Mick Jagger i zwężenie zastawki aortalnej serca

Wokalista grupy Rolling Stones odwołał trasę koncertową i przeszedł operację serca. Dowiedz się czym jest zwężenie zastawki aortalnej, na czym polega zabieg i czy jest niebezpieczny. Wyjaśnia specjalista kardiologii lek. Paweł Siwołowski z enel-med.

Czym jest zastawka aortalna?

To anatomiczna struktura w sercu, która jest umiejscowiona pomiędzy lewą komorą a główną tętnicą, czyli aortą. W momencie skurczu lewej komory zastawka aortalna jest otwarta - wtedy serce pompuje krew do wszystkich narządów. Kiedy serce się rozkurcza i wypełnia się krwią napływającą z przedsionków, zastawka aortalna się zamyka, zapobiegając cofaniu się krwi z aorty do lewej komory.  

Czy zwężenie zastawki aortalnej to często spotykana wada?

Z pewnością, zwężenie zastawki aortalnej (potocznie stenoza aortalna) to najczęściej występująca wada serca w Europie i Ameryce Północnej. Częstość jej występowania rośnie wraz z wiekiem. Co za tym idzie, wraz z naturalnym procesem starzenia się społeczeństwa mamy do czynienia ze wzrostem zachorowalności - szacuje się, że umiarkowana bądź ciężka stenoza zastawki aortalnej występuje u ok 13% osób po 75 roku życia. Jedną z charakterystycznych cech tej wady serca jest skąpoobjawowy przebieg choroby we wczesnej fazie, która może trwać nawet przez dłuższy czas, czasem wiele lat. Dlatego najczęściej, kiedy rozpoznajemy zwężenie zastawki aortalnej np. stwierdzając po raz pierwszy szmer nad sercem, wada jest już w wysokim stopniu zaawansowania. Jeśli do tego pojawią się objawy takie jak zasłabnięcia, bóle w klatce piersiowej czy duszność wysiłkowa, zapada decyzja o kwalifikacji do leczenia operacyjnego. Na tym etapie mówimy o ciężkim zwężeniu zastawki aortalnej, śmiertelność pacjentów z ciężką stenozą aortalną bez operacji wynosi aż 50% w ciągu dwóch lat. Operować trzeba zatem możliwie szybko. 

Jakie czynniki mogą powodować rozwój tej wady?

Przede wszystkim jest to miażdżyca, proces kostnienia, stan zapalny i czynniki genetyczne, które powodują u każdego z nas stopniowo postępujące z wiekiem zmiany zwyrodnieniowe zastawki. Tempo narastania tych zmian nie jest u wszystkich jednakowe. Znamy czynniki przyspieszające postępowanie zwyrodnienia, takie jak: palenie tytoniu, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, nadwaga, niewydolność nerek czy nadczynność przytarczyc. Takim czynnikiem jest też płeć męska i jak już wspominałem, zaawansowany wiek, szczególnie po 75. roku życia. 

Jak wygląda leczenie wady zastawki aortalnej?

Przez wiele lat podstawową metodą leczenia był tradycyjny zabieg kardiochirurgiczny z otwarciem klatki piersiowej, polegający na chirurgicznej wymianie zastawki (SAVR z ang. surgical aortic valve replacement). Dzięki postępowi technologicznemu, który dokonuje się również w medycynie, mamy obecnie dostęp do nowoczesnej alternatywnej metody leczenia jaką jest zabieg metodą TAVI (z ang. transcatheter aortic valve implantation), czyli zabieg przeznaczyniowej implantacji zastawki aortalnej. Zasadnicza różnica jest taka, że ten zabieg przeprowadza się bez otwarcia klatki piersiowej, nie jest więc tak inwazyjny jak wcześniejsza metoda leczenia. W Polsce tego rodzaju zabiegi wykonywane są w wiodących ośrodkach kardiologicznych, pierwszy tego rodzaju zabieg przeprowadzono w listopadzie 2008. roku.

Czy to niebezpieczny zabieg?

Ryzyko powikłań przy zastosowaniu tradycyjnej metody nie przekracza 4%, w przypadku TAVI jest w granicach 1-2%. Największe niebezpieczeństwo powikłań po operacji implantacji zastawki aortalnej nie jest związane z samym zabiegiem, ale wynika z obecności licznych chorób współistniejących. Sam zabieg nie jest bardzo niebezpieczny, trwa około 1,5 godziny i pozwala na szybki powrót do pełni sprawności. Okres rekonwalescencji po operacji TAVI najczęściej nie przekracza tygodnia. Pacjent może wyjść do domu już po trzech, czterech dniach po zabiegu. Nie ma potrzeby oczekiwania kilku tygodni na gojenie ran, nie ma konieczności intensywnej rehabilitacji. Wszystko zależy od tego, jak przebiega zabieg i jaki jest bezpośredni efekt po jego zakończeniu.