Chondropatia - przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie

Chondropatia kolana to ogólne określenie dotyczące różnych nieprawidłowości chrząstki stawowej kolana. Najczęściej są to zmiany będące wynikiem urazów czy nadmiernej eksploatacji stawu albo zmiany zwyrodnieniowe. Jakie objawy daje chondropatia kolana? Jakie badania należy wykonać, gdy podejrzewana jest chondropatia? Jakie leczenie podjąć?

Chondropatia kolana to ogólna nazwa nieprawidłowości w stawie kolanowym, związanych ze zmianami w chrząstce stawowej.  Jednym z nich jest chondromalacja rzepki polegająca na rozmiękaniu chrząstki znajdującej się na powierzchniach stawowych stawu rzepkowo udowego.

Chondropatia rzepki wynika z tego, że staw kolanowy, to po skokowym, staw najbardziej podatny na urazy i przeciążenia. Łączy on kość udową i piszczelową, jego częścią jest rzepka oraz łąkotki. Staw osłania torebka stawowa, wypełniona maziówką.  Elementami stawu są także więzadła. 

Chondromalacja stawu kolanowego dotyczy zmian w chrząstce stawowej, która jest rodzajem tkanki łącznej. Chrząstka to twarda, ale jednocześnie bardzo elastyczna tkanka, której skład tworzy w 65-80 procent woda, a pozostałe składniki to kolagen, macierz proteoglikanowa, a także osteocyty i chondrocyty, czyli wyspecjalizowane komórki skóry. 

Chondropatia kolana - przyczyny

Kolana to stawy dźwigające prawie cały ciężar organizmu, są one przez całe życie eksploatowane podczas chodzenia, biegania czy siedzenia. Nic więc dziwnego, że w pewnym momencie zaczynają tracić pełną wydolność.

Chrząstka stawowa staje się z wiekiem coraz mniej sprężysta. W rezultacie pojawia się chondropatia  kolana, która może powodować w efekcie zwłóknienie, piękniącia szczeliny, a także ubytki chrząstki oraz odsłonięcie warstwy podchrzęstnej.

Na stan chrząstki, oprócz wieku, mogą wpływać także przebyte urazy, takie jak stłuczenia i skręcenia stawu a także jego przeciążenie, związane z nadmierną eksploatacją. Może ona być związana z pracą wymagającą pozostawania w określonej pozycji albo z uprawianiem sportu, który nadmiernie obciąża stawy. Stawom nie służy także skrajnie odmienna sytuacja, czyli długie unieruchomienie i zbyt mała aktywność ruchowa. Znaczenie mają także błędy żywieniowe, polegające na niedostarczaniu organizmowi odpowiedniego budulca stawów (kolegenu). Te wszystkie czynniki mogą powodować, że pojawi się chondropatia stawu kolanowego. 

Chondropatia - objawy 

Chrząstka, która znajduje się na powierzchniach stawowych, ma za zadanie naturalne łagodzenie wstrząsów, pojawiających się podczas chodzenia i biegania. Gdy ta funkcja ulega zakłóceniu, pojawia się chondropatia stawu kolanowego, która daje takie objawy jak ból kolana, nasilający się przy wchodzeniu lub schodzeniu po schodach, a także podczas długiego przebywania w pozycji ze zgiętymi kolanami, na przykład podczas siedzenia, kucania czy klęczenia.  Ból ten może być odczuwany także w innych miejscach, nie tylko w kolanie. 

Chondropatia stawu kolanowego można także powodować takie objawy jak obrzęk, a także tak zwane przeskakiwanie czy nawet blokowanie się kolana, utrudniające chodzenie.

Chondropatia - diagnostyka i leczenie

Chondromalacja diagnozowana jest podczas dokładnego wywiadu oraz badania fizykalnego przeprowadzanego w gabinecie lekarskim. Rozpoznanie tej choroby wymaga także wykonania badania diagnostycznego, na przykład badania artroskopowego lub ultrasonograficznego, które pozwolą ocenić stan stawu kolanowego i podjąć dalsze kroki dotyczące diagnostyki oraz leczenia.

