Rezonans magnetyczny prostaty - opis badania, wskazania i przebieg

Rezonans magnetyczny to wysokospecjalistyczne badanie z zakresu diagnostyki obrazowej, dzięki któremu możemy uzyskać dokładny obraz różnych rejonów anatomicznych ciała. Rezonans magnetyczny prostaty to najbezpieczniejsze i najskuteczniejsze badanie, które pozwala w precyzyjny sposób określić budowę tego gruczołu i stwierdzić zmiany niewykrywalne za pomocą innych badań, na przykład USG. Badanie to jest zalecane także w celach profilaktycznych, szczególnie u mężczyzn, których krewni chorowali na raka prostaty. Służy do monitorowania procesu leczenia i oceny jego efektów.

Rezonans prostaty - na czym polega?

Rezonans magnetyczny prostaty to badanie, podczas którego wykorzystuje się pole magnetyczne oraz komputerowo generowane fale radiowe o określonej częstotliwości. Właściwości magnetyczne cząstek wody (a właściwie protonów w jądrach wodoru), będącej składnikiem organizmu, powodują, że pod wpływem fal radiowych wysyłają one również fale o określonej częstotliwości. Sygnał ten, rejestrowany i przetwarzany komputerowo, daje dokładny obraz tkanek i narządów.

Rezonans magnetyczny prostaty jest to badanie nieinwazyjne i bezpieczne, gdyż nie wykorzystuje promieniowania gamma, tak jak na przykład tomografia komputerowa, dlatego można je wielokrotnie powtarzać.  Może służyć zarówno do bieżącego kontrolowania stanu prostaty, jak i do określania wielkości zmian chorobowych oraz oceny prowadzonego leczenia.

Rezonans magnetyczny prostaty pozwala nie tylko ocenić stan tego narządu, ale także sąsiadujące narządy jamy brzusznej oraz węzły chłonne.

Choroby prostaty

Prostata czyli gruczoł krokowy to niewielki narząd (o wymiarach 4 cm, na 3 cm, na 2,5 cm), znajdujący się pod pęcherzem moczowym, którego rola polega na produkcji płynu zwiększającego szanse plemników na przeżycie w drogach rodnych kobiety.

Choroby prostaty zdarzają się bardzo często. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia łagodny przerost prostaty stwierdza się u połowy mężczyzn w wieku 60 lat i u prawie 90-ciu procent 80-latków.
Często spotykany jest również rak gruczołu krokowego. Z informacji Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że w Polsce jest on drugim co do częstości występowania (po raku płuca) złośliwym nowotworem mężczyzn.

Dlatego ważna jest regularna kontrola i diagnostyka tego gruczołu, która pozwala wykryć ewentualne zmiany i rozpocząć skuteczne leczenie. Często nawet poważna choroba przez wiele lat nie daje żadnych objawów, a im wcześniej wykryje się zmiany, tym większe szanse na całkowite wyleczenie.

Mężczyznom po 50. roku życia (lub młodszym, gdy w rodzinie zdarzały się przypadki tej choroby) zaleca się regularną kontrolę (raz w roku) stanu tego gruczołu poprzez badanie palpacyjne, a także wykonanie badania krwi na antygen PSA. Nie zawsze podwyższony poziom PSA świadczy o rozwoju raka, jego przyczyną mogą być także choroby nienowotworowe, dlatego zlecana jest dalsza diagnostyka.

Oprócz regularnej profilaktyki do wizyty u lekarza mężczyznę powinny także skłonić objawy, świadczące o zmianach w gruczole krokowym, takie jak utrudnione lub bolesne oddawanie moczu, częstsze oddawanie moczu, problemy z erekcją czy bóle okolicy pleców lub miednicy.  

Rezonans magnetyczny prostaty - przygotowanie i wskazania

Gdy poziom PSA jest podwyższony lub coś zaniepokoi lekarza podczas badania, wówczas zleca on wykonanie dalszej diagnostyki, a przy podejrzeniu raka – wykonywany jest rezonans magnetyczny prostaty.  

