Nerki to niezwykle istotne narządy. Ich główną funkcją jest produkcja moczu, z którym wydalamy z organizmu zbędne produkty przemiany metabolicznej. Choroby nerek – a szczególnie ich zapalenia – mają różne przyczyny i dotyczą wielu części tych narządów. Dla zrozumienia tych chorób bardzo ważna jest znajomość fizjologii i budowy nerek.
Spis treści:
- Zapalenie nerek: od fizjologii do patologii
- Zapalenie nerek – rodzaje
- Kłębuszkowe zapalenie nerek – objawy
Nerki odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu wewnętrznej równowagi organizmu. Większości z nas wydaje się, że jedyną funkcją nerek jest produkcja moczu. Prawda jest jednak taka, że oprócz wydalania zbędnych produktów przemiany metabolicznej nerki m.in. przekształcają hormony do form aktywnych czy regulują objętość krążącej krwi. Bez nerek nie moglibyśmy więc żyć. Na szczęście potrafimy już naśladować ich działanie dializami, możliwa jest również transplantacja.
Zapalenie nerek: od fizjologii do patologii
Jak działają nerki? W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że płynąca przez tętniczki do nerek krew zostaje przefiltrowana przez kłębuszki nerkowe. Następnie filtrowany płyn trafia do kanalika dystalnego, w którym zachodzi proces zagęszczania moczu. Później mocz tradia do kanalików zbiorczych, które uchodzą do miedniczek nerkowych, a stąd do moczowodów. To z nich mocz przepływa do pęcherza moczowego. Zakończenia nerwowe w pęcherzu, drażnione przez gromadzący się mocz, dają centralnemu układowi nerwowemu sygnał o potrzebie udania się do toalety.
Nerki są filtrem całego organizmu. To dlatego jak żaden inny narząd są narażone na działanie toksyn, a w konsekwencji – na choroby.
Zapalenie nerek – rodzaje
Choroby nerek są dość liczną grupą chorób o zróżnicowanych przyczynach. Ich diagnostyką oraz leczeniem zajmuje się specjalista nefrolog.
Jedną z najczęściej rozpoznawanych chorób nerek jest zapalenie nerek. Dzieli się je na:
- kłębuszkowe zapalenie nerek,
- odmiedniczkowe zapalenie nerek,
- śródmiąższowe zapalenie nerek.
Kłębuszkowe zapalenie nerek – objawy
Kłębuszkowe zapalenie nerek to ogromna grupa różnorodnych chorób kłębuszków nerkowych. Ich przyczyny są w wielu przypadkach nieznane. Proces chorobowy może się zaczynać bezpośrednio w kłębuszkach nerkowych. Zdarza się również, że stany zapalne obejmują także inne narządy i tkanki, stając się źródłem odpowiedzi immunologicznej, która prowadzi do dalszego uszkodzenia nerki. Uszkodzenie kłębuszków może spowodować awarię także innych struktur nerki (cewki, utkania śródmiąższowego, naczyń).
W zapaleniu kłębuszków nerkowych dochodzi do uszkodzenia ścian kłębuszków, co upośledza ich zdolność filtracji. W takiej sytuacji następuje wzrost przepuszczalności kłębuszka i w moczu zaczynają się pojawiać erytrocyty i białka.
Objawy zapalenia nerek o typie kłębuszkowym to:
- występowanie białka w moczu,
- krwinkomocz lub krwiomocz (krwinek jest tak dużo, że zmieniają zabarwienie moczu),
- obecnością w moczu wałeczków będących białkowymi lub komórkowymi „odlewami” kanalików nerkowych.
W przypadku kłębuszkowego zapalenia nerek dochodzi do wykształcenia się dwóch głównych zespołów objawów chorobowych: zespołu nerczycowego i zespołu nefrytycznego, różniących się od siebie występowaniem nadciśnienia tętniczego, ilością wydalanego białka oraz obecnością aktywnego osadu moczu.
- Zespół nerczycowy charakteryzuje się dużym białkomoczem (> 3,5 g), hipoalbuminurią (czyli spadkiem stężenia albumin w osoczu), lipidurią (obecnością lipidów w moczu), hiperlipidemią oraz obrzękami.
- Zespół nerytyczny cechuje się występowaniem nadciśnienia tętniczego, skąpomoczu, aktywnego osadu moczu i ropomoczu.
Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek jest postępującą chorobą, która prowadzi do ograniczenia sprawności nerek, a w konsekwencji – do ich schyłkowej niewydolności. W zależności od rodzaju choroby ten proces może trwać przez wiele lat. Są jednak postacie kłębuszkowych zapaleń nerek, które nieleczone mogą doprowadzić do rozwinięcia się schyłkowej niewydolności nerek w ciągu kilku miesięcy.
