Skleroza: czy ta choroba może zmienić charakter?

Ile razy zdarza nam się o czymś zapomnieć? Jak często umykają nam ważne sprawy? Czy w takich sytuacjach przez myśl przebiega słowo ‘skleroza? Prawdopodobnie tak, bo stosujemy je żartobliwie na określenie przejściowych kłopotów z pamięcią. W przypadkach medycznych kiedyś używano wyłącznie sformułowania ‘skleroza’ do opisu zaburzeń pamięci i upatrywano jej podłoża wyłącznie w miażdżycy, czy sztywnieniu naczyń w przebiegu nadciśnienia tętniczego (NT). Teraz już wiadomo, że takich zaburzeń pamięci może być dużo i mogą mieć one różnorodne przyczyny – są to: choroby neurozywrodnieniowe, np. choroba Alzheimera, niedoborowe, naczyniopochodne (związane z mnogimi udarami, udarami w strategicznych rejonach, chorobą małych naczyń). Niemniej jednak termin ten - mimo że rzadko - to jednak nadal funkcjonuje przy opisie zaburzeń pamięci, dlatego posłużymy się nim w tym artykule. Mózg to narząd sterujący pracą wszystkich układów i narządów ludzkiego organizmu. Jest narażony na szereg schorzeń, które powodują utrudniające życie objawy. Zaburzenia pamięci są jedną z nich. I wcale nie musi być to choroba seniorów. Może dotyczyć ludzi przed 40. rokiem życia. Niestety nie da się jej wyleczyć, co więcej – może ona zmienić zachowanie chorego, a co za tym idzie następują również zmiany charakteru człowieka. Czym jest skleroza, dlaczego jest niebezpieczna, jakie towarzyszą jej objawy, na czym polega diagnostyka oraz spowalnianie rozwoju i jakie są rokowania w przypadku wystąpienia sklerozy – o tym w poniższym artykule.

Skleroza – co to jest?

Co to jest skleroza? To dawniej używane określenie ‘skleroza’ (grec. sclerosis oznacza twardy) oznacza zaburzenia pamięci spowodowane twardnieniem, miażdżycą naczyń krwionośnych (głównie tętnic mózgowych i wieńcowych), które doprowadzają tlen oraz składniki krwionośne do mózgu. Skleroza - co to - ta przewlekła choroba nazywana jest również miażdżycą tętnic lub arteriosklerozą. Skleroza - przyczyny jej występowania upatruje się w odkładaniu się w naczyniach cholesterolu, a następnie wapnia, bakterii oraz komórek ludzkich, w związku z czym zmniejsza się średnica dla przepływu przez nie krwi. To powoduje ograniczenia w przepływie tlenu i substancji odżywczych do mózgu.
Rozwój zaburzeń pamięci niegdyś nazywanych sklerozą warunkuje niewłaściwe odżywianie - dieta bogata w tłuszcze twarde będące źródłem ‘złego’ cholesterolu. Badania wskazują także, że u osób z jej objawami często obserwuje się obecność przeciwciał przeciwjądrowych, które wskazują na proces autoimmunologiczny polegający na wytwarzaniu przez organizm chorego przeciwciał przeciwko komórkom naczyń krwionośnych.

Pierwsze objawy choroby i diagnostyka

Skleroza przez długi czas przebiega bezobjawowo, jednak nie zmienia to faktu, że choroba postępuje, bo niedożywione komórki mózgowe powoli zaczynają obumierać, a tym samym tracić swoje funkcje. Pierwsze objawy sklerozy- pojawiają się pierwsze zaburzenia neurologiczne i psychiczne w postaci zmęczenia, spadku wydajności, problemów z koncentracją i skupieniem uwagi, drażliwością i podenerwowaniem. Jednocześnie chory zaczyna mieć pierwsze luki w pamięci. Ciągłemu zmęczeniu towarzyszy jednocześnie bezsenność, organizm jest osłabiony przez brak snu. Chory potrafi chodzić w nocy, a rano zupełnie nie kojarzyć tego faktu. Zaburzenia pamięci dotyczą najczęściej zdarzeń, które miały miejsce w niedalekiej przeszłości. Skleroza - objawy tego typu neurolodzy określają mianem zespołu neurastenicznego. Jest to etap początkowy, w którym objawy są bardzo niepozorne, dlatego często są składane na karb zmęczenia i nie utożsamiane z symptomami sklerozy.
Problemy z pamięcią i koordynacją ruchową zaczynają się w momencie, gdy światło tętnic jest mocno zwężone. Jest to kolejny etap, w którym chory ma coraz większe problemy z pamięcią, jest także coraz słabszy fizycznie. To etap, w którym choroba powoduje zmiany w charakterze, człowiek staje się despotyczny i egoistyczny, szybciej się wzrusza, ale i gwałtownie reaguje gniewem w najmniej oczekiwanych sytuacjach. Irytacja wzrasta, bo pojawiają się zaburzenia mowy o typie afazji – chory zapomina nazw przedmiotów. Jest to moment, w którym człowiek staje się coraz mniej krytyczny, zwłaszcza w stosunku do siebie. U chorych zaczyna także wzrastać apetyt. Ten etap rozwoju choroby to otępienie (demencja).
W kolejnych etapach choroby te objawy nasilają się. Chory traci ochotę do podejmowania jakiejkolwiek aktywności. Następuje szereg zaburzeń w gestykulacji i mimice twarzy. To moment  apraksji wykonywania ruchów w nieodpowiedniej kolejności. Również ataksja czyli problemy z koordynacją ruchową nasilają się, pojawiają się niedowłady (w tym porażenie jednej nogi lub ręki,  prawej lub lewej strony ciała) oraz sztywność kończyn i pierwsze objawy parkinsonizmu naczyniowego (drżenie spoczynkowe, zaburzenia postawy). Objawy na tym etapie mogą przypominać początki Alzheimera.
Osoby cierpiące na zaburzenia pamięci często mają podwyższone ciśnienie skurczowe krwi, szczególnie skurczowe, chorobie towarzyszą też objawy miażdżycy tętnic wieńcowych, czyli choroba niedokrwienna serca oraz nierzadko utajona cukrzyca. Jest to bardzo poważna i niebezpieczna chorobą – w zaawansowanym stadium może prowadzić nawet do udaru mózgu. Warto w tym miejscu dodać, że chorują na nią nie tylko starsi ludzie. Choroba dotyka także osób młodszych, niemniej jednak objawy są wtedy znikome, nasilają się wraz z wiekiem. Objawy częściej dotyczą mężczyzn niż kobiet.

