USG ginekologiczne - co to jest, kiedy jest zalecane?

USG ginekologiczne jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym, zlecanym przez lekarza ginekologa. Pozwala zdiagnozować i rozpocząć odpowiednie leczenie wielu patologii, między innymi nowotworów narządu rodnego.

USG ginekologiczne jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym, zlecanym przez lekarza ginekologa. Pozwala zdiagnozować i rozpocząć odpowiednie leczenie wielu patologii, między innymi nowotworów narządu rodnego. Wizyty ginekologiczne są kluczowe dla utrzymania zdrowia układu rozrodczego u kobiet. Niestety, wciąż miliony kobiet w Polsce odwiedzają ginekologa rzadziej niż raz w roku lub wcale. Jest to jedna z przyczyn opóźnień w rozpoznawaniu różnych chorób, w tym między innym nowotworów narządu rodnego (np. rak jajnika), które zajmują czołowe miejsca w rankingu śmiertelności. Często podczas wizyty ginekologicznej, lekarz stwierdza konieczność wykonania dodatkowych badań, między innymi badania USG narządu rodnego. Dowiedz się czym jest USG ginekologiczne.

Czym jest USG ginekologiczne?

Badanie USG jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym opartym na falach ultradźwiękowych. W dużym uproszczeniu, głowica aparatu USG wysyła sygnał przechodzący przez tkanki, a jej odbicie powraca do odbiornika, który przetwarza falę na obraz. Ze względu na małą inwazyjność, szybkość wykonania i dużą dostępność USG jest powszechnie wykonywanym badaniem (np. USG jamy brzusznej, USG piersi, USG ciąży). Niektórzy lekarze twierdzą, że niebawem przenośne aparaty USG zastąpią stetoskopy. USG ginekologiczne jest nieco innym badaniem niż standardowe USG. Jego odmienność polega na innych drogach dostępu. Pierwsza – obraz narządu rodnego może być uzyskany przez przyłożenie sondy do powłok brzusznych. Ta metoda jest stosowana z wyboru u pacjentek z zachowaną błoną dziewiczą lub niewyrażających zgody na badanie dopochwowe. Często jednak uzyskany obraz jest niewyraźny i nie pozwala na dokładną ocenę narządów lezących w miednicy mniejszej. Dlatego preferowane przez ginekologów jest USG wykonane drogą przezpochwową - transwaginalne. Polega ono na wprowadzeniu głowicy do pochwy, dzięki czemu lekarz może lepiej uwidocznić i dokładniej ocenić narząd rodnych. Za każdym razem sonda jest zabezpieczana jednorazową lateksową osłonką, dzięki czemu badanie jest bezpieczne dla kobiety – nie ma możliwości przeniesienia zakażenia. W szczególnych sytuacjach USG narządu rodnego wykonuje się drogą przezodbytniczą, wprowadzając sondę do odbytnicy lub np. u dziewczynek jedynie przykładając ją do przedsionka pochwy. Wykonanie badania w ten sposób wymaga jednak dużej wprawy i doświadczenia lekarza przeprowadzającego takie badanie.

W badaniu USG narządu rodnego ocenia się:

• wielkość i kształt macicy (trzonu, szyjki)
• szerokość endometrium (czyli błony śluzowej wewnątrz macicy)
• grubość myometrium (czyli warstwy mięśniowej macicy)
• wielkość jajników wraz z oceną ilości
• rozmieszczenia pęcherzyków jajnikowych
• obecność płynu w zachyłku odbytniczo macicznym (tzw. zatoce Douglasa).

Dzięki uwidocznieniu tych struktur lekarz może zidentyfikować zarówno patologie takie jak: mięśniaki macicy, guzy, torbiele jajników, jak i stwierdzić fizjologiczną ciążę na podstawie obecności w macicy pęcherzyka ciążowego. USG ginekologiczne transwaginalne (USG przezpochwowe narządu rodnego) jest również stosowane przez ginekologów w diagnostyce zaburzeń miesiączkowania i niepłodności. Ponadto, USG ginekologiczne jest nieocenioną metodą w diagnostyce ostrych bólów podbrzusza. Z powodzeniem pozwala na wykluczenie dużych patologii jak: skręt jajnika czy ciąża pozamaciczna.

Kiedy wykonać USG ginekologiczne?

Badanie USG jest badaniem dodatkowym, zlecanym przez lekarza ginekologa po przeprowadzeniu badania ginekologicznego. Warto zaznaczyć, że nie jest ono badaniem przesiewowym jak cytologia czy mammografia. Lekarz może zlecić USG podczas diagnostyki bólów brzucha, w wypadku wystąpienia nieprawidłowych krwawień między miesiączkami, wyczuciu nieprawidłowej masy podczas badania ginekologicznego czy w wypadku niepowodzenia w ciąży. Optymalny czas wykonania USG ginekologicznego różni się od wieku kobiety. Dla pacjentek w okresie rozrodczym najkorzystniejsze jest wykonanie badania w I fazie cyklu, między 5. a 10. dniem licząc od momentu wystąpienia miesiączki. Dla kobiet niemiesiączkujących i stosujących terapię hormonalną czas wykonania badania wyznacza lekarz.

Jak się prawidłowo przygotować do badania?

Przygotowanie do badania różni się od wybranej w porozumieniu z lekarzem metody. W wypadku badania przez powłoki brzuszne, aby dobrze uwidocznić narządy należy mieć wypełniony pęcherz moczowy. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, efekt ten można uzyskać przez wypicie ok 1-1,5 litra wody niegazowanej na około godzinę przed planowaną wizytą. W przypadku wykonywania USG narządu rodnego drogą przezpochwową, pęcherz moczowy powinien być opróżniony a badanie powinno odbyć się na fotelu ginekologicznym lub leżance w pozycji umożliwiającej uniesienie miednicy.

Czy istnieją przeciwskazania do wykonania badania USG ginekologicznego?

USG ginekologiczne jest bezpiecznym i nieinwazyjnym badaniem. Przeciwskazaniem do jego wykonania są otwarte rany pochwy lub brak zgody pacjentki na jego wykonanie.

Źródła:

1. Jin BB, Gong YZ, Ma Y, He ZH. Gynecological emergency ultrasound in daytime and at night: differences that cannot be ignored. Ther Clin Risk Manag. 2018 Jun  20;14:1141-1147. doi: 10.2147/TCRM.S169165. eCollection 2018. PubMed PMID: 29950851; PubMed Central PMCID: PMC6016594.

2. Derchi LE, Serafini G, Gandolfo N, Gandolfo NG, Martinoli C. Ultrasound in gynecology. Eur Radiol. 2001;11(11):2137-55. Review. PubMed PMID: 11702153.

3. Rekomendacje sekcji ultrasonograficznej polskiego towarzystwa ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki ultrasofograficznej w ginekologii w 2015 roku.

4. Rekomendacje ultrasonograficznej polskiego towarzystwa ginekologicznego w zakresie przesiewowej diagnostyki utrasonograficznej w ciąży o przebiegu prawidłowym 2012.

5. Torloni MR, Vedmedovska N, Merialdi M, Betrán AP, Allen T, González R, Platt LD; ISUOG-WHO Fetal Growth Study Group. Safety of ultrasonography in pregnancy: WHO systematic review of the literature and meta-analysis. Ultrasound Obstet Gynecol. 2009 May;33(5):599-608. doi: 10.1002/uog.6328. Review. PubMed PMID:19291813.