Rezonans magnetyczny prostaty jest wykonywany także wtedy, gdy rak prostaty został już stwierdzony, badanie służy wówczas do określenia lokalizacji zmian i ich stopnia zaawansowania. Jego wyniki pomagają także wybrać najskuteczniejszą metodę leczenia, którą może być operacja lub radioterapia. Rezonans prostaty pozwala kontrolować efekty podjętych działań i stwierdzić, czy nie nastąpił nawrót choroby.

Warto jednak podkreślić, że nie zawsze konieczne jest od razu leczenie raka prostaty. Jeżeli choroba jest na wczesnym stadium i nie daje żadnych objawów, lekarz może zalecić monitorowanie stanu zdrowia, czyli tzw. aktywną obserwację raka prostaty (Prostate Cancer Active Surveillance).

Natomiast jeżeli konieczne jest leczenie, wybór najlepszej metody zależy od wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.  Część przypadków raka prostaty można całkowicie wyleczyć, jeśli terapia zostanie rozpoczęta we wczesnym stadium choroby.

Dobrze jest wiedzieć, jak wygląda przygotowanie do rezonansu magnetycznego prostaty. Ponieważ rezonans to badanie z wykorzystaniem pola magnetycznego, podczas jego wykonywania nie można mieć na sobie odzieży z metalowymi elementami, takimi jak zamki błyskawiczne czy zapinki. Nie jest wymagane bycie na czczo, ale zaleca się spożycie lekkiego posiłku.

Gdy wykonywany jest rezonans prostaty z kontrastem, przed badaniem trzeba określić poziom kreatyniny we krwi, który świadczy o prawidłowej pracy nerek. Jest to istotne, ponieważ środek kontrastowy jest wydalany z organizmu przez układ moczowy. Z tego powodu przez 24 godziny po badaniu trzeba wypić około 2 litry wody.

Środek kontrastowy stosowany, gdy wykonywany jest rezonans magnetyczny gruczołu krokowego, zawiera gadolin, który jest dobrze tolerowany przez pacjentów i nie wywołuje skutków ubocznych. Trzeba jednak poinformować lekarza, jeżeli mamy uczulenie na ten środek.

Rezonans magnetyczny gruczołu krokowego - przebieg badania

Badanie prostaty rezonansem magnetycznym polega na tym, że pacjent kładzie się na specjalnym wysuwanym stole, a następnie wjeżdża na nim do tunelu urządzenia w ten sposób, że miednica znajduje się w aparacie, a głowa na zewnątrz. Podczas całego procesu, który trwa około 40-50 minut, trzeba pozostać bez ruchu, ponieważ wpływa to na jakość uzyskanego obrazu i na wyniki badania.

Podczas badania urządzenie wydaje określone dźwięki, ale można je zniwelować, gdy skorzysta się ze słuchawek. Wnętrze rezonansu zaopatrzone jest w klimatyzację, pacjent ma także kontakt z personelem i w każdej chwili, gdy poczuje się niekomfortowo, może włączyć sygnał alarmowy.

Badanie prostaty rezonansem magnetycznym wykonywane jest z kontrastem, dlatego wymaga podania dożylnie środka cieniującego (kontrastu), odbywa się to za pomocą założonego wcześniej wenflonu.

Rezonans magnetyczny gruczołu krokowego nie wymaga skierowania od lekarza, chyba że jest to badanie finansowane w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia. Gdy zdecydujemy się na komercyjny rezonans prostaty z kontrastem, musimy się liczyć z wydatkiem około 800 zł.

Źródła:

https://akademia.nfz.gov.pl/wp-content/uploads/2020/06/ULOTKA_PROSTATA_FINAL.pdf
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/maly-gruczol-duzy-meski-problem