Skleroza – leczenie i rokowania

Skleroza leczenie - przebiega objawowo, polega na próbach spowolnienia rozwoju choroby, dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza i podjęcie prób spowalniania kolejnych etapów. Osoby cierpiące na te zaburzenia powinny przyjmować preparaty przeciwcholesterolowe i antytriglicerydowe oraz leki służące poprawie przemiany materii mózgu. Niejednokrotnie wsparciem są leki psychiatryczne.
Jeśli chodzi o rokowania w przypadku zachorowania – jest to choroba nieuleczalna i niestety postępująca. Zwykle prowadzi do dużej niesprawności oraz głębokiego otępienia. W przypadku zwężenia tętnic przedczaszkowych można podjąć próbę leczenia operacyjnego.
Czy zaburzeniom pamięci można w jakiś sposób zapobiec? Bardzo ważne jest odpowiednie żywienie, dieta niskotłuszczowa, eliminująca produkty zawierające cholesterol, jak również aktywność fizyczna oraz spożywanie dużej ilości warzyw i owoców zawierających błonnik. Dużą rolę odgrywają także treningi pamięci – uczenie się, granie w gry strategiczne czy rozwiązywanie krzyżówek.   
Mimo, że przyczyny zaburzeń z pamięcią nie są jeszcze dokładnie poznane, wiadomym, że jest ona uwarunkowana genetycznie i środowiskowo. Warto wykluczyć niektóre czynniki ryzyka poprzez zmianę stylu życia. Oznacza to rezygnację z palenia papierosów, ograniczenie siedzącego trybu życia, a także unikanie nadwagi czy otyłości. Skleroza leczenie naturalne – czy są takie sposoby? Wsparcia warto szukać w surowcach roślinnych, które bogate są w związki, które normalizują metabolizm lipidów i cholesterolu w naszym organizmie. Takie działanie będzie miał czosnek, który korzystnie wpływa na poziom cholesterolu czy len zwyczajny bez względu na jego postać - wywiera korzystne efekty w zmniejszeniu hipercholesterolemii  i poziomu ‘złego cholesterolu’, co jest niezbędne by zahamować rozwój miażdżycy. Również ostropest plamisty reguluje poziom cholesterolu całkowitego i trójglicerydów, a czarnuszka siewna zwiększa poziom ‘dobrego cholesterolu’, co przyczynia się do zmniejszenia rozwoju stwardnienia tętnic.

Źródła:
Dolecińska D., Znaczenie żywienia we współwystępowaniu chorób układu sercowo-naczyniowego oraz zaburzeń funkcji poznawczych u osób starszych, Geriatria; 2017; 11; 190-197;
Gaber-Tarek A., Rehabilitacja neurologiczna. Przypadki kliniczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa; 2010;
Kucharska E., Miażdżyca tętnic – wybrane aspekty, Przegląd Lekarski; 71/7; 2014;
Leszek J., Choroba Alzheimera – wybrane zagadnienia biologiczne i kliniczne, Wydawnictwo Continuo; 2016;
Medycyna pisana na nowo. Miażdżyca, w: Bartosz G.,  Druga twarz tlenu. Wyd. 2.; Wydawnictwo Naukowe PWN; Warszawa; 2008;
https://zdrowie.wprost.pl/medycyna/choroby/10294205/miazdzyca-mozgu-jakie-daje-objawy.html