Jednym z badań wykorzystywanych do tego celu jest rezonans magnetyczny kolana. Badanie to pozwala najlepiej zdiagnozować staw kolanowy i zmiany w nim występujące, takie jak chondropatia kolana. Rezonans magnetyczny pokazuje bowiem wszystkie struktury stawu, także te leżące głęboko, i pod tym względem przewyższa badanie USG, w którym widać przede wszystkim tkanki miękkie, oraz RTG i tomografię komputerową, obrazujące kości. 

Można przy jego pomocy zdiagnozować nie tylko takie nieprawidłowości jak chondromalacja rzepki, ale także zmiany zwyrodnieniowe, przeciążeniowe i zapalne oraz urazy takie jak zwichnięcia. złamania czy skręcenia stawu kolanowego.

Rezonans magnetyczny jest także wskazany w przypadku, gdy badanie dotyczy dziecka czy kobiety w ciąży, w takich przypadkach nie jest zalecanie wykonanie badania RTG lub tomografii, które wiążą się z narażeniem na promieniowanie jonizujące. Rezonans wykorzystujący silne pole magnetyczne i fale radiowe jest nieszkodliwy dla organizmu.

Rezonans magnetyczny jest także skutecznym badaniem, gdy planowana jest operacja stawu kolanowego. Na jego podstawie chirurg ortopeda może lepiej się do niej przygotować, a po zabiegu ocenić jej rezultaty. 

Rezonans magnetyczny z podaniem dostawowo kontrastu czyli atrografia MRI stawu kolanowego jest bardzo dokładnym badaniem, które jest zalecane szczególnie w przypadku takich schorzeń jak pęknięcie łąkotki, rozrost błony maziowe czy innych zmian w obrębie stawu kolanowego, w tym także takich jak chondropatia rzepki.

Gdy zdiagnozowana zostanie chondromalacja, stosowane może być różnorodne leczenie. Proste sposoby, takie jak odpoczynek czy zastosowanie okładów z lodu na bolący staw pomagają doraźnie.

Konieczna jest więc dająca trwalsze efekty fizjoterapia, na przykład zabiegi z wykorzystaniem pola magnetycznego, czyli magnetoterapia, elektroterapia, laseroterapia oraz ultradźwięki.

Poprawę uzyskuje się przy zastosowaniu iniekcji z kwasu hialuronowego bezpośrednio do stawu.  Pomocne bywa stosowanie ortezy, która odciąży rzepkę.

Leczenie schorzenia, jakim jest chondromalacja, obejmuje także terapię z zastosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych, środków sterydowych oraz leków poprawiających metabolizm chrząstki stawowej. Zaleca się stosowanie suplementów diety zawierających związki siarki, która uczestniczy w syntezie kolagenu oraz keratyny, wpływających na stan chrząstki stawowej.  

Na kondycję stawów wpływa dieta, niedobór składników będących ich budulcem może sprawiać, że może się pojawić chondromalacja stawu kolanowego. Trzeba więc dbać o spożywanie odpowiedniej ilości białka.  Zapobieganie schorzeniu, jakim jest chondropatia kolana, służy także regularna aktywność fizyczna. 

Zdarza się, że chondropatia stawu kolanowego wymaga zabiegu operacyjnego. Może to być chondroplastyka, podczas której usuwa się górną warstwę chrząstki i czyści powierzchnię stawu. Przy bardzo zaawansowanym stadium choroby, konieczny może być przeszczep chrzęstno-kostny.
 

Żródła:

https://radiopaedia.org/articles/chondromalacia-patellae?lang=us
Conchie H., Clark D., Metcalfe A., Eldridge J., Whitehouse M.: Adolescent knee pain and patellar dislocations are associated with patellofemoral osteoarthritis in adulthood: A case control study. Knee, 2016; 23 (4): 708–711
Yen Y.M.: Assessment and treatment of knee pain in the child and adolescent athlete. Pediatr. Clin. North Am., 2014; 61 (6): 1155–1173