Stosowanie preparatów różnych firm podczas przyjmowania poszczególnych dawek szczepionki przeciw COVID-19 jest bezpieczne, a w niektórych sytuacjach nawet zalecane. Badania wykazały większą skuteczność szczepienia w przypadku zastosowania różnych preparatów.
Spis treści:
Epidemia choroby COVID-19, wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2 trwa od marca 2020 roku. Pod koniec roku 2020 w Polsce dostępne były już szczepionki przeciwko tej chorobie, które początkowo udostępnione zostały pracownikom sektora medycznego, a potem wszystkim obywatelom.
Szczepienie nie chroni przed zakażeniem, ale przed ciężkim przebiegiem choroby, poważnymi powikłaniami oraz śmiercią w wyniku COVID-19.
Obecnie w krajach Unii Europejskiej zarejestrowane są trzy szczepionki przeciw COVID-19 podawane w postaci dwóch dawek. Są to:
-szczepionka mRNA Comirnaty Pfizer-BioNTech,
-szczepionka mRNA COVID-19 Vaccine Moderna,
-szczepionka wektorowa Vaxzevria AstraZeneca.
Poza tym dostępna jest szczepionka podawana w postaci jednej dawki. Jest to szczepionka wektorowa Janssen firmy Johnson & Johnson.
Z uwagi na rozwój epidemii i pojawienie się jej czwartej fali zdecydowano o zastosowaniu trzeciej dawki szczepionki– przypominającej.
Od listopada 2021 roku jest ona dostępna w Polsce dla wszystkich osób, które ukończyły 18. rok życia. Według informacji Ministerstwa Zdrowia z 29 listopada 2021 przyjęło ją 2,5 miliona osób.
Obecnie liczba wszystkich wykonanych w Polsce szczepień przekroczyła 41,6 miliona. Natomiast liczba osób w pełni zaszczepionych to ponad 20,4 miliona (dane z 29 listopada 2021). To jednak wciąż za mało, aby uzyskać odporność zbiorową i skutecznie pokonać COVID-19.
Kiedy mieszanie szczepionek jest możliwe?
Gdy w Polsce rozpoczęły się szczepienia przeciw COVID-19 pierwszą dawką, dostępne były wszystkie zarejestrowane w Unii Europejskiej preparaty, czyli zarówno dwudawkowe szczepionki mRNA firmy Pfizer-BioNTech i Moderna jak i szczepionki wektorowe – dwudawkowa firmy Astra Zeneca i jednodawkowa firmy Johnson & Johnson.
Początkowo szczepienia drugą dawką wykonywane były tym samym preparatem, co pierwsza dawka. Jednak już wtedy podejmowano decyzje dotyczące mieszania szczepionek. Często wynikały one z braku preparatów określonej firmy, co zdarzało się na początku programu szczepień.
Jednak działania takie mają także podstawy medyczne. Zalecenie Forum Naukowego Covid-19 Naczelnej Izby Lekarskiej z 21 czerwca 2021roku mówiło o możliwości kontynuacji schematu szczepień przeciw COVID-19 preparatem innej firmy.
Dotyczyło ono szczepionki firmy AstraZeneca i sytuacji, gdy po podaniu pierwszej dawki szczepionki wystąpił poważny odczyn poszczepienny, definiowany jako niezamierzone i niepożądane zdarzenie lub stan pogorszenia zdrowia. W takiej sytuacji zalecono przyjęcie drugiej dawki szczepionki w postaci preparatu firmy Pfizer/BionTech.
Gdy zdecydowano o wprowadzeniu trzeciej dawki, szczepienie wykonywano preparatami Comirnaty firmy Pfizer-BioNTech lub połową dawki Spikevax (Moderna), niezależnie od tego, którą dawką wykonano pierwsze szczepienie.
Według zaleceń resortu zdrowia z września 2021 osoby, które przyjęły szczepionkę firmy Astra Zeneca czy J&J podczas szczepienia dawką przypominająca mogą się zaszczepić szczepionką firmy Pfizer lub firmy Moderna.
Pozytywne skutki takiego mieszania szczepionek wykazały badania, na przykład te prowadzone w ramach projektu Vaccelerate, koordynowanego przez Szpital Uniwersytecki w Kolonii w Niemczech, z których wynika, że u osób, które jako pierwsze szczepienie przyjęły preparat firmy Astra-Zeneca, a jako drugie - preparat firmy BioNtech-PfizermRNA, poziom przeciwciał był wyższy niż u osób, które przyjęły dwie dawki preparatu tej samej firmy.
Vaccelerate to sieć badań klinicznych zajmująca się koordynacją i prowadzeniem badań dotyczących szczepionek przeciw COVID-19. Konsorcjum to składa się z instytucji akademickich z całej Europy, a kierowane jest przez Uniwersytet w Kolonii w Niemczech. Obecnie obejmuje 29 partnerów z 18 państw członkowskich UE i 5 z krajów stowarzyszonych z programem badawczym UE Horyzont 2020. Jego działania są finansowane przez Komisję Europejską.
Także inne badania dowiodły, że w przypadku pojawiania się nowych wariantów wirusa strategia mix-and-match może być skuteczniejsza, gdyż powoduje wyższą komórkową i humoralną odpowiedź immunologiczną.
W jakim odstępie czasu można przyjąć różne szczepionki?
Termin przyjęcia drugiej dawki szczepionki od 17 maja 2021 roku określony został na 35 dni od pierwszego szczepienia, niezależnie od tego, jakiej firmy preparaty są przyjmowane. Wcześniej terminy te zależały od rodzaju szczepionki i były określone na 42 dni (w przypadku szczepionek firmy Moderna i Pfizer) oraz 84 dni (w przypadku szczepionki firmy AstraZeneca).
