Onycholiza paznokci - przyczyny, objawy i leczenie choroby paznokci

Onycholiza to częściowe oddzielanie się płytki paznokcia od jego łożyska. Może być objawem choroby skóry, zakażenia lub powstać w wyniku urazu mechanicznego. Wyjaśniamy, czym jest onycholiza, co ja powoduje i jak się ją leczy.

Zmiany pojawiające się w obrębie paznokci mogą dotyczyć ich morfologii czyli kształtu oraz zabarwienia. Najczęstsze zmiany morfologii paznokcia to paznokcie pałeczkowate i paznokcie wklęsłe oraz onycholiza. 

Czym jest onycholiza paznokci?

Onycholiza paznokci to stan polegający na oddzieleniu się płytki paznokcia od łożyska. Paznokcie zwykle są wtedy gładkie, twarde, białe i nie stwierdza się stanu zapalnego macierzy paznokcia, ale pod płytką tworzy się pusta przestrzeń stanowiąca dogodne środowisko dla rozwoju drobnoustrojów. Często właśnie tam pojawiają się przebarwienia, powstające w wyniku wtórnego nadkażenia bakteryjnego lub grzybicznego. Gdy pojawi się zakażenie, płytka paznokcia zmienia barwę.

Onycholiza dotyczy zarówno paznokci palców dłoni, jak i nóg. 

W zależności od zaawansowania schorzenia czas potrzebny na odbudowę nowego paznokcia po onycholizie może wynieść od 4 do 6 miesięcy, w przypadku paznokci u rąk, oraz od 8 do 12 miesięcy, gdy dotyczy paznokci u nóg.  Wynika to z faktu, że paznokcie dłoni rosną w tempie 0,1 mm na dobę, a paznokcie stóp - 0,03 mm na dobę.

Przyczyny onycholizy paznokci

Wyróżnia się różne rodzaje onycholizy w zależności od tego, co ją spowodowało. Może ona mieć różne przyczyny, do których zaliczamy: urazy paznokci, obrażenia spowodowane noszeniem zbyt obcisłych butów lub alergię na produkty stosowane w kosmetyce podczas malowania paznokci (chemiczne zmywacze, lakier żelowy czy tipsy). Powodem onycholizy może być stosowanie niektórych leków, na przykład niektórych antybiotyków czy leków przeciwnowotworowych. 

Trzeba pamiętać, że paznokcie są odzwierciedleniem ogólnego stanu zdrowia, szczególnie dotyczy to paznokci u rąk. Jeśli wyglądają niezdrowo lub powodują problemy, na przykład właśnie onycholizę, to może być to pierwszy sygnał, że coś niedobrego dzieje się z naszym organizmem.  Gdy przyczyną onycholizy jest choroba ogólnoustrojowa, zwykle zmiany dotyczą więcej niż jednego paznokcia.

Gdy pojawia się onycholiza, można podejrzewać choroby tarczycy (szczególnie nadczynność tego gruczołu). Zwykle zmiany zaczynają się wówczas od czwartego lub piątego palca (są to tzw. paznokcie Plummera). 

Bezbolesne odklejanie się płytki paznokciowej może także towarzyszyć takim chorobom układowym jak amyloidoza i szpiczak mnogi, cukrzyca, niedokrwistość, rozstrzenie oskrzeli, rak płuc, porfiria erytropoetyczna, późna porfiria skórna, histiocytoza X, niedokrwienie obwodowe, trąd, toczeń rumieniowaty, zapalenie nerwu, pelagra, pęcherzyca zwykła, wysięk w opłucnej, łuszczyca czy łuszczycowe zapalenie stawów. 

Do przyczyn onycholizy możemy również zaliczyć takie choroby skóry (z wyjątkiem wcześniej wymienionej łuszczycy i pęcherzycy) jak : liszaj płaski, kontaktowe zapalenie skóry, erytrodermia i keratodermia dłoniowo-podeszwowa.

Choroba może być też objawem grzybicy paznokcia, może również oznaczać, że nie dostarczamy organizmowi wystarczającej ilości niezbędnych witamin lub minerałów, takich jak na przykład żelazo,  co może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia.

Zdarza się, że nie można wskazać przyczyny onycholizy.

Onycholiza a łuszczyca

Zmiany paznokciowe to jeden z objawów towarzyszących łuszczycy i ich nasilenie stanowi dowód nasilenia się procesu chorobowego. W zależności od typu łuszczycy mogą występować okresowo u około połowy lub u prawie wszystkich chorych. 

Według niektórych onycholiza jest drugim lub trzecim co do częstości występowania objawem zmian paznokciowych w łuszczycy.  Dotyczy zarówno łuszczycy stawów, jak i łuszczycy skóry. W niektórych przypadkach łuszczyca paznokci może być jedynym dermatologicznym objawem łuszczycy stawowej.

Onycholiza a grzybica paznokci

Onycholiza czasem jest niesłusznie diagnozowana jako grzybica paznokci, tymczasem jest tylko jednym z jej objawów. 

Grzybica paznokci wywołana jest najczęściej przez grzyby dermatofity. Może wystąpić jako infekcja pierwotna na paznokciach dotychczas zdrowych lub może towarzyszyć innym chorobom. 

