Herbata turkusowa – dowiedz się, dlaczego warto ją pić!

Herbata turkusowa (albo herbata niebieska lub herbata oolong) to gatunek chińskiej herbaty, której przypisuje się wiele właściwości zdrowotnych. Badania dowiodły, że jej picie pozwala utrzymać prawidłową wagę i zapobiega wielu chorobom. Wyjaśniamy, dlaczego warto pić herbatę turkusową i jak najlepiej ją parzyć.

Herbata to, oprócz wody, najczęściej spożywany napój na świecie. Wszystkie rodzaje herbat produkowane są z liści rośliny Camellia sinensis.  

Typy herbat rozróżniane są na podstawie stopnia oksydacji (utlenienia) tych liści, czyli czasu, podczas którego są one poddane działaniu powietrza i kiedy zachodzi zjawisko łączenia się z tlenem. Mamy więc herbaty białe, żółte, zielone, czarne i pu erh oraz oolong, i każda jest odrębnym gatunkiem. 

Używane jest także określenie, że herbaty różnią się stopniem fermentacji. Fermentacja to rozpad substancji organicznych pod wpływem działania enzymów wytwarzanych przez mikroorganizmy, który zachodzi w warunkach beztlenowych. Zjawisko to jest wykorzystane przy produkcji tylko niektórych gatunków herbat, na przykład pu erh. 

Herbatom przypisuje się wiele właściwości zdrowotnych, takie jak właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne czy przeciwbakteryjne. Herbata obniża ciśnienie i działa neuroprotekcyjnie, czyli opóźnia degenerację neuronów, a także obniża poziom cholesterolu i przyspiesza przemianę materii.  

Herbata zapobiega także takim chorobom jak cukrzyca, zapalenie stawów, udar mózgu czy choroby układu krążenia. 

Pozytywne działanie zdrowotne mają wszystkie rodzaje herbat, ale herbata turkusowa jest pod tym względem szczególnie polecana. 

Czym jest herbata turkusowa?  

Herbata turkusowa nazywana jest także herbatą niebieską lub szmaragdową. Uprawiana jest tradycyjnie w chińskiej prowincji Fujian.  

Transkrypcja chińskiej nazwy tego gatunku herbaty powinna brzmieć “wulong” (oznacza to “czarny smok”), jednak nazwa oolong przyjęła się od wielu lat w krajach zachodnich. Nazwa “czarny smok” pochodzi od wyglądu liści tej herbaty, które poruszając się w wodzie, przybierają kształty podobne do smoka. 

Liście te po zaparzeniu mają ciemniejsze brzegi, przypominające herbatę czarną, pozostała część liścia jest jaśniejsza i przypomina herbatę zieloną. Jednak herbata oolong nie jest odmianą herbaty zielonej czy czarnej, nie jest też herbatą czerwoną.  

Czasem herbata turkusowa jest określana jako rodzaj herbaty pomiędzy czarną a zieloną. Jej nazwa bywa także używana zamiennie z nazwą ulung. Jednak herbata ulung to czarna herbata, która była przed laty sprzedawana pod tą nazwą w polskich sklepach. Nie miała ona nic wspólnego z herbatą turkusową. 

Herbata oolong – właściwości 

Z herbaty oolong wyizolowano ponad 100 składników chemicznych. Zawiera ona wiele witamin, na przykład A, C, E, B1, B2 oraz minerałów, takich jak magnez, cynk, wapń i fosfor. Przypisuje się jej wiele właściwości zdrowotnych.  

Badania dowiodły, że jest między innymi skuteczna w redukcji masy ciała, ponieważ pomaga spalać tłuszcz. Za taki efekt odpowiadają takie składniki herbaty jak katechiny, czyli rodzaj naturalnego fenolu i przeciwutleniacza, a także kofeina i produkty utleniania polifenoli, chemicznych związków organicznych, które występują w roślinach. 

Z badań wynika, że skuteczność herbaty w celach odchudzających wynika z połączenia hamowania enzymów trawiennych węglowodanów i reakcji niestrawionych węglowodanów z mikroflorą jelitową. Te reakcje między resztkowymi węglowodanami, polifenolami z herbaty i mikroflorą w okrężnicy powodują wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które poprawiają metabolizm lipidów poprzez aktywację kinazy białkowej. Według niektórych badań mechanizm ten jest silniejszy w przypadku herbat czarnych i oolong niż zielonej.  

