Owulacja - czym jest i ile trwa?
Jajniki co miesiąc zadają sobie wiele trudu, by pod wpływem hormonów przysadkowych uwolnić komórkę jajową gotową do zapłodnienia. Dojrzewanie komórek jajowych jest niezwykle skomplikowanym i kunsztownym procesem, jednak jest niezbędne żeby wydać na świat potomstwo. Czym jest owulacja, jakie są objawy owulacji?
![](/zdrowie/zdj%C4%99cia%20autorzy/image-thumb__3082__zdrowie-author-icon-140x140/11Katarzyna%20Sk%C3%B3rzewska%20013.jpeg)
Spis treści:
- Owulacja – czym jest i ile trwa?
- Owulacja – objawy
- Owulacja – metody pomiaru
- Owulacja i jej monitoring
Owulacja – czym jest i ile trwa?
Owulacja jest jedną z faz cyklu miesiączkowego, która polega na uwolnieniu z jajnika dojrzałej do zapłodnienia komórki jajowej (oocytu). Można powiedzieć, że jest najważniejszym punktem cyklu – najpierw pod wpływem hormonów warstwa nabłonkowa macicy (endometrium) rozrasta się i rozpulchnia by być gotową na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej. Gdy nie dojdzie do zapłodnienia, nabłonek ten na skutek spadku stężenia hormonów płciowych obumiera i zostaje wydalony podczas miesiączki wraz z krwią. Owulacja zwykle występuje na około 12-16, a średnio 14 dni przed spodziewaną miesiączką. Jest spowodowana wyrzutem hormonu luteotropowego (LH) pod którego wspływem następuje pęknięcie pęcherzyka Graffa i uwolnienie oocytu. Uwolniona komórka jajowa może żyć do 24h w jajowodzie czekając na zapłodnienie, a komórki pęcherzyka Graffa zamieniają się w ciałko żółte i produkują progesteron. Jeśli dojdzie do zapłodnienia – zarodek zagnieździ się w rozpulchnionym przez progesteron nabłonku endometrium.
Owulacja – objawy
Owulacje często nie dają żadnych odczuwalnych objawów. Jednak większość kobiet w tym okresie - z uwagi na wysoki poziom estrogenów we krwi - wygląda i czuje się bardzo atrakcyjnie: mają lśniące włosy, błyszczące oczy, zachowują się kusząco wobec płci przeciwnej. U niektórych kobiet, może wystąpić zwiększona ochota na seks. Czasem może wystąpić ból w podbrzuszu po jednej lub rzadziej po obu stronach. Do innych nieprzyjemnych objawów można zaliczyć: tkliwość piersi, plamienia, drażliwość. Fizjologicznie, podczas owulacji dochodzi do zmian temperatury ciała. W przededniu owulacji można zaobserwować nieznaczny spadek temperatury ciała wywołany wzrostem LH. Przez kolejne 2-3 dni temperatura ciała kobiety rośnie, co jest związane z produkcją progesteronu przez ciałko żółte. Ponadto, można zaobserwować zmiany w wyglądzie śluzu szyjkowego: na kilka dni przed owulacją staje się on mniej gęsty, bardziej przezroczysty i lśniący – podobny do białka jaja kurzego. Szczyt wydzielania śluzu szyjkowego przypada na ok. 24-36 godzin przed owulacją. Jest to związane ze wzrostem poziomu estrogenów tuż przed wyrzutem LH. Te obserwacje są uznawane za domyślne objawy jajeczkowana i są wykorzystywane w kalkulatorach dni płodnych.
