Koronawirus a pogoda – czy wiosną liczba zarażonych spadnie?

Na początku pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 pojawiało się wiele opinii, bazujących na badaniach laboratoryjnych, że podobnie jak wirus grypy, latem koronawirus osłabi swe działanie i zmniejszy się jego rozprzestrzenianie. Pogoda bowiem ma wpływ na środowisko, w którym koronawirus musi przetrwać, żeby przenieść się na nowego żywiciela. Dodatkowo aura bezpośrednio przekłada się na zachowania ludzi: spotkania w większych grupach, wyjazdy oraz rozluźnienie reżimu sanitarnego. Okazuje się, że związek między pogodą a COVID-19 jest złożony. Opublikowane pod koniec ubiegłego roku na łamach "International Journal of Environmental Research and Public Health" wyniki badania naukowców z Uniwersytetu Teksańskiego w Austin uświadomiły, że efekt pogodowy jest niewielki, a przestrzeganie obostrzeń sanitarnych ma zdecydowanie większy wpływ na rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2 niż temperatura czy wilgotność powietrza.

Koronawirus a pogoda – czy jest jakiś związek?

Koronawirus SARS-CoV-2 należy do dużej rodziny koronawirusów (coronaviridae). Mogą one powodować choroby u ludzi i zwierząt. U ludzi koronawirusy powodują infekcje dróg oddechowych, od zwykłego przeziębienia do poważniejszych chorób, takich jak Bliskowschodni zespół niewydolności oddechowej (MERS) czy zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS). Pochodzący z Wuchan koronawirus powoduje chorobę zakaźną Corona-Virus-Disease-2019 (COVID-19). Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wirus rozprzestrzenia się drogą kropelkową poprzez kropelki śliny lub wydzielinę z nosa, gdy zakażona osoba kicha lub kaszle. Zarazić można się, choć jest to mniej prawdopodobne, przez kontakt z powierzchnią, na której wirus się znajduje, a następnie dotykamy ust, nosa lub oczu.

Jeszcze wiosną pojawiały się informacje, że wyższe temperatury mogą powstrzymać pandemię, ale tak się nie stało. Głównie za sprawą zintensyfikowanych kontaktów międzyludzkich, nawet mimo wprowadzenia rygorystycznego reżimu sanitarnego. Ustalenie jednoznacznych zależności między pogodą a rozprzestrzenianiem się koronawirusa jest niezwykle trudne. Nieprawdziwe stały się opinie, że niższe temperatury mogą wyeliminować wirusa. WHO twierdzi, że koronawirus może być przenoszony przy każdej pogodzie, ponieważ rozsiewa się między ludźmi.Niższe temperatury sprawiają, że ludzie spotykają się w zatłoczonych pomieszczeniach, gdzie wirus może łatwiej się rozprzestrzeniać. Dzieje się tak we wspólnie dzielonych miejscach (kuchnie i łazienki) oraz pomieszczeniach o słabej wentylacji, w których przenoszenie jest łatwiejsze, a wirus dzięki temu pozostaje w powietrzu dłużej.

Na początku listopada 2020 roku na łamach "International Journal of Environmental Research and Public Health" opublikowano wyniki badania przeprowadzonego na Uniwersytecie Teksańskim w Austin. Według naukowców rola pogody w rozprzestrzenianiu się zakażeń koronawirusem jest znikoma. Pod uwagę wzięli nie tylko USA, ale też inne kraje na świecie. - Wpływ pogody jest niewielki, natomiast dużo większe znaczenie mają inne czynniki, takie jak nasza mobilność. Pod względem znaczenia dla rozprzestrzeniania się pandemii pogoda zajmuje jedno z ostatnich miejsc - tłumaczył kierujący badaniem prof. Dev Niyogi z Uniwersytetu w Austin.

