Drukarka 3D i skaner wewnątrzustny: czy protetyka w jeden dzień jest możliwa?

Skaner wewnątrzustny i drukarka 3D to narzędzia wykorzystywane przez nowoczesną stomatologię, dzięki którym możliwe jest wykonanie indywidualnie dopasowanego uzupełnienia protetycznego nawet w ciągu jednego dnia. Wyjaśniamy, jak działają te urządzenia i jak mogą służyć pacjentom do osiągnięcia przez nich wymarzonego efektu w postaci doskonałego uśmiechu.

Branża medyczna to dziedzina, która nieustannie wprowadza nowe zaawansowane technologicznie rozwiązania. Służą one uzyskiwaniu lepszych efektów klinicznych, a także ekonomicznych, ponieważ oszczędzają czas, zarówno pacjenta, jak i lekarza.

Dziedziną medycyny, która rozwija się pod tym względem bardzo dynamicznie, jest między innymi stomatologia. Rozwój ten związany jest zarówno z wprowadzanymi nowoczesnymi narzędziami i metodami, jak i z rosnącymi oczekiwaniami pacjentów, dotyczącymi efektów oferowanego leczenia.

Coraz częściej pacjenci oczekują bowiem kompleksowej usługi stomatologicznej świadczonej w jednym miejscu, obejmującej diagnostykę, leczenie i w razie potrzeby, protetykę. 

Coraz bardziej doceniany jest czas, dlatego powodzeniem cieszą się usługi umożliwiające uzyskanie efektu w postaci nowego uśmiechu w jak najkrótszym czasie, nawet w ciągu jednego dnia.

Czy protetyka w jeden dzień jest możliwa? 

Protetyka stomatologiczna to dział stomatologii, który zajmuje się między innymi odtwarzaniem braków występujących w uzębieniu. Wykorzystuje do tego celu uzupełnienia, do których należą licówki, korony protetyczne, mosty i protezy zębowe.

Leczenie polega na współpracy lekarza dentysty i technika protetyka, który wykonuje uzupełnienie protetyczne, indywidualnie dopasowane do pacjenta, dlatego niezwykle ważna jest możliwość szybkiego przekazania danych dotyczących warunków jamy ustnej pacjenta do pracowni protetycznej. Na podstawie tych danych może zostać wykonana praca.

Takiego przekazania danych można dokonać za pomocą tradycyjnych metod, czyli konwencjonalnego wycisku, podczas którego wykorzystuje się specjalne łyżki o odpowiednio dopasowanym rozmiarze. Na łyżki położona zostaje masa wyciskowa, a łyżki zostają nałożone na zęby. Na masie pozostają wtedy odciśnięte ślady, na podstawie których technik wykonuje gipsowy odlew. 

Ponieważ wycisk musi zostać dostarczony do pracowni protetycznej, cały proces wykonania uzupełnienia może trwać kilka lub kilkanaście dni. Wymaga on także od pacjenta kilku wizyt w gabinecie stomatologicznym, podczas których dopasowuje się przygotowane uzupełnienie.

W nowoczesnej stomatologii ta tradycyjna metoda jest zastępowana przez techniki komputerowe, umożliwiające przekazywanie danych, czyli obrazów 3D z jamy ustnej pacjenta do pracowni protetycznej w sposób wirtualny. Dzięki temu technik może te dane otrzymać w czasie rzeczywistym i może od razu rozpocząć pracę nad projektowaniem uzupełnienia protetycznego.

Wykorzystuje do tego celu technikę CAD/CAM (CAD - Computer Aided Design - projektowanie wspomagane komputerowo, CAM – Computer Aided Manufacturing – komputerowe wspomaganie wytwarzania), dzięki której możliwe jest szybkie zaprojektowanie i prawie natychmiastowe wytwarzanie uzupełnień protetycznych.

Jeżeli pacjent przychodzi na wizytę już odpowiednio przygotowany (po wcześniejszej diagnozie, wyleczeniu zębów, które tego wymagały, i na przykład oszlifowaniu niektórych zębów, jeśli jest to konieczne), to cały proces można zamknąć w ciągu jednego dnia.

W cyfrowym procesie tworzenia uzupełnienia protetycznego lekarza dentystę i technika protetyka wspomagają takie narzędzia jak skaner wewnątrzustny 3D i protetyczna drukarka 3D. 

Do czego używa się skanera wewnątrzustnego?

Skaner wewnątrzustny 3D to urządzenie, które umożliwia uzyskanie wirtualnego, trójwymiarowego modelu jamy ustnej pacjenta i panujących w niej warunków.

Wykorzystywany jest w diagnostyce implantologicznej, ortodontycznej i protetycznej. Skaner pozwala więc zarówno analizować stan uzębienia, jak i wykrywać problemy i planować pracę. 

Obraz ze skanera, widoczny na monitorze, może także zobaczyć pacjent, któremu dentysta może łatwo wyjaśnić, jak wygląda stan uzębienia, jakie zdiagnozowano w nim problemy oraz jak można je usunąć. 

Skaner wewnątrzustny 3D umożliwia także uzyskanie cyfrowych odcisków zębów, zastępując tradycyjne odciski, których wykonywanie nie zawsze jest komfortowe dla pacjenta. Skaner pobiera cyfrowe wyciski wysokiej jakości nawet skomplikowanych i trudno dostępnych miejsc w jamie ustnej.

Wykorzystanie skanera nie tylko skraca czas wykonania usługi, ale wpływa na precyzję wykonanego uzupełnienia protetycznego, dzięki czemu efekty pracy są trwalsze i bardziej estetyczne. Ogranicza także błędy powstałe przy tworzeniu uzupełnienia, co oznacza, że pacjent unika kolejnych wizyt w celu korygowania i ponownego jego dopasowywania.

