Utrata węchu i smaku po koronawirusie - jak długo zmysły wracają do normy?

Zaburzenia węchu i smaku należą do jednych z najwcześniejszych objawów zakażenia koronawirusem. Nierzadko też wyprzedzają o kilka dni pojawienie się głównych objawów w postaci: kaszlu, duszności czy gorączki. Dotyczą od 34 do 68% osób chorujących na COVID – 19. Dowiedz się jak długo może utrzymywać się brak smaku i węchu oraz czy można w jakiś sposób przyspieszyć ich powrót. Na czym polega trening węchowy?

Rodzaje zaburzeń smaku i węchu

Zgodnie z klasyfikacją, zaburzenia węchu dzieli się na jakościowe oraz ilościowe. Ich przyczynami mogą być: uszkodzenie części obwodowej układu węchowego, czyli nabłonka węchowego w nosie lub ośrodkowej, a więc drogi węchowej i neuronów węchowych. Zaburzenia ilościowe to: 

• hiposmia (osłabienie powonienia),
• hiperosmia (nadwrażliwość węchowa),
• anosmia (całkowita utrata zmysłu węchu).

Zaburzenia jakościowe to:

• parosmia - odczuwanie nieprawdziwych zapachów,
• fantosmia - halucynacje węchowe,
• pseudosmia - błędne odczuwanie zapachów,
• agnosmia - utrata zdolności rozpoznawania znajomych zapachów
• kakosmia - nieprzyjemne złudzenia węchowe.

W przypadku zmysłu smaku wyróżnia się dysfunkcje ilościowe w postaci:

• hiper i hipogeuzji - obniżony i podwyższony próg odczuwania smaku
• ageuzji - braku smaku

Zaburzenia jakościowe zmysłu smaku:

• parageuzja - odczuwanie bodźców smakowych z brakiem lub błędną identyfikacją smaku, pseudogeuzja - iluzje smakowe, 
• agnogeuzja - nie rozpoznawanie smaku znanego wcześniej,
• fantogeuzję  - odczuwanie smaku przy jego braku.

Koronawirus - czy utrata węchu i smaku występuje zawsze?

Zaburzenia zmysłów węchu i smaku przy zakażeniu koronawirusem mają odmienny przebieg niż w przypadku grypy czy przeziębienia. Nie towarzyszą one bowiem nieżytowi nosa, lecz najczęściej mają nagły początek. Według badań utrata węchu i smaku dotyczy od 34 do 68% osób chorujących na COVID-19. Zależnie od źródła zaburzenia wymienionych zmysłów mogą być pierwszym i jedynym objawem choroby lub też mogą wystąpić w 4 dniu od zaobserwowania objawów zakażenia.

Zgodnie z analizami znaczną część chorych stanowią osoby, u których anosmia, czyli całkowita utrata węchu jest jedynym symptomem COVID-19. W badaniu irańskim wykazano, że na 60 hospitalizowanych pacjentów aż 59 charakteryzowało się zaburzeniami węchu. We Włoszech zauważono, że utrata węchu lub smaku częściej dotyczyła młodszych pacjentów oraz kobiet. W badaniach Leichen i in. stwierdzono zaburzenia węchu u 85,6% chorych zakażonych koronawirusem, w tym 79,6% wskazywało na całkowitą utratę powonienia, a 20,4% na hiposmię. Zaburzenia smaku zgłosiło 88,8% badanych. W większości badań wykazano, że znaczny procent osób z anosmią jest nieświadomych swojego zaburzenia. 

Ile trwa brak smaku i węchu?

Narząd węchu należy do nielicznych obszarów układu nerwowego, które zachowują zdolność do regeneracji przez całe życie. Wiele raportów, pochodzących ze szpitali leczących osoby zakażone koronawirusem, podaje, że zaburzenia węchu ustępują w czasie od 7 dni do około dwóch tygodni, a smaku w ciągu 6 tygodni. Według badań u 10% chorych utrata węchu i smaku miała charakter trwały. Jeśli stan kliniczny osoby chorej nie ulega poprawie po 14 dniach uzasadnionym jest podjęcie leczenia zaburzeń węchu. Przy długotrwale utrzymującej się utracie węchu i smaku etapem powrotu do pełni funkcjonowania zmysłów jest czasowe zmienione odczuwanie zarówno zapachów, jak i smaków. Zaburzenia zmysłu smaku oraz węchu są niebezpieczne dla osoby zakażonej koronawirusem ponieważ negatywnie wpływają na apetyt, co przekładać się może na stan niedożywienia, nie tylko pod względem takich składników odżywczych jak białka, węglowodany i tłuszcze, ale również witamin i składników mineralnych niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego.  

Brak smaku i węchu - co robić, aby szybciej je odzyskać?

W przypadku zaburzeń węchu (utrzymujących się ponad dwa tygodnie) sposób leczenia uzależniony jest od miejsca uszkodzenia. Wykazano, że dużą efektywnością charakteryzuje się trening węchowy, który polega na naprzemiennym oraz celowym wąchaniu przygotowanego zestawu substancji zapachowych przez 20 sekund przynajmniej 2 razy dziennie co najmniej przez 3 miesiące. Zazwyczaj wykorzystuje się cztery zapachy: róży, cytryny, eukaliptusa oraz goździków. Używać można również: skórkę cytryny i pomarańczy, miętę, eukaliptus, gałkę muszkatołową, mieloną kawę, wanilię i kokos.

Brak jest dowodów na skuteczność kortykosteroidów podawanych doustnie czy donosowo, a wręcz zasugerowano potencjalne ryzyko ich stosowania. Doniesienia naukowe wskazują natomiast na pozytywny efekt stosowania: donosowo cytrynianu sodu, witaminy A i kwasów omega-3 w poinfekcyjnych zaburzeniach węchu oraz smaku. Brak jest jednak badań, które byłyby dowodem na skuteczność przytoczonych metod u pacjentów chorujących na COVID – 19. 

Sprawdź też: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych?

Źródła:

1. Janowiak – Majeranowska A., Skorek A. Zaburzenia węchowe w zakażeniu COVID – 19. Pol Otorhino Rev 2020; 9 (3): 36-39.
2. Mączkowska K., Niedzielski A. COVID- 19 w otorynolaryngologii. Wiedza medyczna – numer specjalny 2020: 31 – 37. 
3. Hopkins, C., et al. Management of new onset loss of sense of smell during the COVID-19 pandemic - BRS Consensus Guidelines.Clinical otolaryngology 2021;46(1), 16–22.
4. Dawson P. et al. Loss of Taste and Smell as Distinguishing Symptoms od Coronavirus Disease 2019. Clinical Infectious Diseases 202;72(4): 682 – 685.