Jak leczyć grypę? Podpowiadamy!

Grypa to choroba zakaźna, która wywoływana jest przez wirusy. Atakuje górne drogi oddechowe, a jej objawy przypominają wiele innych chorób infekcyjnych. Leczenie grypy jest objawowe, to znaczy, że stosujemy głównie leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Wyjaśniamy, jak się objawia zachorowanie na grypę, ile trwa grypa oraz jak leczyć tę chorobę i jej zapobiegać.

Grypa jest bardzo zaraźliwą chorobą, dlatego zwykle przyjmuje postać epidemii, powtarzającej się co sezon, a także pandemii powtarzających się co kilkanaście lub kilkadziesiąt lat, które mają zasięg ogólnoświatowy.

Należała do nich między innymi pandemia grypy z 1918 roku, zwanej grypą hiszpanką, pandemia grypy azjatyckiej z lat 1957-1958, pandemia grypy z Hongkongu z lat 1968-1969 czy pandemia świńskiej grypy z roku 2009.

W Polsce zachorowania na grypę dotyczą co roku od kilkuset tysięcy do kilku milionów osób, w zależności od sezonu epidemicznego. Jest to grypa sezonowa, szczyt zachorowań przypada zwykle na okres między styczniem a marcem, chociaż w roku 2022 ze względu na likwidację obostrzeń epidemicznych wysoki wzrost zachorowań notowano jeszcze w kwietniu. 

Od początku września do końca listopada 2022 roku w Polsce odnotowano już prawie 600 tysięcy zachorowań na grypę i podejrzeń zachorowań. Hospitalizowano już ponad 1,5 tysiąca osób. Tylko w pierwszym tygodniu października zachorowało 117 tysięcy osób, spośród nich 57 tysięcy stanowiły dzieci do 14 roku życia. 

Najlepszą profilaktyką przeciw grypie jest zaszczepienie się, jednak w Polsce w tym sezonie nie osiągniemy nawet 7 procent osób zaszczepionych w populacji, mimo że zarówno rząd jak i Światowa Organizacja Zdrowia zachęcają do szczepień. Jest to ważne, ponieważ zarówno wirus grypy jak i wirus powodujący Covid-19 mutują i są zagrożeniem, gdyż nie wiadomo, jak zachowają się w kolejnych sezonach z poluzowanymi ograniczeniami epidemicznymi. W wielu krajach zachorowania na obie z tych chorób nałożyły się i spowodowały duże obciążenie dla systemów ochrony zdrowia.

Objawy grypy

Grypa powoduje objawy takie jak wysoka gorączka, dochodząca nawet do 39 - 40 stopni, której często towarzyszą dreszcze i poty. Jednak u starszych osób grypa może występować bez gorączki. Pacjenci skarżą się także się na silne bóle mięśni i stawów, uczucie rozbicia oraz osłabienie, które uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. 

U dorosłych grypa może powodować objawy takie jak kaszel, ból głowy z towarzyszącym bólem gałek ocznych i światłowstrętem. Do objawów klinicznych należeć może także biegunka. Podobne symptomy występują u dzieci, ale przebieg grypy jest zwykle u nich bardzo gwałtowny.

Wirusy grypy atakują komórki nabłonka dróg oddechowych, w których się namnażają. Powodują ich zniszczenie, co otwiera drogę do infekcji bakteryjnych, powodując powikłania. 

Grypa a przeziębienie

Ponieważ grypa i przeziębienie mają podobne objawy, zwłaszcza w początkowym stadium, często myli się te dwie choroby. Grypę od przeziębienia może odróżniać to, że w jej przypadku początek jest nagły, podczas gdy przy przeziębieniu dolegliwości nasilają się stopniowo. Objawy grypy są także bardziej gwałtowne niż przeziębienia. Przy przeziębieniu mamy do czynienia ze stanem podgorączkowym, rzadko temperatura ciała przekracza 38 stopni. Przeziębieniu towarzyszy katar i bóle gardła, które nie występują często w przypadku grypy. Także bóle głowy w przebiegu przeziębienia są słabsze niż przy grypie i najczęściej ustępują po podaniu leków przeciwbólowych.