Na potrzeby badania pogodę zdefiniowano jako "równoważną temperaturę powietrza", czyli wartość, która łączy w sobie temperaturę i wilgotność. Naukowcy prześledzili, w jaki sposób wartość ta kształtowała się w czasie rozprzestrzeniania się wirusa na różnych obszarach w okresie od marca do lipca 2020 roku. Stworzyli kilka osobnych analiz: dla całych krajów, poszczególnych stanów oraz dla całego świata. Okazało się, że aura praktycznie nie miała wpływu na szerzenie się zakażeń. W porównaniu do innych czynników ryzyka, znaczenie pogody było mniejsze niż 3 procent. Dodatkowo zabrakło określenia, że dany rodzaj pogody może sprzyjać lub hamować rozwój koronawirusa. Naukowcy zbadali też korelację między liczbą zakażeń a ludzkimi zachowaniami (związanymi z podróżowaniem, spędzanie czasu poza domem). Okazało się, że dwiema głównymi składowymi, wpływającymi na wzrost zachorowań na COVID-19, były podróże oraz spędzanie czasu poza domem. Ich znaczenie wyniosło kolejno 34 i 26 procent. Na następnych dwóch miejscach znalazły się: populacja i gęstość zaludnienia: odpowiednio 23 i 13 procent. - Nie powinniśmy myśleć o problemie COVID-19 jako o czymś napędzanym pogodą czy klimatem. Przede wszystkim trzeba zachować osobiste środki ostrożności i być świadomym prawdziwych czynników sprzyjających zakażeniom - stwierdzili autorzy badania.

Wilgotność powietrza o różnych porach roku a koronawirus

Zdaniem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jeszcze wiosną ubiegłego roku nie można było zakładać, że COVID-19 będzie sezonowy i ustąpi latem, podobnie jak grypa. - Musimy założyć, że wirus nadal będzie mógł się rozprzestrzeniać. Fałszywą nadzieją jest powiedzieć, że tak, zniknie jak grypa. Owszem, liczymy, że tak się stanie - mówił wówczas dr Mike Ryan, dyrektor wykonawczy programu ratunkowego WHO.

Panująca pandemia była przyczyną prowadzenia wielu badań naukowych. Na inny aspekt rozprzestrzeniania się wirusa zwrócił uwagę zespół badawczy z Instytutu Badań Troposferycznych (TROPOS) w Lipsku oraz Krajowego Laboratorium Fizycznego (CSIR) w New Dehli. Naukowcy poddali ocenie dziesięć najistotniejszych międzynarodowych badań przeprowadzonych w latach 2007-2020, dotyczących wpływu wilgotności na przeżywalność, rozprzestrzenianie się i zakażenie czynnikami chorobotwórczymi grypy oraz koronawirusami: SARS-CoV-1, MERS i SARS-CoV-2. Z analizy wynika, że wilgotność powietrza wpływa na rozprzestrzenianie się koronawirusów. - Jeśli względna wilgotność powietrza w pomieszczeniach jest niższa niż 40 procent, cząsteczki emitowane przez zakażonych wchłaniają mniej wody, dzięki czemu pozostają lżejsze, utrzymują się w powietrzu dłużej i mają większy zasięg w pomieszczeniu, co bardziej naraża na ich wdychanie osoby zdrowe. Dodatkowo, niska wilgotność powietrza powoduje, że błony śluzowe w naszych nosach są suche i bardziej przepuszczalne dla wirusów - wytłumaczył Ajit Ahlawat z TROPOS.

Ustalenia będą miały szczególnie istotne w sezonie grzewczym, ponieważ "podgrzewanie powietrza powoduje spadek jego wilgotności. Suchy klimat wewnątrz może sprzyjać rozprzestrzenianiu się koronawirusów". Przy niskiej wilgotności wirus nie tylko dłużej utrzymuje się w powietrzu, ale też łatwiej wnika do organizmu przez suchą błonę śluzową.

Warto nie przesuszać pomieszczeń i utrzymywać wilgotność na poziomie przynajmniej 40 procent. Wilgotność powietrza nie jest jedynym aspektem, warto zapewnić również dostęp do pomieszczenia świeżego powietrza, które zmniejszy ryzyko przenoszenia się chorób.

Sprawdź też: nadciśnienie a koronawirus

Źródła:

1. International Journal of Environmental Research and Public Health https://www.mdpi.com/journal/ijerph;
2. Centers for Diseases Control and Prevention - COVID-19 https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/faq.html;
3. World Health Organization - Coronavirus disease (COVID-19) pandemic https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019.