Jak przygotować się do kolonoskopii – przeczytaj praktyczne porady

Kolonoskopia diagnostyczna jest z punktu medycznego jedynym i najszybszym sposobem na ocenę stanu jelita grubego czy na rozpoznanie raka jelita grubego. Zaleca się jej wykonywanie po 50. roku życia, chyba że w rodzinie pacjenta zdarzały się zachorowania na ten rodzaj nowotworu. Wykonuje się ją przy użyciu komputera, elastycznego endoskopu i kamery, dzięki której można obejrzeć jelito grube od środka od odbytu po kątnicę i wyrostek robaczkowy. Kanały kolonoskopu pompują powietrze do światła jelit, dzięki czemu ich ściany ulegają rozciągnięciu i można je dokładniej obejrzeć. Podczas badania lekarz może znaleźć i usunąć polipy, które mogą zamieniać się w raka, umożliwia także poszerzenie zwężenia jelit, tamowanie krwawień z dolnego odcinka przewodu pokarmowego czy udrożnienie go w wypadku nieoperacyjnych nowotworów. Badanie może więc mieć również charakter profilaktyczny, wtedy nazywane jest kolonoskopią terapeutyczną. Kolonoskopia to badanie dosyć wymagające, przed którym – by przebiegło prawidłowo - należy się odpowiednio przygotować. Jak wygląda to przygotowanie, co należy jeść przed kolonoskopią i ile czasu trwa samo badanie – o tym w poniższym artykule.

Jak przygotować się do kolonoskopii?

Każdego roku w Polsce diagnozuje się około 18 000 zachorowań na nowotwór złośliwy jelita. Rak jelita grubego objawy daje bardzo niespecyficzne i w większości przypadków przypominające powszechne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, są nimi bóle brzucha, zmiana rytmu wypróżnień czy ogólne osłabienie. Gastrologia zajmuje się funkcjonowaniem oraz chorobami układu pokarmowego. W przypadku jakichkolwiek nieprawidłowości należy zgłosić się do lekarza gastrologa w celu oceny stanu zdrowia i ewentualnego skierowania na badania. Kolonoskopia jest jednym z tych badań, które może rozwiać wątpliwości dając odpowiedź na pytanie czy jesteśmy zdrowi, czy chorujemy na raka jelita grubego.
Jednym z najczęstszych pytań pacjentów jest to jak przygotować się do kolonoskopii? Te przygotowania należy rozpocząć już na tydzień przed badaniem, kiedy to zaleca się bezwzględnie odstawić wszelkie preparaty zawierające żelazo. Tydzień przed kolonoskopią konieczne jest także zaprzestanie przyjmowania leków przeciwzakrzepowych i antyalergicznych, ale ten krok wymaga konsultacji z lekarzem prowadzącym, który będzie potrafił określić w jaki podejść do kwestii odstawiania. Pacjenci z chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą, padaczką czy nowotworami powinni także uzgodnić przyjmowanie leków i plan postępowania przed kolonoskopią. To samo dotyczy osób przyjmujących leki obniżające krzepliwość krwi – zaleca się przerwanie ich przyjmowania po uprzedniej konsultacji z lekarzem prowadzącym. Niekiedy może zachodzić konieczność zmiany leczenia na leki podawane podskórnie.
Pięć dni przed badaniem kolonoskopii rezygnujemy z jedzenia jakichkolwiek ziaren oraz owoców pestkowych. Należy także unikać tłustych potraw. Trzy dni przed badaniem należy przejść na dietę płynną – można w tym czasie spożywać przetarte zupy bez pestek i dodatków i kaszki. Na dzień przed badaniem warto wziąć wolny dzień w pracy, ponieważ jest to czas, w którym przyjmujemy przepisany przez lekarza środek przeczyszczający na receptę. Jest to płyn, który pomaga w oczyszczaniu jelit, należy wypić 4 litry w systemie podzielonym na dwa dni. Jest on dostępny w kilku formach – w postaci proszku do przygotowania roztworu doustnego, z którego uzyskuje się 4 litry preparatu lub preparat niskoobjętościowy, który rozpuszcza się w 1 litrze wody, a pozostałe 3 litry można spożyć w postaci zwykłej wody, albo jako preparaty rozpuszczane w 300 ml wody, wtedy pozostałe 3,5 litra płynów wypijamy w postaci zwykłej wody. Zaleca się, aby przyjmowanie środka przeczyszczającego rozłożyć na dwie części: pierwsze 2 litry wypić wieczorem między godziną 18.00  a 21.00, a pozostałe dwa litry pijemy rano w dniu badania, tak aby zakończyć spożycie na ok. 4 godziny przed kolonoskopią. Ważne jest, by płyn ten spożywać małymi dawkami, bo wypity w dużej ilości może powodować odruch wymiotny.
Oprócz tego, by uniknąć odwodnienia, zaleca się picie dużej ilości płynów, około 3 litrów na dobę. W dniu samego badania należy powstrzymać się od jedzenia, ponieważ kolonoskopię wykonuje się, gdy pacjent jest na czczo. Można jedynie pić niegazowaną wodę lub słabą, niesłodzoną herbatę i ssać landrynki. Trzeba pamiętać, że dokładnie oczyszczone jelito zapewni pacjentowi jego właściwą, niczym niezakłóconą ocenę podczas badania, umożliwiając rzetelną ocenę śluzówki, a jednocześnie skróci czas badania oraz zapobiegnie konieczności jego powtórzenia.
Kobiety ciężarne i matki karmiące piersią każdorazowo powinny skonsultować z lekarzem prowadzącym sposób przygotowania do badania.
Jeśli badanie będzie wykonywane w znieczuleniu, powinniśmy przyjść na nie z osobą towarzyszącą, w sytuacji gdy pacjent otrzyma środki uspokajające, musi pozostać pod obserwacją około 2 godziny po zabiegu, i zostać odwieziony przez osobę trzecią. W przypadku znieczulenia ogólnego również niezbędna jest obecność osoby towarzyszącej, chociażby ze względu na fakt, że 12 godzin po zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych.
Kolonoskopia - jak się przygotować do badania tuż przed jego rozpoczęciem – pacjent przebrany w specjalną, nieprześwitującą odzież ochronną powinien ułożyć się na leżance do badań na lewym boku z podciągniętymi do brody kolanami. Po przyjrzeniu się okolicy odbytu i wykonaniu badania per rectum przez lekarza, aplikowany jest żel znieczulający miejscowo i lekarz przystępuje do badania. Może być ono również wykonane w znieczuleniu ogólnym lub dożylnym. Po przeprowadzonej kolonoskopii zaleca się skorzystać z toalety, ponieważ następuje wydostawanie się powietrza z jelita na zewnątrz. Mogą utrzymywać się wzdęcia, na które pomogą środki rozkurczowe. Warto w tym miejscu dodać, że tego samego dnia można wrócić do normalnego odżywiania, a także powrócić do normalnej aktywności życiowej.
    