Grypa a COVID-19

Grypa wywoływana jest przez wirusy, a jej objawy mogą także przypominać chorobę COVID-19, wywołaną przez wirusa SARS-CoV-2. W początkowym okresie pandemii jednym z głównych objawów COVID-19 były duszności, które pozwalały odróżnić tę chorobę od grypy, jednak obecnie rzadziej one występują. Obecnie objawy choroby COVID-19 wywołanej głównie wariantem omikron wirusa to głównie bóle gardła, zatok, głowy, mięśni, ogólne rozbicie. zmęczenie i gorączka. 

Wątpliwości dotyczące źródła dolegliwości pozwalają rozwiać badania diagnostyczne, na przykład testy antygenowe. Test antygenowy w materiale pobranym z nosa czy nosogardzieli wykrywa białka specyficzne dla wirusa grypy czy też SARS-CoV-2.

Wykonanie takiego badania jest ważne, gdyż pozwala dostosować leczenie do diagnozy.

Ile trwa grypa?

Do zakażenia grypą dochodzi drogą kropelkową przez kontakt z chorymi lub przez kontakt ze skażoną powierzchnią. Okres inkubacji wynosi zwykle 1-4 dni. 
Jeśli nie pojawiają się powikłania, grypa trwa około 7 dni i najczęściej ustępuje samoistnie, ale kaszel i złe samopoczucie mogą utrzymywać się dłużej, nawet ponad 2 tygodnie. 

Leczenie grypy

Gdy zdiagnozowana jest grypa, leczenie jest głównie objawowe. Chory na grypę powinien pozostać w domu, dużo odpoczywać i jak najmniej narażać organizm na kontakt z innymi wirusami i bakteriami. Stosowane jest leczenie objawowe, dlatego leki na grypę to przede wszystkim leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Zbicie gorączki szczególnie ważne jest w przypadku dzieci i osób starszych. Gdy dojdzie do nadkażenia bakteryjnego, stosowane są antybiotyki. Dlatego, gdy podejrzewasz, że masz do czynienia z grypą należy udać się do lekarza.

Podczas choroby trzeba dbać o właściwe przyjmowanie dużej ilości płynów, najlepiej wody. U osób należących do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań grypy zwykle lekarz zaleca leczenie przeciwwirusowe. Do takiej grupy należą dzieci poniżej 2. roku życia, dorośli powyżej 65. roku życia, kobiety w ciąży i w pierwszych dwóch tygodniach połogu, a także pacjenci z niedoborami odporności (w przebiegu zakażenia HIV, choroby nowotworowej, pacjenci przyjmujący glikokortykosteroidy lub leki immunosupresyjne), pacjenci z chorobami przewlekłymi (chorobami płuc, układu krążenia, cukrzycą, chorobami nerek, chorobami neurologicznymi) a także pacjenci poniżej 19. roku życia przyjmujący długotrwale kwas acetylosalicylowy. 

Zapobieganie grypie i szczepienia na grypę

Zapobiegać grypie można poddając się co roku szczepieniom przeciwko tej chorobie. Skuteczność szczepionki na grypę jest uznawana za wysoką. Zapobiega ona zachorowaniu u około 40-70 procent zaszczepionych osób. Zapewnia także wysoką ochronę przed powikłaniami pogrypowymi.

Kiedy szczepić się na grypę? Według zaleceń Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, szczepionki przeciw grypie mogą być podane już od 6 miesiąca życia, o ile nie występują w tym zakresie przeciwwskazania medyczne.

