony roztwór wypić na zdrowie.  
Goździki
Mają zbawienne działanie przeciwbólowe dla gardła, a dodatkowo wzmacniają odporność naszego organizmu. Zawarte w goździkach fenole mają działanie przeciwzapalne. Można je po prostu żuć, albo dodać do gorącej herbaty.
Imbir
Zawarte w kłączu imbiru gingerole i shogaole są odpowiedzialne za działanie wzmacniające odporność oraz uśmierzające ból. Świeży imbir wystarczy obrać, pokroić na plasterki i dodawać do herbaty lub wody z sokiem ze świeżych malin lub do wody z cytryną. Możemy go również dodawać do potraw sporządzanych w naszych kuchniach, nada im wyjątkowego aromatu, a nam doda wyłącznie zdrowia.

Ciepła herbata z miodem, cytryną i imbirem

Starym, sprawdzonym domowym sposobem na ból gardła jest ciepła herbata (każdy rodzaj) z miodem, cytryną i imbirem. Trzeba jednak pamiętać, że przed wypiciem taką herbatę z imbirem studzimy do temperatury ok. 35-40 stopni C, by nie poparzyć jamy ustnej.

Płukanie gardła ziołowymi naparami

Najstarszą i skuteczną metodą walki z bólem gardła, która przynosi ulgę jest płukanie gardła ziołowymi naparami. W tej kwestii godne uwagi są szałwia i tymianek.  

Przepisy na ziołowe płukanki: szałwia, tymianek

Ziołowa płukanka z szałwii w formie naparu to doskonały lek przeciwzapalny i odkażający. W szałwii znajdują się związki fenolowe, kwas karnozowy i rozmarynowy, które posiadają właściwości przeciwutleniające i zwalczające wodne rodniki. Szałwia złagodzi podrażnione tkanki i ukoi ból. Wystarczy łyżkę suszonych liści szałwii zalać wrzątkiem do połowy szklanki, po ostygnięciu naparu płukać gardło 3-4 razy dziennie.
Warto w tym miejscu dodać, że szałwia ze względu na zawartość toksycznego tujonu nie powinna być stosowana przez kobiety w ciąży i mam karmiących piersią. Może się bowiem przyczynić nawet do przyspieszenia porodu bądź zahamowania laktacji. Nie wolno jej również stosować u dzieci, które mogą połknąć napar. Nie są to domowe sposoby na ból gardła w ciąży.
Inną opcją ziołowej płukanki jest herbata z tymianku, która działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, łagodzi ból gardła i męczący kaszel. Napar sporządzamy zalewając wrzątkiem pół łyżki ziela tymianku, gdy napar lekko przestygnie należy go przecedzić. Tak przecedzony napar można pić np. z dodatkiem miodu.

Pastylki do ssania

Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów pastylek do ssania, które łagodzą ból gardła nawilżając skutecznie błonę śluzową i minimalizując dyskomfort spowodowany dolegliwościami ze strony gardła. Pastylki do ssania powinny nawilżać śluzówkę gardła, łagodzić podrażnienia i obrzęki oraz działać osłonowo. Tabletki do ssania dzielimy na dwa rodzaje pierwsze to typowo antyseptyczne, dezynfekujące gardło, jamę ustną, zawierające często dodatkowo substancje znieczulające śluzówki oraz drugi rodzaj to tabletki nawilżające- oba rodzaje stosowane są w celu łagodzenia objawów w różnego typu infekcjach zarówno wirusowych jak i bakteryjnych. Wiele z nich zawiera naturalne składniki jak miód, tymianek, aloes, rumianek, porost islandzki itp. Polecene jest sięgać po te z najmniejszą zawartością cukru ponieważ jego wysoki poziom w organizmie działa niekorzystnie w czasie walki z infekcją. W przypadku infekcji wirusowej gardła warto sięgnąć po preparaty ziołowe, które w swoim składzie zawierają: miód, podbiał, tymianek, szałwię aloes, porost islandzki czy rumianek. Warto by oprócz składu roślinnego tabletki miały w składzie witaminy i minerały wzmacniające układ odpornościowy. Inną opcją są ziołowe pastylki na ból gardła, które sprawdzają się jako tabletki nawilżające. Wybierajmy te z szałwią, tymiankiem, lipą, rzepikiem, podbiałem, prawoślazem czy babką lancetowatą. Miód zawarty w pastylkach poprawia smak, a dodatkowo działa jako środek przeciwzapalny i przeciwbakteryjny. Ziołowe tabletki do ssania na gardło mają również działanie zwiększające wydzielanie śliny, która pełni funkcje odkażające, ale również powoduje nawilżenie gardła.  

Jak nawilżyć gardło domowymi sposobami?

Nawilżenie gardła jest możliwe również dzięki inhalacjom z wykorzystaniem olejków eterycznych. Można zastosować np. olejek eukaliptusowy, tymiankowy czy sosnowy. Gardło nawilżymy też naparem z siemienia lnianego czy powszechnie znanym z dzieciństwa syropem z cebuli. W taki sam sposób zadziała ciepłe mleko z dodatkiem masła i miodu. Najważniejszą czynnością podczas infekcji jest prawidłowe obfite nawadnianie organizmu pijąc odpowiednią ilość płynów, z większością infekcji organizm poradzi sobie sam należy tylko wspomóc tę walkę  

Jak jeszcze dbać o błonę śluzową gardła?

Można również zaopatrzyć się w nawilżacz powietrza lub kamionkę z wodą powieszoną na kaloryferze, które poprawią wilgotność w pomieszczeniach, w których przebywamy, utrzymujmy chłodną temperaturę szczególnie w sypialni (optymalnie 18-20st). Odżywiajmy się zdrowo- jedząc dużo warzyw (szczególnie polecane są ciepłe zupy) owoców, ryb-szczególnie jak jesteśmy chorzy, ale i na co dzień.

Ostry ból gardła - kiedy należy udać się do lekarza?

Kiedy ból gardła nie ustaje po zastosowaniu domowych sposobów, co więcej - jeśli narasta lub towarzyszą mu niepokojące objawy – duszność, trudności w przełykaniu, a w przypadku noworodków czy dzieci poniżej 2. roku życia pojawia się gorączka i odmawianie przyjmowania płynów grożące odwodnieniem – jest to sytuacja, w której należy niezwłocznie udać się do lekarza, jakim jest pediatra lub internista.
Jeśli natomiast chcemy uniknąć bólów gardła w okresie jesienno-zimowym, dbajmy o odpowiednią higienę: myjmy często ręce, zasłaniajmy usta podczas kichania i kasłania. Dbajmy również o ubranie stosowne do pogody na zewnątrz. Zwyczajnie dbajmy o siebie.
 
Źródła:
Cassata C., What Is a Sore Throat? Symptoms, Causes, Diagnosis, Treatment, and Prevention, EveryDay Health, https://www.everydayhealth.com/sore-throat/
Fal A.M., Babicki M., Brożek-Mądry E., et al., Diagnostyka i leczenie wybranych infekcji oraz stanów zapalnych dróg oddechowych. Wytyczne dla lekarzy; POZ; 2021, 7 (5);
https://izielnik.pl
Zawadzka-Głos L., Zapalenie gardła, w: Pediatria II, pod redakcją naukową Kawalec W., Grenda R., Kulus M.; Wydawnictwo PZWL; 2019.