Przyjęcie dawki uzupełniającej jest możliwe po pół roku od pełnego zaszczepienia, czyli od przyjęcia drugiej dawki szczepionki lub dawki szczepionki jednodawkowej.
Termin ten został skrócony dla osób po 50. roku życia i od 25 listopada 2021 roku takie osoby mogą przyjmować dawkę przypominającą już po 5. miesiącach od pełnego zaszczepienia.
Osoby, które zachorowały na COVID-19 po przyjęciu drugiej dawki szczepionki, muszą odczekać 30 dni od pozytywnego wyniku testu, aby zaszczepić się trzecią dawką.
Co z NOP-em?
Terminem NOP, czyli niepożądany odczyn poszczepienny, określa się każde zaburzenie stanu zdrowia związane ze szczepieniem, występujące w ciągu czterech tygodni po podaniu szczepionki.
Pojawienie się NOP może zależeć od różnych czynników takich jak problemy zdrowotne występujące w tym samym czasie, co szczepienie czy indywidualna reakcja organizmu na podanie szczepionki. Wpływ na jego wystąpienie może mieć nieprawidłowa technika wykonania szczepienia czy wady szczepionki wynikające z jej złego przechowywania.
Według najnowszego raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego, dotyczącego niepożądanych odczynów poszczepiennych, obejmującego okres od 27 grudnia 2020 roku do 15 listopada 2021 roku, NOP-y wystąpiły w około 0,05 procent przypadków szczepień.
Do 15 listopada 2021 roku zarejestrowano 16 113 NOP-ów, natomiast wykonano wtedy łącznie 39 905 294 szczepień.
Niepożądane odczyny poszczepienne zaobserwowano po podaniu wszystkich dostępnych szczepionek. Nie odnotowano, aby NOP-y występowały częściej lub były poważniejsze w przypadku, gdy w poszczególnych dawkach przyjmowane były szczepionki różnych firm.
Istnieją nawet przypuszczenia, że dzięki mieszaniu szczepionek można uniknąć skumulowania niektórych NOP-ów, które wystąpiłyby po przyjęciu dwóch dawek tego samego preparatu.
Badania nad skutecznością szczepionek w przypadku stosowania strategii mix-and-match są ciągle prowadzone. Wydaje się jednak, że zwłaszcza w obliczu pojawiania się nowych wariantów wirusa SARS-CoV-2 może ona stać się standardem.
Źródła:
Stanowisko Nr 5 Forum Naukowego COVID-19 Naczelnej Izby Lekarskiej z 21 czerwca 2021 roku w sprawie możliwości kontynuacji schematu szczepień przeciwko COVID-19 preparatem innej firmy
Zalecenia Ministerstwa Zdrowia na temat szczepień publikowane na stronie www.gov.pl/szczepimysie
Informacje i zalecenia Vaccelerate, konsorcjum europejskich instytucji akademickich, kierowane przez Uniwersytet w Kolonii w Niemczech, vaccelerate.eu
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Państwowy Instytut Badawczy, Niepożądane Odczyny Poszczepienne po szczepionkach przeciw COVID-19 w Polsce, Raport za okres 27.12.2020 – 15.11.2021
Rashedi R, Samieefar N., Masoumi N., et al, COVID-19 vaccines Mix-and-Match: The Concept, the Efficacy and the Doubts, Journal of Medical Virology, 2021 Nov 19, doi: 10.1002/jmv.27463.
Data dodania:
Artykuły powiązane
Koronawirus a płuca - jak choroba wpływa na ten organ?
Jak koronawirus wpływa na komórki nabłonka płuc? Czy zmiany powstałe w przebiegu COVID-19 są odwracalne? Dlaczego stosowanie się do zaleceń może uratować życie? Dowiedz się jakie jest jedno z najpoważniejszych powikłań przebycia zakażenia wirusem SARS-CoV-2 i czy można mu zapobiec.
Koronawirus (SARS-CoV-2)
Na najważniejsze pytania o koronawirus SARS-CoV-2 odpowiada specjalista chorób zakażnych dr n. med. Wojciech Basiak. Jak można się zarazić i jak zminimalizować ryzyko zarażenia? Czy produkty zamawiane z Chin przez internet mogą być niebezpieczne? Dlaczego przed podróżą warto zaszczepić się przeciwko grypie?
Koronawirus a udar - dlaczego zagrożenie wzrasta?
Udar mózgu należy w Europie do najczęstszych przyczyn zgonów i trwałej niepełnosprawności u osób po 40. roku życia. Dowiedz się, dlaczego w przebiegu COVID-19 może dojść do udaru mózgu, a także jak go rozpoznać i co zrobić w przypadku podejrzenia udaru.
Deksametazon w terapii koronawirusa. Czy jest skuteczny?
Walka z pandemią wirusa SARS-COV-2 jest prowadzona na różne sposoby – z jednej strony szczepimy się kolejnymi dawkami, z drugiej naukowcy wciąż szukają skutecznych leków mogących pomóc w walce z COVID-19. Rozwiązań poszukują także wśród znanych, sprawdzonych leków.
Czy noszenie maski może chronić przed zakażeniem koronawirusem?
Rozprzestrzeniająca się epidemia koronawirusa SARS-CoV-2, która rozpoczęła się w chińskim mieście Wuhan i dotarła do Europy, spowodowała wzrost sprzedaży masek, które w opinii wielu nabywców mają ochronić ich przed chorobą. Czy to prawda? Czy noszenie maski może rzeczywiście uchronić przed zakażeniem koronawirusem?