Szczepienia zalecane są szczególnie osobom z grup wysokiego ryzyka wystąpienia powikłań pogrypowych i tym, którzy mogą stanowić źródło zakażenia dla osób z grup wysokiego ryzyka. Zaleca się je także osobom, które ze względu na charakter wykonywanej pracy są szczególnie narażone na zakażenie wirusem grypy, na przykład pracownikom ochrony zdrowia. 

W sezonie 2022/2023 w Polsce dostępne są takie szczepionki jak Influvac Tetra, Vaxigrip Tetra, Fluenz Tetra i Fluarix Tetra. Informacje na ich temat zamieszczone są na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny.

Szczepienie przeciw grypie można podawać w dowolnym czasie przed lub po podaniu innych szczepionek, także przeciwko COVID-19. Najlepiej wykonać szczepienie przed sezonem największych zachorowań na grypę. Nabycie odporności następuje po około dwóch tygodni od podania szczepionki i utrzymuje się przez 6 do 12 miesięcy.

Warto podkreślić, że szczepionki przeciw grypie charakteryzują się najmniejszą liczbą niepożądanych odczynów poszczepiennych. Ponieważ wirus grypy mutuje, co roku opracowywane są nowe szczepionki na tę chorobę, które biorą pod uwagę pojawienie się nowych szczepów wirusa.

Jako choroba wirusowa grypa jest zaraźliwa. Zapobiegając grypie, dobrze jest stosować zasady higieny, do których przyzwyczailiśmy się podczas epidemii choroby COVID-19, takie jak częste mycie rąk, szczególnie po każdym kontakcie z chorym, po powrocie do domu, przed przygotowaniem posiłku, a także zasłanianie ust i nosa maseczką podczas kontaktu z osobami chorymi i podczas wizyty w placówce medycznej czy aptece. 

W okresie nasilonych zachorowań warto unikać dużych skupisk ludzi oraz zachowywać bezpieczny dystans (około 1,5 – 2 metrów) od innych. Podczas przebywania w dużych skupiskach także warto używać maseczki. 

Warto także na co dzień budować swoją odporność, poprzez stosowanie zdrowej, zbilansowanej diety oraz prowadzenie aktywnego trybu życia. W eliminowaniu wirusów z otoczenia pomaga regularne wietrzenie pomieszczeń, w których przebywamy.

Możliwe powikłania po grypie

Grypa może prowadzić do poważnych komplikacji i hospitalizacji. Najpoważniejsze powikłania grypy dotyczą układu oddechowego, jest to zapalenie płuc i zapalenie oskrzeli, oraz układu krążenia, takie jak zapalenie mięśnia sercowego. Może dojść również do powikłań neurologicznych, na przykład do zapalenia opon mózgowych. W najgorszym przypadku zachorowanie na grypę może się nawet zakończyć zgonem. Grypa może także spowodować zaostrzenie chorób przewlekłych.

Ciężki przebieg choroby i zwiększone ryzyko powikłań grypy dotyczą głównie dzieci poniżej 2 roku życia, osób po 65 roku życia oraz kobiet w ciąży. Ryzyko powikłań jest także większe u osób przewlekle chorych oraz z obniżoną odpornością.

Grypa w ciąży, zwłaszcza w pierwszym trymestrze, może być niebezpieczna i zakończyć się nawet poronieniem. Pod koniec ciąży natomiast zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu.
 

Źródła: 

Jakie szczepionki przeciw grypie są dostępne w sezonie 2022/2023?, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, aktualizacja – 03.08.2022
Najczęściej zadawane pytanie dotyczące szczepień na grypę, strona internetowa Ministerstwa Zdrowia  
Podsumowanie – Szczepionka przeciw grypie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, aktualizacja – 20.01.2022
Prawie 700 tysięcy Polaków chorych na grypę! Czy jednoczasowe szczepienia przeciw grypie i COVID19 uratują nas przed zatorem w gabinetach lekarskich? Strona Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy
Brydak L., Można i należy zwalczać grypę, Family Medicine & Primary Care Review 2012, 14, 2, 235–241