Niebieska herbata oolong chroni też przed chorobami serca i naczyń krwionośnych, a także działa przeciwutleniająco i przeciwbakteryjnie. Wspomaga pracę serca, gdyż redukuje poziom trójglicerydów i cholesterolu, reguluje też poziom cukru oraz insuliny we krwi. Wzmacnia układ odpornościowy organizmu. 

Wysoka zawartość polifenoli w herbacie oolong sprawia, że ma ona działanie przeciwnowotworowe. Badania dowiodły między innymi, że herbata oolong niszczy komórki raka piersi. Sprawdzili to naukowcy z Uniwersytetu Saint Louis w Missouri (USA), którzy przeprowadzili testy na komórkach sześciu rodzajów raka piersi, w tym ER-positive, PR-positive, HER2-positive i triple-negative. Badania te wykazały, że herbaty - zielona i turkusowa hamowały wzrost wszystkich komórek rakowych. Takiego wpływu nie miały natomiast inne rodzaje herbat – na przykład czarna czy fermentowana. 

Herbata oolong ma także pozytywne działania na skórę, likwiduje wypryski i zmiany trądzikowe. Pomaga utrzymać higienę jamy ustanej. 

Niebieska herbata oolong chroni także zęby i kości. Naukowcy na podstawie badań przeprowadzonych w Shantou w południowej części Chin, stwierdzili, że długotrwałe, umiarkowane spożycie herbaty oolong może mieć korzystny wpływ na zdrowie kości u kobiet po menopauzie. Badano w tym celu gęstość mineralną kości piętowej (BMD) u grupy mieszkanek tego regionu. 

Oolong – jak się parzy ten rodzaj herbaty? 

Herbata oolong to kategoria obejmująca wiele rodzajów herbat, których liście zostały poddane częściowemu utlenieniu, między 10–15% a 80%. Mogą to być herbaty o różnym aromacie, zarówno delikatne, przypominające herbatę zieloną jak i ciemne wytrawne, bliższe herbatom czarnym. Na smak herbaty oolong wpływa także proces suszenia i prażenia liści. 

Herbata oolong zawsze ma postać całych, dużych liści. Liście te wystawia się na działanie słońca, aby częściowo zwiędły, a potem wkłada się je do koszy i potrząsa, co powoduje uszkodzenie brzegów. W rezultacie liście uwalniają soki, co pomaga przy oksydacji. Proces utleniania trwa około dwie godziny, a następnie liście są suszone w wysokiej temperaturze.  

Tradycyjne parzenie herbaty oolong polega na zalewaniu malej ilości liści dużą ilością wody i kilkakrotnym parzeniu przez krótki czas. Można do tego celu użyć małego czajniczka.

Najprostszy sposób parzenia polega na wsypaniu łyżeczki liści do czajniczka i zalaniu jej 200 ml gorącej wody, jednak trzeba odczekać około 2 minuty od jej zagotowania. Parzymy herbatę pod przykryciem, liście trzeba następnie odcedzić. Na poprawę smaku herbaty dobrze wpływa opłukanie liści przed parzeniem.  

Dobrej jakości herbatę można parzyć kilka razy (nawet 4-5 razy). Zalecane jest, aby pierwsze parzenie trwało około 1-1,5 minuty, a kolejne – pół minuty, a następne dłużej, czyli 2 minuty oraz 4-5 minut. 

Gdy stosujemy mniejszą ilość wody, a większą ilość liści- czyli 2-3 łyżeczki na 100 ml wody, pierwsze parzenie powinno być krótsze i trwać około 30 sekund, a każde kolejne powinno być dłuższe o kilka sekund od poprzedniego. 

Źródła: 

K. Kurleto, G. Kurowski, B. Laskowska, at al., Wpływ warunków parzenia na zawartość antyoksydantów w naparach różnych rodzajów herbat, Wiadomości Chemiczne, 2013, 67 (11-12), 1129--1147 
Kwan-Wai Ng, Zi-Jun Cao, Hu-Biao Chen, at al., Oolong tea: A critical review of processing methods, chemical composition, health effects, and risk, Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 2018;58(17),2957-2980 
Hayat K., Iqbal H., Malik U., at al., Tea and its consumption: benefits and risks, Critical reviews in food science and nutrition, 2015;55(7), 939-54 
Pengfei Duan, Jiahong Zhang, Jialian Chen at. all., Oolong tea drinking boosts calcaneus bone mineral density in postmenopausal women: a population-based study in southern China, Archives of Osteoporosis , 2020 Mar 18;15(1), 49 
O'Neill Rothenberg D., Caibi Zhou, Lingyun Zhang, A Review on the Weight-Loss Effects of Oxidized Tea Polyphenols, Molecules, 2018 May 14;23(5),1176