Co jeść przed kolonoskopią?

Co jeść przed kolonoskopią? Dieta przed kolonoskopią wymaga od pacjenta, by na trzy dni przed badaniem unikał spożywania owoców i warzyw pestkowych (w tym arbuza, kiwi, malin, winogron, truskawek, pomidorów), a także czerwonych buraków, które mogą zmieniać kolor śluzówki. Rezygnujemy również z pełnoziarnistego pieczywa, musli i innych produktów zawierających pestki ( w tym maku, siemienia lnianego, sezamu itp.) Produkty te przyklejają się do ścianek jelita i w momencie badania utrudniają ocenę stanu śluzówki. Trzy dni przed badaniem rezygnujemy także ze stałych posiłków i zastępujemy je płynnymi, ubogimi w błonnik pokarmowy. Unikamy gruboziarnistych kasz. Przed badaniem kolonoskopii zaleca się także unikać spożywania tłustych wędlin i mięs, sałatek z surowych warzyw i owoców oraz napojów gazowanych. Można natomiast pić kawę, herbatę, wodę niegazowaną i czyste soki owocowe.
Przez 2-3 dni przed badaniem obowiązuje niezbyt obfita dieta płynna przed kolonoskopią. Co jeść? Kleiki, kisiele, czyste buliony bez dodatków. Może to być także dieta półpłynna, przy której można dołączyć niewielkie ilości białego pieczywa, gotowane delikatne mięso i ryby. Na dzień przed kolonoskopią należy zjeść wyłącznie śniadanie i lekki obiad w postaci czystej zupy. Nie wolno już spożywać mleka i napojów gazowanych. W tym dniu ostatni posiłek zjadamy około godziny 15:00. Wieczorem lub po południu – w zależności od indywidualnych wskazań lekarza oraz pory badania – zażywamy już tylko przepisany przez lekarza środek przeczyszczający. Kolejny posiłek zjadamy dopiero po badaniu.
Warto wiedzieć, że by uniknąć odwodnienia, wskazane jest przyjmowanie zwiększonych ilości płynów, ale przestajemy je spożywać na 4 godziny przed badaniem.

Ile trwa kolonoskopia?

Bardzo często pacjenci pytają Ile trwa badanie kolonoskopii – trwa ono około 15- 20 min, czasami do 30 min. To, ile trwa kolonoskopia zależeć będzie od przebiegu badania – jeśli lekarz wykryje coś, co wymaga dokładniejszego sprawdzenia, będzie potrzebował dodatkowych minut do wnikliwej analizy. Pobranie wycinków albo usunięcie polipów również nieznacznie wydłuża badanie. Niemniej jednak warto poświęcić tych kilkanaście lub kilkadziesiąt minut, które mogą nam uratować życie.

Źródła:
Harvard Health Publishing, Preparing for a colonoscopy, 08/2021;
Portal onkologiczny Zwrotnik raka, https://www.zwrotnikraka.pl/objawy-raka-jelita-grubego/
Portal onkologiczny Zwrotnik raka, https://www.zwrotnikraka.pl/badanie-jelita-grubego/
Preparing for your colonoscopy, https://healthy.kaiserpermanente.org/washington/get-care/additional-services/gastroenterology/colon-prep
Wysocka M., Kolonoskopia jest super. Nie wierzysz? To sprawdź!, Serwis Zdrowie PAP; 04/2019.