Skaner wewnątrzustny potrafi w ciągu sekundy wykonać kilka tysięcy zdjęć, które widoczne są na ekranie monitora w postaci kolorowego obrazu 3D. Wykonywane są ujęcia zębów z każdej strony, pokazując budowę ich struktur anatomicznych, a także budowę dziąseł, skalę ubytków czy wady zgryzu. 
 
Obrazy uzyskiwane za pomocą skanera zapisywane są w postaci plików (na przykład w chmurze) i przekazywane mogą być w czasie rzeczywistym do pracowni protetycznej.

Dzięki nim ograniczone zostaje zużycie silikonowych mas wyciskowych i gipsu do odlewania modeli szczęk.

Po zaprojektowaniu na podstawie obrazów ze skanera potrzebnego uzupełnienia protetycznego można je wytworzyć za pomocą drukarki 3D.

Jak działa drukarka 3D w gabinecie protetyka? 

Drukowanie 3D to sposób drukowania, który polega na tym, że tworzywo sztuczne lub metal jest nakładany na siebie warstwami, aby wytworzyć trójwymiarowy produkt. Jest to tzw. metoda przyrostowa, odwrotna do tradycyjnej metody, która opiera się na cięciu obiektów i usuwaniu nadmiaru materiału, aby uzyskać pożądany kształt.

Drukarka 3D znalazła szerokie zastosowanie w medycynie, między innymi w stomatologii, gdzie służy do wytwarzania takich elementów jak odbudowy koron zębowych, protezy szkieletowe, nakładki oraz retainery ortodontyczne czy modele stomatologiczne. 

Drukarki 3D mogą być wykorzystywane w stomatologii zarówno w diagnostyce, jak i w leczeniu protetycznym, implantologicznym czy zachowawczym. 

W przypadku diagnostyki drukarka 3D służy do wydruku modelu obrazującego uzębienie pacjenta, który umożliwia wykonanie pomiarów potrzebnych do leczenia protetycznego lub ortodontycznego.

Drukarki 3D mogą także być wykorzystywane do wykonywania nakładek służących do leczenia bruksizmu oraz do wykonywania nakładek ortodontycznych, które mają korygować wady zgryzu. 

W leczeniu ortodontycznym stosuje się nakładki retencyjne, które mogą być wykonywane także za pomocą drukarki 3D. 

W protetyce używanych jest kilka technik druku 3D. Technologia SLSK (Selective Laser Sintering) polega na selektywnym spiekaniu proszków przy użyciu komputerowo sterowanego lasera. Materiałami użytymi tutaj mogą być proszki metali, kompozyty termoplastyczne, soki i materiały ceramiczne. Dzięki tej technologii można wykonywać konstrukcje protetyczne z wykorzystaniem stopu metali, na przykład wkłady koronowo-korzeniowe, a także podbudowy uzupełnień stałych, korony czy mosty. 

Technika ta może także być zastosowana w implantologii oraz do tworzenia protez ruchomych czy podbudowy protez szkieletowych. Pozwala ona uzyskać dokładniejsze i bardziej precyzyjne, w porównaniu do metod konwencjonalnych, zaprojektowanie protezy. Znacznie skraca także czas potrzebny na wykonanie tej czynności i pozwala oszczędzać materiał.

Inną technologią jest FDM (Fused Deposition Modeling), która polega na budowaniu modelu z polimeru.

Najszersze zastosowanie ma metoda Jetting Modeling (JM), czyli natryskiwanie ciekłego polimeru z głowicy drukującej, a następnie jego utwardzanie przy użyciu lampy UV. Służy ona do produkcji koron, mostów, wkładów koronowych, diagnostycznych wax-up (modeli woskowych) i próbnych licówek.

Drukowanie uzupełnień protetycznych może się odbywać zarówno w pracowni protetycznej, jak i w gabinecie stomatologicznym.  Druk jest wtedy zlecany w pracowni protetycznej, a lekarz dentysta wyjmuje z drukarki gotowy produkt, który zakłada pacjentowi.

Zarówno wiizyta, podczas której pobierany jest wirtualny wycisk za pomocą skanera 3D, jak i wizyta, podczas której zakładane jest gotowe uzupełnienie, mogą się odbyć tego samego dnia. Dzięki temu pacjent uzyskuje w błyskawnicznym tempie wymarzony efekt w postaci nowego uśmiechu. 

Żródła: 

Klimecka-Tatar D., Kapustka K., Innowacyjne procesy druku 3D – analiza ryzyka wdrożenia innowacji w branży stomatologicznej, Zeszyty Naukowe, Nr 1(4), 2016, s. 92-106
Wróbel-Bednarz K., Surowiecki D., Zastosowanie i właściwości druku 3D – technologii przyszłości w protetyce stomatologicznej, Protetyka Stomatologiczna, 2016, LXVI, 6, s. 453-460
Łomżyński Ł.G., Mierzwińska-Nastalska E., Cyfrowe wyciski wykonywane z zastosowaniem optycznych skanerów wewnątrzustnych. Systematyczny przegląd piśmiennictwa. Część I: właściwości i zalety stosowania techniki wycisków cyfrowych w stomatologii oraz analiza
cech pożądanych optymalnego systemu skanującego, Protetyka Stomatologiczna, 2019; 69(2), s. 217-223
Białoskórska K., Szczyrek P., Skanery wewnątrzustne – możliwości zastosowania w codziennej praktyce, Protetyka Stomatologiczna, 2019; 69(4), s. 419-426