Odmiedniczkowe zapalenie nerek – objawy
Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest najczęściej wynikiem zakażenia układu moczowego, czyli na przykład nieleczonego zapalenia pęcherza moczowego.
Objawy zapalenia nerek o tym podłożu to:
- wysoka gorączka (zwykle powyżej 38,5°C) z dreszczami,
- ból w okolicy lędźwiowej,
- nudności i wymioty,
- bolesne oddawanie moczu, często z naglącym parciem.
Podczas badania lekarz stwierdza tkliwość w kącie żebrowo-kręgowym, często pojawia się także bolesność bocznych części brzucha oraz ból okolicy nadłonowej.
Podstawowym badaniem potwierdzającym rozpoznanie i pozwalającym na skuteczne leczenie odmiedniczkowego zapalenia nerek jest badanie bakteriologiczne moczu, tzw. posiew moczu. Niezwykle istotny jest jednak sposób pobierania próbki – po podmyciu się trzeba pobrać mocz ze środkowego strumienia. Czasami konieczne może być także zastosowanie inwazyjnych procedur pobierania moczu, np. cewnikowanie pęcherza moczowego czy nakłucie nadłonowe.
Posiew moczu pozwala na identyfikację bakterii (rzadziej grzybów) oraz określenie wrażliwości bakterii na antybiotyki. Ma to niebagatelne znaczenie podczas leczenia, bo pozwala na stosowanie celowanej antybiotykoterapii. W odmiedniczkowym zapaleniu nerek często dochodzi do pojawienia się bakterii we krwi (posocznica nerkopochodna, urosepsa), co można potwierdzić badaniem bakteriologicznym krwi.
Zapalenie nerek – leczenie
Zarówno przewlekłe, jak i ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek może leczyć internista, o ile nie pojawią się powikłania. W przypadku zapalenia spowodowanego zaburzeniami w odpływie moczu może się jednak okazać konieczna pomoc urologa. Dobiera on pacjentowi odpowiednie antybiotyki. Często niezbędne jest także podawanie leków przeciwbólowych oraz dodatkowe nawadnianie chorego.
W wypadku kłębuszkowych zapaleń nerek leczenie musi być prowadzone przez specjalistę nefrologa. Polega ono głównie na wyciszaniu reakcji immunologicznych organizmu. Najważniejsze jest utrzymanie funkcji nerek, dlatego intensywnie leczy się również współistniejące zakażenia, nadciśnienie tętnicze czy cukrzycę. Ważne są odpowiednia dieta, dostosowany do stanu pacjenta wysiłek fizyczny oraz zdrowy sen. Jeśli w przebiegu wieloletniej choroby kłębuszki zostaną zniszczone, niezbędne mogą się okazać dializy lub transplantacja nerki.
Źródła:
1. Choroby kłębuszków nerkowych, Interna Szczeklina 2017.
2. Duława J, Drabczyk R. Niepowikłane ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.14.8.3.
3. Colgan R i wsp. Rozpoznanie i leczenie ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek u kobiet.
Data dodania:
Artykuły powiązane
Wulwodynia, czyli chroniczny ból miejsc intymnych. Sprawdź, czy można z nią skutecznie walczyć!
Wulwodynia to chroniczny ból miejsc intymnych, którego przyczyną często jest nadmierne napięcie mięśni. W jej leczeniu stosowana jest między innymi fizjoterapia.
Jesień: przeziębienie i grypa
Jesień to czas szczególnie częstych infekcji. O tym, o co szczególnie warto zadbać w sezonie przeziębień, opowiada lekarz internista.
Sporysz: skuteczny lek czy groźna trucizna?
Sporysz – mała niepozorna przypominające ziarno zboża ciemnobrązowa ‘narośl’ na kłosie żyta powodująca skażenie ziarna substancjami toksycznymi. W przeszłości jego nieświadome spożycie powodowało silne halucynacje i niebezpieczne choroby.
Goździki – zdrowie w sezonie jesienno-zimowym
Goździki działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, wspomagają też odporność, dlatego tym bardziej powinny znaleźć miejsce w kuchni w sezonie jesienno – zimowym. Sprawdź działanie goździków i dowiedz się komu goździki będą szczególnie pomocne!
Ketony w moczu - czy to groźne?
Badanie ogólne moczu tak jak i inne testy laboratoryjne i badania obrazowe, powinny być zawsze interpretowane przez lekarza. Warto jednak dowiedzieć się czym są ketony i z czym może być związana ich obecność w moczu.