Zaburzenia snu

Zaburzenia snu potrafią rujnować zdrowie i życie, powodują brak koncentracji, spowolnienie, negatywnie wpływają na organizm.  O szczegóły pytamy zajmującą się diagnostyką i leczeniem zaburzeń snu dr n. med. Joannę Wilkowską- Chmielewską z warszawskiego oddziału enel-med Domaniewska.

Jaką rolę zdrowy sen odgrywa dla naszego zdrowia?

Sen jest w naszym życiu ważny, około 1/3 naszego życia spędzamy właśnie śpiąc. Każdy z nas ma określoną dla siebie, indywidualną liczbę godzin snu. Niektórzy potrzebują 8-10 godzin snu na dobę, innym wystarcza 4-5. Przyjmuje się, że optymalną wartością dla większości ludzi jest 7,5h godziny snu na dobę.

Co nam daje sen?

Sen odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka. Dzięki niemu dochodzi do regeneracji organizmu, odpoczywa mózg, dochodzi do konsolidacji śladów pamięciowych, czyli utrwalane są wiadomości przyswojone w dzień. Podczas snu równoważy się praca układów hormonalnych, np. małe dzieci rosną, dlatego, że śpią - w pierwszej części nocy dochodzi do intensywnego wydzielania hormonu wzrostu. Zmniejsza się ilość wydzielonych w dzień hormonów stresowych, np. kortyzolu. Jest to funkcja ochronna przed różnymi chorobami np. cukrzycą lub chorobami układu krążenia. Dzięki temu, że śpimy - chudniemy. Odpowiedzialny za to hormon, leptyna wydziela się podczas snu. Osoby śpiące zbyt krótko mają tendencję do otyłości i zaburzeń hormonalnych. Odpowiednia liczna godzin snu zabezpiecza nas przed chorobami psychicznymi, np. depresją.

Czym są zaburzenia snu? Jakie objawy występują przy bezsenności?

Najczęstszą postacią zaburzeń snu jest bezsenność, dotyka coraz większej ilości ludzi. Śpimy za krótko, mamy kłopoty ze snem z powodu stresów, których doznajemy. Inne zaburzenia snu typu narkolepsja, zespół zaburzeń ruchowych występujących podczas snu REM, sennowłóctwo występują o wiele rzadziej i wymagają specjalistycznej diagnostyki w ośrodkach medycyny snu.

Jakie są objawy bezsenności?

O bezsenności mówimy  wtedy, gdy ilość snu lub jego jakość odbiegają od normy dla danego człowieka. Warunkiem koniecznym do rozpoznania bezsenności jest obecność jej konsekwencji, czyli np. zaburzeń koncentracji, spowolnienia, senności w ciągu dnia oraz objawów somatycznych, takich jak zlewne poty, uczucie kołatania serca. 

Jak diagnozuje się przyczyny takich zaburzeń, czy sami możemy je rozpoznać?

Bezsenność diagnozuje lekarz na podstawie dokładnego wywiadu z pacjentem. Pytamy o nawyki związane ze snem, o liczbę godzin snu, o jego jakość, o obecność koszmarów sennych. Pomocniczo stosowane są skale także psychometryczne. Zawsze należy wykluczyć przyczyny chorobowe zaburzeń snu np. zaburzenia hormonalne, choroby kardiologiczne, choroby psychiczne, w tym depresję oraz przyjmowane leki i substancje psychoaktywne.

Co jeszcze może powodować zaburzenia snu?

Prócz powodów podanych powyżej, to często zła higiena snu. Przykładowo: nieregularny rytm sen - czuwanie spowodowany np. pracą zmianową, przyjmowanie używek, intensywny wysiłek fizyczny lub psychiczny bezpośrednio przed snem. Przyczyną może być także np.  zbyt wysoka temperatura w sypialni lub nadmierne korzystanie z urządzeń elektronicznych typu smartfon lub tablet, przed snem.

Czym różni się bezsenność pierwotna od bezsenności wtórnej?

Bezsenność pierwotna jest zaburzeniem pojawiającym się bez żadnej przyczyny. Bezsenność wtórna związana jest z występowaniem sytuacji stresowych, chorób somatycznych i psychicznych, a także używaniem leków lub substancji psychoaktywnych. 

Jak się leczy bezsenność?

W leczeniu bezsenności pierwotnej ogromne znaczenie ma uregulowanie rytmu snu i czuwania. Powinniśmy chodzić spać i wstawać o zbliżonych porach. Należy unikać drzemek w ciągu dnia, unikać wielogodzinnego leżenia w łóżku i czekania na sen. Jeśli nie śpimy, należy czymś się zająć, ale niech to nie będzie elektronika! Dopiero w drugim etapie rozważane jest włączenie odpowiedniego leczenia farmakologicznego. Leczenie bezsenności wtórnej polega na wyeliminowaniu czynników ją wywołujących, czyli choroby, która przyczyną występowania zaburzeń.

Do jakiego lekarz zgłosić się przy bezsenności?

Można liczyć zatem na pomoc specjalistów, należy skontaktować ze specjalistą medycyny snu lub lekarzem psychiatrą.

Dr n. med. Joanna Wilkowska-Chmielewska jest absolwentką Akademii Medycznej w Warszawie. Specjalistą psychiatrii, posiada certyfikat Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem z zakresu medycyny snu. Zajmuje się między innymi szczegółową diagnostyką i leczeniem zaburzeń snu, takich jak bezsenność, narkolepsja, sennowłóctwo czy zespół niespokojnych nóg.