Norowirusy – czym są? Objawy, leczenie

Jedną z najczęstszych przyczyn ostrych biegunek są zakażenia norowirusami. Norowirusy powodują nieżyt żołądkowo-jelitowy o łagodnym przebiegu a choroba zwykle ulega samoograniczeniu. W ciężkim przebiegu mogą prowadzić do znacznego odwodnienia i konieczności hospitalizacji. Czym są więc norowirusy i jakie są objawy zakażenia? Dowiedz się jak leczyć zakażenie oraz kiedy warto zgłosić się do specjalisty.

Norowirusy – co to takiego?

Norowirusy są drobnoustrojami należącymi do rodziny kalcywirusów. Do grupy tej należą także wirusy określane jako Norwalk, saprowirusy jak i wirus zapalenia wątroby typu E. Zakażenia norowirusem są spotykane na całym świecie i w większości powodują łagodne lub ostre biegunki (szczególnie dzieci, ale również u dorosłych). Ze względu na łatwe szerzenie się wirusa poprzez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą lub jej wydzielinami (np. korzystanie z jednej toalety), drogą pokarmową czy też oddychanie (wdychanie cząsteczek wirusa unoszących się w powietrzu) norowirusy są główną przyczyną biegunek epidemicznych. Do zakażenia się wystarczy niewielka liczba cząsteczek patogenu. Okres wylęgania wirusa (czyli czas od wniknięcia do organizmu do wywołania objawów) jest krótki i zwykle wynosi 1-2 dni. Patogeny są długo wydalane z kałem, nawet do 14 dni po ustąpieniu objawów i przez ten czas osoba chora może zarażać innych. W przeciwieństwie do szalejącego obecnie koronawirusa, oporny jest na wysokie temperatury. Dopiero ekspozycja na 60ºC dłuższa niż 30 minut jest w stanie inaktywować cząsteczki wirusa.

Najczęstszą przyczyną biegunek norowirusowych jest wirus Norwalk, a zachorowania na niego występują niemalże cały rok z wyraźnym wzrostem w okresie jesienno-zimowym. Należy pamiętać, że norowirusy przyczyniają się także do wystąpienia tak zwanej biegunki podróżnych.

Norowirusy – objawy

Norowirusy powodują biegunkę oraz nudności i wymioty. Biegunkę, czyli oddanie stolca o zmienionej konsystencji na płynną/ półpłynną i/lub zwiększenie liczby wypróżnień ( co najmniej 3 dziennie). Taka biegunka trwa zwykle 2-3 dni i sama się ogranicza a w kale nie występują krew ani śluz. Mogą towarzyszyć jej niespecyficzne objawy towarzyszące innym infekcjom wirusowym jak: bóle głowy, gorączka, dreszcze, bóle mięśniowe czy osłabienie.

To czego najbardziej należy się obawiać przy infekcji norowirusowej to odwodnienie. Nieleczone odwodnienie może prowadzić do głębokich i trudnych do wyrównania zaburzeń wodno-elektrolitowych a w konsekwencji nawet do zgonu. Podczas infekcji warto obserwować siebie czy swoje dziecko pod kątem objawów alarmowych jak: brak pragnienia, nieprawidłowe napięcie skóry (czy ściśnięta skóra pomiędzy kciuk i palec wskazujący po zwolnieniu bardzo wolno się rozprostowuje), brak łez czy zapadnięcie gałek ocznych. W takim przypadku należy niezwłocznie zgłosić się do szpitala w celu odpowiedniego nawadniania.

Norowirus u dziecka

Norowirusy, po rotawirusach są drugą najczęstszą przyczyną biegunek u dzieci do 5 roku życia i najczęstszą wśród dzieci starszych. Zakażenia te mają zwykle łagodny, samoograniczający się przebieg. W większości nie wymagają hospitalizacji, a podstawą leczenia domowego jest odpowiednie nawadnianie. Szczególnie u małych dzieci ważna jest obserwacja w kierunku odwodnienia. Rodzic powinien zwrócić uwagę na zmianę zachowania swojego dziecka (podsypianie), zmiany w rytmie oddychania (głęboki, przyspieszony oddech), suche śluzówki, brak łez podczas płaczu dziecka czy też u niemowląt zapadnięte ciemię. Dodatkowo, jeśli występują uporczywe wymioty uniemożliwiające przyjmowania doustnych płynów należy koniecznie zgłosić się do pediatry.

Niestety, na norowirusy w przeciwieństwie do rotawirusów nie została jeszcze opracowana szczepionka.

Norowirusy – leczenie

Podstawą leczenia zakażenia norowirusami, jak i większości innych ostrych biegunek jest prawidłowe nawodnienie doustne i dieta oparta na gotowanej skrobi (np. kleiki). W nawadnianiu zaleca się hipoosmolarne płyny do nawadniania doustnego (oral rehydratation solution, ORS) o zbilansowanym stężeniu glukozy i elektrolitów, które są dostępne w aptekach w postaci proszków do sporządzenia roztworów. Alternatywą może być nieznacznie posłodzona herbata. Nie należy podawać soków, ani słodzonych napojów gazowanych.

Nawadniając płynami ORS w ciągu pierwszych 3-6 godzin należy podać 50ml przygotowanego roztworu na kilogram masy ciała oraz dodatkowe 5-10ml/kg masy ciała po każdych wymiotach czy oddaniu luźnego stolca. Należy poić chorego często, małymi porcjami (na przykład łyżeczką). Następnie kontynuować nawadnianie, tak aby pokryć dobowe zapotrzebowanie. U dzieci z ostrą biegunką należy kontynuować karmienie, a okres „głodówki” nie powinien przekraczać 4-6 godzin. U niemowląt zaleca się dalsze karmienie piersią, a u dzieci starszych i dorosłych wspomniane już kleiki w małych porcjach. Dopiero po uformowaniu się stolców zalecany jest powrót do normalnej diety sprzed choroby.

Leczenie szpitalne w celu nawadniania dożylnego powinno się odbyć jeśli chory ma ciężkie odwodnienie (którego objawy zostały opisane wyżej), zaburzenia świadomości lub uporczywe wymioty uniemożliwiające nawadnianie doustne. Wskazania do hospitalizacji ocenia odpowiedni lekarz – pediatra lub lekarz pierwszego kontaktu i to on decyduje o konieczności pobytu w szpitalu.

Nie jest zalecane przyjmowanie leków przeciwbiegunkowych ani przeciwwymiotnych. Antybiotykoterapia jest nieskuteczna.

Źródła:

1. Ostre biegunki infekcyjne w Pediatria pod red. W. Kawalec, R. Grenda i M. Kulusa. PZWL. Warszawa 2018
2. Norowirusy – Główny Inspektorat Sanitarny. Dostępne: gis.gov.pl 3. E. Kuchar. Biegunka wirusowa. Medycyna praktyczna. dostępne: www.mp.pl
3. Podstawowe informacje dotyczące norowirusów. Materiały dydaktyczne Uniwersyetu Medycznego we Wrocławiu.