Rotawirusy - czym są, objawy i leczenie

Rotawirusy stanowią najczęstszą przyczynę zachorowań na ostrą biegunkę u niemowląt i małych dzieci, mogącą prowadzić do silnego odwodnienia. Najskuteczniejszą profilaktykę stanowią szczepienia.

Rotawirusy – co to jest?

Rotawirusy są to małe, kuliste wirusy, należące do rodziny Reoviridae. Nazwa pochodzi od ich okrągłego kształtu (łac. rota - koło). Tworzą siedem oddzielnych grup antygenowych od A do G. Zakażenia powodują  grupy A, B i C. Najpowszechniej występuje grupa A.  Do zakażeń dochodzi najczęściej w miesiącach zimowych oraz wiosennych. Zakażenie następuje poprzez przeniesienie rękoma (drogą fekalno – oralną). Może nastąpić również przez:

• bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub jej wydalinami,
• spożycie żywności bądź wody zanieczyszczonej rotawirusami,
• wdychanie cząstek wirusa unoszących się w powietrzu.  

Rotawirusy – szczepionka

Szczepionki przeciwko rotawirusom podawane są doustnie. Należy je podać dziecku przed ukończeniem 6. miesiąca życia. Dostępne są dwa rodzaje szczepionek różniące się liczbą dawek. W zależności od tego, którą wybierzemy podaje się dwie lub trzy dawki. Badania dowodzą, że odporność poszczepienna chroni około 90 do 100% dzieci przed ciężką, zagrażającą życiu i wymagającą hospitalizacji biegunką rotawirusową. Według szacunków praktycznie u wszystkich nieszczepionych dzieci przed ukończeniem 5. roku życia przynajmniej raz dojdzie do zakażenia rotawirusami.

Rotawirusy – objawy

Okres wylęgania infekcji wynosi od 1 do 4 dni. Rotawirusy wywołują stan zapalny żołądka oraz jelit. Choroba ma przebieg ostry, lecz zwykle kończy się pełnym wyleczeniem. Trwa przeważnie od 4 do 10 dni. Sporadycznie może przedłużyć się nawet do kilku tygodni. Objawy są bardzo gwałtowne i burzliwe. Podstawowe objawy zakażenia rotawirusami to: wymioty, biegunka oraz gorączka do 39 stopni C. Czasem w stolcu może pojawić się śluz. Luźnym stolcom przeważnie towarzyszą wymioty, od 2 do 3 na dobę. Chore dzieci zazwyczaj tracą apetyt i są niespokojne. W większości przypadków choroba ma przebieg łagodny. Najpoważniejszy przebieg zakażenia obserwowany jest u: niemowląt po ukończeniu 3 miesiąca życia, gdy przestają być chronione przez przeciwciała odmatczyne, osób z chorobą nowotworową oraz z niedoborami odporności.

Z powodu gwałtownej biegunki i wymiotów mogą wystąpić zaburzenia elektrolitowe, odwodnienie, kwasica, a w skrajnych przypadkach nawet zgon. Silne odwodnienie w przypadku niemowląt i małych dzieci najczęściej wymaga hospitalizacji. Poza typowymi objawami ostrego nieżytu żołądkowo – jelitowego zakażenie może sporadycznie prowadzić również do rozwoju powikłań narządowych i ogólnoustrojowych niewynikających z zaburzeń związanych z biegunką.

Niemowlęta do trzeciego miesiąca życia chorują w większości przypadków łagodnie lub zakażenie jest bezobjawowe. Najbardziej podatne na zakażenie są dzieci do 5 roku życia oraz osoby po 65 roku życia. Największa zapadalność obserwowana jest u dzieci w wieku od 6 do 24 miesięcy. W tym okresie zachorowania są najcięższe. U dzieci powyżej 3 roku życia choroba ma przebieg łagodny lub jest bezobjawowa.  

Rotawirusy – leczenie

Leczenie zakażenia rotawirusami polega przede wszystkim na nawadnianiu chorego i uzupełnianiu traconych jonów, przede wszystkim sodu.  W tym celu można skorzystać z elektrolitów dostępnych w aptece. Występujące u małych dzieci silne odwodnienie wymaga najczęściej leczenia szpitalnego. Dlatego warto skonsultować się z lekarzem, gdy u dziecka wystąpi wysoka gorączka, a następnie silne biegunki i wymioty. Drugi element terapii to odpowiedni sposób odżywiania. U chorych z biegunką, ale bez cech odwodnienia stosuje się dietę adekwatną do wieku. U osób odwodnionych zaleca się wznowienie żywienia w czasie od 4 do 6 godzin po rozpoczęciu nawadniania. Początkowo dieta powinna spełniać zasady diety łatwo strawnej, stopniowo wracając do sposobu odżywiania sprzed zakażenia.

Wskazane będą przeciery z warzyw, ryż, pieczywo pszenne, drobne kaszki, gotowane mięso czy mus z jabłka. Wczesny powrót do żywienia skraca czas trwania biegunki, a także wpływa korzystnie na zwiększenie masy ciała. Zaleca się również podawanie probiotyków.  

Rotawirusy u dorosłych

U dorosłych choroba ma przeważnie przebieg łagodny lub skąpoobjawowy. Inaczej sprawa wygląda u osób po 65 roku życia. Może u nich wystąpić postać ostra zakażenia wymagająca hospitalizacji. W przypadku wystąpienia biegunek i wymiotów postępowanie jest podobne jak u dzieci. Pierwszy krok to nawadnianie, a drugi odpowiednia dieta.  Warto również zadbać o profilaktykę. W tym celu należy pamiętać o zasadach higieny osobistej, a także o odpowiedniej higienie przygotowywanych posiłków.