Grzyb zwykle wnika do łożyska paznokcia i płytki paznokciowej pod wolnym brzegiem lub od strony wałów bocznych. Jednym z objawów jest wówczas rogowacenie podpaznokciowe łożyska, utrata przejrzystości paznokcia oraz onycholiza. Płytka staje się matowa o białawożółtym odcieniu, a wolny brzeg ulega wykruszeniu.

Onycholiza – objawy

W przypadku onycholizy paznokieć zaczyna się łuszczyć w górę od podłoża. Zazwyczaj nie jest to bolesne, a płytka, w zależności od przyczyny, może zrobić się purpurowa, biała lub szara. W przypadku zakażenia bakteryjnego jej kolor zmienia się na żółty lub zielonkawy.

Jak upewnić się, że mamy do czynienia z onycholizą?

Choroba daje widoczne objawy, dlatego łatwo określić, czy mamy onycholizę. Wystarczy obserwować paznokieć, jeśli zaczyna się on podnosić lub odrywać od łożyska, to mamy do czynienia z tą przypadłością. Trudniejsze może być znalezienie przyczyny. Warto odwiedzić lekarza dermatologa, szczególnie jeśli objawy dotyczą więcej niż jednego palca u rąk czy u nóg. Przy skutecznym leczeniu paznokieć, wraz z jego przyrostem, ponownie zaczyna przylegać do łożyska.

Leczenie onycholizy

Pierwszy krokiem, aby leczyć onycholizę, jest ustalenie jej podłoża. Pomocne przy postawieniu właściwej diagnozy jest badanie krwi, które może wykazać zaburzenia funkcji tarczycy lub niedobory witaminowe. Leczenie onycholizy polega na usunięciu podstawowej przyczyny. Lekarz może w tym celu przepisać leki lub suplementy doustne.

Zaawansowana onycholiza, która towarzyszy łuszczycy lub łuszczycowemu zapaleniu stawów, wymaga miejscowym stosowaniu glukortykoidów lub w połączeniu z kwasem salicylowym i analogami witaminy D. 

Podczas leczenia ważne jest dbanie o to, aby paznokcie były krótkie, ale nie zbyt krótkie. Gdy dotknięta zmianą część paznokcia wyrośnie, możliwe będzie jej wycięcie, żeby wyrastała nowa zdrowa płytka.  

Domowe sposoby leczenia zaburzenia płytki paznokci

Gdy pojawia się onycholiza, leczenie domowe może wspomóc kurację farmakologiczną. 

Jeżeli przyczyną zmian są infekcje grzybiczne i drożdżakowe, można zastosować olejki z drzewa herbacianego albo olej rycynowy, którymi smaruje się płytkę.

Należy też pamiętać, aby nie czyścić przestrzeni pod paznokciem, ponieważ może to wprowadzić tam bakterie i pogorszyć stan. 

Onycholiza a manicure hybrydowy

Manicure hybrydowy i stosowanie preparatów do paznokci, może osłabiać płytkę. Jest ona wówczas bardziej podatna na urazy. Onycholiza po hybrydzie może się zdarzyć, gdy zabieg ten zostanie nieprawidłowo wykonany. Może się także pojawić na skutek nieostrożnego piłowania paznokci podczas wykonywania manicure i podczas stylizacji paznokci.

Jak leczyć tak stan? Najlepiej skonsultować się z dermatologiem, który zleci odpowiednie leczenie.

Zapobieganie chorobom paznokci u rąk i nóg

Ponieważ onycholiza to przypadłość, która może wynikać z wrażliwości skóry na produkty takie jak klej, akryle lub aceton, stosowane podczas manicure i pedicure, należy unikać niesprawdzonych salonów kosmetycznych i wybierać produkty bez alergenów. Sztuczne tipsy nałożone na paznokieć mogą również powodować uraz łożyska paznokcia, w wyniku czego następuje onycholiza.

Warto zapobiegać rozprzestrzenianiu się grzybicy i drożdży przez nieobgryzanie paznokci. Jeśli onycholiza dotknęła paznokciu u stóp trzeba nosić czyste skarpety i jak najdłużej wietrzyć stopy na suchym powietrzu. Trzeba także dobierać odpowiednie obuwie (nie za ciasne), wykonane z naturalnych materiałów. Prace domowe, które wymagają kontaktu z alergenami, warto wykonywać w rękawiczkach.

Źródła: 
Gregoriou S., Argyriou G., Larios G., et. al., Schorzenia paznokci a choroby układowe — o czym mówi nam wygląd paznokci? Co można zobaczyć i jakie choroby należy podejrzewać w przypadku przedstawionych 11 rodzajów zmian paznokci?, The Journal of Family Practice 2008, 57 (8), 509–514
Maleszka R., Ratajcza-Stefańska V., Różewicka-Czabańska M., Zmiany infekcyjne paznokci, Przegląd Dermatologiczny, 2011, 98, 120-127
Wolska H.: Łuszczyca paznokci. Przegląd Dermatologiczny 2010, 97, 243-252.