Alergia czy nietolerancja pokarmowa – jak rozpoznać różnicę?

Zarówno alergia pokarmowa, jak i nietolerancja pokarmowa są nieprawidłowymi, niepożądanymi reakcjami organizmu na pokarm. Mogą dawać podobne objawy utrudniając tym samym ich rozróżnienie. Sprawdź jak je rozpoznać.

Czym jest alergia pokarmowa?

Alergia pokarmowa jest nieprawidłową reakcją układu odpornościowego (immunologicznego) na składniki produktów spożywczych ( alergeny). Alergeny pokarmowe to substancje posiadające zdolność reakcji ze specyficznym przeciwciałem IgE. Do najczęstszych należą: mleko, jaja, orzechy, pszenica, soja, ryby, skorupiaki. W zależności od wieku zmienia się częstość nadwrażliwości na poszczególne pokarmy. W przypadku niemowląt dominuje alergia na białka mleka krowiego, u młodzieży i dorosłych na orzechy oraz owoce morza. Objawy alergii w pierwszej kolejności dotyczą przede wszystkim układu pokarmowego, następnie skóry. Na końcu pojawiają się symptomy ze strony układu oddechowego. Symptomy mogą mieć charakter ostry. Jest to wstrząs anafilaktyczny. Bądź też przewlekły. Wówczas wystąpić mogą: wysypka, podrażnienie skóry, bóle stawów, katar, zmęczenie, biegunka, wymioty, brak przyrostu masy ciała. Alergia może być uwarunkowana genetycznie lub środowiskowo.

Czym jest nietolerancja pokarmowa?

Nietolerancja pokarmowa to inaczej niealergiczna nadwrażliwość na pokarm. Charakteryzuje się wystąpieniem niepożądanych reakcji organizmu po spożyciu pokarmów dobrze tolerowanych przez osoby zdrowe. Objawy zależne są od ilości oraz świeżości pokarmu i osobniczej wrażliwości organizmu. Wyróżnia się nietolerancję enzymatyczną, farmakologiczną i idiopatyczną. Pierwszy typ wywołany jest brakiem enzymów. Prowadzi to do zaburzenia wchłaniania węglowodanów. Podłoże tego typu nietolerancji może być genetyczne bądź też wynikać z choroby układu pokarmowego. Wyróżnić można tutaj nietolerancję laktozy, sacharozy, galaktozemię czy fruktozemię. Przy nietolerancji laktozy w niedostatecznej ilości wytwarzana jest laktaza, czyli enzym niezbędny do trawienia cukru mlecznego. Prowadzi do nietolerancji mleka i jego przetworów. Objawia się: biegunkami, wzdęciami, przelewaniem czy kolkami w okresie niemowlęcym. Nietolerancja farmakologiczna spowodowana jest substancjami farmakologicznymi i chemicznymi występującymi w żywności: histaminą, tyraminą, serotoniną, tryptaminą, fenyloetyloaminą. Nietolerancje idiopatyczne to największa grupa reakcji niepożądanych wywołanych pokarmami zawierającymi barwniki, konserwanty czy przeciwutleniacze. Do ogólnych symptomów nietolerancji pokarmowych należą: niepokój, artretyzm, zespół przewlekłego zmęczenia, wzdęcia, biegunki, nieżyt żołądka, zapalenie jelit, bezsenność, świąd skóry.

Alergia czy nietolerancja – różnice

Podstawową różnicą między alergią i nietolerancją jest podłoże wystąpienia zaburzenia. Alergia występuje z udziałem układu immunologicznego. Nietolerancja pokarmowa przebiega bez zaangażowania układu odpornościowego. Odróżnienie alergii i nietolerancji na podstawie symptomów jest bardzo trudne. Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku mogą występować podobne objawy. Dodatkowo ten sam produkt może wywoływać alergię, jak i nietolerancję pokarmową. Dlatego, aby rozpoznać i rozróżnić alergię oraz nietolerancję pokarmową konieczna jest prawidłowa diagnostyka. Pierwszym jej etapem jest dokładny wywiad osobniczy i rodzinny. Kolejnym krokiem jest badanie przedmiotowe. I na końcu badania pomocnicze. Niezwykle ważne są obserwacje własne osoby cierpiącej na alergię lub nietolerancję. W diagnostyce alergii korzysta się z: punktowych testów skórnych, płatkowych testów skórnych, oznaczenia całkowitego stężenia IgE oraz swoistych IgE w surowicy. Największe znaczenie w diagnostyce nietolerancji cukrów ma  test oddechowy. Dokonuje się w nim pomiaru stężenia wodoru w wydychanym powietrzu po spożyciu laktozy, fruktozy czy sacharozy. Do potwierdzenia nietolerancji cukrów (laktozy, sacharozy, fruktozy) służy również badanie kału: oznaczenie jego pH oraz substancji redukujących. W celu wykrycia nietolerancji pokarmowych można także skorzystać z możliwości jakie dają badania genetyczne. To badania mające na celu wykrycie mutacji zwiększających ryzyko nietolerancji laktozy, celiakii oraz zaburzeń wchłaniania witamin A, B6 i C. Badania genetyczne pomagają wyjaśnić nieprawidłowości związane z pracą układu pokarmowego czy przyswajaniem i metabolizowaniem składników odżywczych.  Wspólnym elementem alergii i nietolerancji pokarmowej jest leczenie. Obejmuje ono eliminację produktu, na który występuje reakcja niepożądana.

Źródła:

1. Michalczuk M., Sybilski A. J. Nietolerancje pokarmowe. Pediatr Med Rodz 2010; 6 (3): 189 – 193.

2. Czernecki T., Targoński Z. Alergeny i alergie pokarmowe. Żywność 2002; 30 (1): 19 – 33.