Owulacja – metody pomiaru
Istnieje wiele metod pomiaru owulacji, jednak ich skuteczność jest wątpliwa (nieregularne cykle, zmiany temperatury ciała wywołane temperaturą otoczenia, infekcje, stosowane leki itp.). Należy pamiętać, że o ile komórka jajowa żyje krótko, to plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety nawet do tygodnia. Dlatego, uznaje się, że dni płodne kobiety rozpoczynają się około 5-7 dni przed owulacją. Zwykle metody wyznaczania terminu owulacji, jak wspomniano wyżej, oparte są na pomiarach temperatury ciała – metoda termiczna, na obserwacji śluzu szyjkowego – metoda Billingsów oraz wykorzystująca obie obserwacje metoda objawowo-termiczna. Metoda termiczna jest oparta o poranny pomiar podstawowej ciepłoty ciała, bezpośrednio po przebudzeniu. Temperatura ciała w przededniu owulacji często jest nieco niższa, a następnie w ciągu kolejnych 2-3 dni rośnie, i utrzymuje się na wyższym poziomie do 2-3 dni przed miesiączką – gdy powoli obniża się i wraca do wartości przedowulacyjnych. Brak spadku temperatury może świadczyć o dalszym wydzielaniu progesteronu i domniemanej ciąży. Metoda Billingsów jest oparta na obserwacji śluzu szyjowego – w okresie poprzedzającym owulacje jego ilość znacznie się zwiększa, staje się on przejrzysty i ciągnący, daje uczucie wilgotności w pochwie. Śluz szyjkowy nie jest tożsamy z wydzieliną z przedsionka pochwy i aby prawidłowo ocenić jego cechy fizyczne należy pobrać kroplę śluzu bezpośrednio z ujścia kanału szyjki macicy. Metoda objawowo-termiczna natomiast łączy obie techniki i uzupełnia je o obserwacje innych objawów owulacji (bolesność piersi, ból w podbrzuszu, zmiany libido itp.). Inną metodą do pomiaru owulacji są testy paskowe przypominające test ciążowy. Wykrywają one zwiększone stężenie LH w moczu, a zatem też wskazują na zbliżającą się owulację. Wykonywanie takich testów należy rozpocząć około 4 dni przed spodziewaną datą owulacji, a test powinien być przeprowadzony raz lub dwa razy dziennie. Istnieją także testy oparte na pomiarach innych hormonów w moczu – hormonu folikulotropowego oraz glukuronidu-3-pregnanediolu. Nie są one tak powszechnie stosowane jak te oparte na LH.
Owulacja i jej monitoring
Metody monitorowania owulacji są zdecydowanie bardziej precyzyjne, jednak są zdecydowanie droższe. Najpewniejszą metodą jest USG ginekologiczne transwaginalne - wykonywane przez pochwę, gdzie na podstawie badania lekarz może ocenić zarówno dojrzewanie dominującego pęcherzyka oraz jego następowe skurczanie – moment owulacji. USG ginekologiczne pozwala też, by ginekolog mógł zaobserwować zwiększoną echogeniczność pęcherzyka (świadczącą o transformacji w ciałko żółte), wolny płyn w zachyłku odbytniczo-macicznym (zatoce Douglasa) oraz zmianę w wyglądzie endometrium. Ta metoda jest w niektórych przypadkach polecana parom, które bezskutecznie starają się o potomstwo. Innymi metodami monitorowania owulacji są pomiary hormonów (w szczególności LH oraz estradiolu) w osoczu pacjentki. Zaletą tej metody jest możliwość oceny całej osi hormonalnej kobiety.
Źródła:
1. Su HW et al. Detection of ovulation, a review of currently available methods. Bioeng Transl Med. 2017 May 16;2(3):238-246.
2. Vigil P et al. Ovulation, a sign of health. The Linacare Quarterly 84 (4) 2017, 343-355.
3. Owen M. Physiological signs of ovulationand fertility readily by woman. The Linacare Quarterly 80 (1) 2013, 17-23.
Usługi dla Ciebie
Artykuły powiązane
Czym kierować się przy wyborze tranu dla dziecka? Podpowiadamy!
Tran to tłuszcz otrzymywany ze świeżej wątroby ryb z rodziny dorszowatych. Jest ceniony względu na swoje właściwości zdrowotne i zawarte w nim witaminy.
Jakie są objawy gestozy w ciąży? Sprawdź!
Gestoza (zatrucie ciążowe) obecnie nazywana jest stanem przedrzucawkowym. Jest to zespół objawów, na który składa się nadciśnienie tętnicze, białkomocz oraz obrzęki.
Rak piersi w ciąży
Rak piersi to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce. Dowiedz się jak wygląda wczesna diagnostyka raka piersi i jakie są możliwości terapeutyczne z uwzględnieniem ich ryzyka dla płodu.
Czy Twojemu dziecku grozi nadwaga?
Nowoczesna medycyna pozwoli ocenić zagrożenie otyłością i da wiedzę potrzebną by pomóc swojemu dziecku wejść w dorosłość bez zbędnego balastu.
Jakie mogą być konsekwencje zamartwicy urodzeniowej?
Zamartwica to ciężki stan dziecka, będący skutkiem niedotlenienia. Może do niego dojść podczas ciąży, podczas porodu lub zaraz po nim.