Wycinanie kaptura dziąsłowego – czy zawsze jest konieczne?

Wycinanie kaptura dziąsłowego to zabieg polegający na usunięciu fragmentu dziąsła, który pojawia się nad wyrzynającym się zębem. Najczęściej powstaje kaptur dziąsłowy nad ósemką. Może on powodować dolegliwości bólowe i utrudniać wyrzynanie się zęba. Wyjaśniamy, czym jest kaptur dziąsłowy, skąd się bierze i jakie są wskazania do jego wycięcia.

Trzonowe zęby trzecie, czyli ósemki (zwane zębami mądrości) wyrastają zwykle między 16. a 25., czasem nawet 40. rokiem życiem. Są to ostatnie zęby stałe w łuku i pojawiające się w jamie ustnej, dlatego często powodują problemy.

Ich wyrzynanie się może być przyczyną dolegliwości bólowych, obrzęku, szczękościsku, a nawet ostrych i przewlekłych stanów zapalnych.

Ósemki mogą powodować problem z gryzieniem i utrzymaniem właściwej higieny jamy ustnej, mogą stanowić potencjalne ognisko infekcji. 

Zęby mądrości są ostatnimi stałymi zębami i nie posiadają swoich odpowiedników w uzębieniu mlecznym, dlatego często nie pozostaje zbyt wiele miejsca na ich wyrznięcie. Może to prowadzić do wklinowania tych zębów, do ich rotacji, ustawienia kątowego do przodu lub do tyłu, albo ułożenia poziomego. Zdarza się nawet, że są one obrócone o 180 stopni w stosunku do właściwego położenia. W rezultacie powoduje to uwięźnięcie zęba pod tkanką kostną lub dziąsłową. 

Korona zęba mądrości może się opierać o struktury zęba lub zębów poprzedzających (siódemek), co blokuje ich wyrznięcie i prawidłowe ustawienie w łuku zębowym. Powoduje to także przemieszanie się zębów poprzedzających, czego efektem mogą być nieprawidłowości ortodontyczne. Może temu towarzyszyć zapalenie tkanek przyzębia brzeżnego lub może prowadzić do zwiększania ognisk próchnicy. Mogą się rozwinąć torbiele korzeniowe i związkowe.

Czym jest kaptur dziąsłowy?

Gdy ósemka wyrznęła się tylko częściowo, widoczny jest fragment zęba, nad którym może się utworzyć tzw. kaptur dziąsłowy.  Jest to fragment dziąsła pokrywający niecałkowicie wyrznięty ząb. Nie przyrasta on do szkliwa, ale tworzy swego rodzaju torebkę. 

Najczęściej dotyczy ósemek, chociaż może się rozwinąć także w okolicy innych zębów. Może pojawić się na pewien czas albo też utrwalić się. 

Skąd się bierze kaptur dziąsłowy i jak się objawia? 

Kaptur dziąsłowy powstaje zwykle wtedy, gdy ząb ma zbyt mało miejsca na wyrznięcie się. Utrudnione wyrzynanie może być także spowodowane nierównomiernym rozwojem korzeni. Mogą się do niego przyczynić uwarunkowania anatomiczne, takie jak kresa skośna zewnętrzna, szew skrzydłowo-żuchwowy czy przyczep mięśnia żwacza.

Szacuje się, że powikłania związane z wyrzynaniem się dolnych zębów mądrości dotyczą około 50 procent pacjentów.

Kaptur dziąsłowy na ósemce może powodować bóle gardła, opuchliznę, trudności w połykaniu, w mowie oraz szczękościsk.

Może także stać się przyczyną stanów zapalnych, gdyż w kieszonce, powstającej pod fragmentem dziąsła, pokrywającym ząb, zbierają się resztki jedzenia, które trudno usunąć, i w rezultacie mogą się w niej pojawić bakterie. 

Zapalenie kaptura dziąsłowego może się przyczyniać do rozwoju próchnicy, na którą zęby mądrości są szczególnie narażone, głównie z powodu niedostatecznej higieny spowodowanej trudnościami z ich czyszczeniem. W wyniku stanu zapalnego może także pojawić się ropień.

Bakterie bytujące pod kapturem dziąsłowym mogą być przyczyną brzydkiego zapachu z ust. Resztki jedzeniowe zalegające pod nim przez długi czas, ulegają rozkładowi i powodują nieświeży oddech. Dodatkowo zakażenia bakteryjne mają wpływ na cały organizm, ponieważ mikroby migrują poprzez krwioobieg do całego organizmu i innych narządów. Mogą między innymi doprowadzić do rozwoju miażdżycy, ponieważ uszkadzają śródbłonek naczyń tętniczych, co sprawia, że cholesterol łatwiej się do nich przyczepia. Ognisko zapalne znajdujące się w zębie może nawet spowodować zapalenie wsierdzia. 

Jak przebiega leczenie kaptura dziąsłowego?

W przypadku pojawienia się dolegliwości bólowych w okolicy nie do końca wyrzniętego zęba trzeba zasięgnąć porady stomatologa. Jeżeli zdiagnozowany zostanie kaptur dziąsłowy, w likwidacji tego problemu pomoże chirurgia dentystyczna. Najskuteczniejszą metodą leczenia kaptura dziąsłowego jest bowiem jego usunięcie. Zabieg taki pozwala pozbyć się tej wady, a także towarzyszących jej dolegliwości, umożliwia wyrznięcie się zęba oraz przyspiesza prawidłowe jego ustawienie w łuku zębowym.

Usunięcie kaptura dziąsłowego może być wykonane za pomocą noża elektrochirurgicznego, czyli urządzenia wykorzystującego prąd przemienny o wysokiej częstotliwości jako narzędzia do cięcia tkanek, lub za pomocą lasera. 

Wycinanie kaptura dziąsłowego to zabieg wykonywany w znieczuleniu miejscowym, jest więc bezbolesny. Pacjentom, którzy boją się leczenia stomatologicznego i nie radzą sobie ze stresem w gabinecie, proponowana jest sedacja wziewna, czyli znieczulenie za pomocą gazu rozweselającego. Taki zabieg uspokaja pacjenta, gdyż umożliwia ograniczenie jego świadomości, częściowo znosi czucie bólu i pozwala na stopniowe pozbycie się lęku. Gaz jest podawany za pomocą specjalnej maseczki. Towarzyszy mu uczucie rozluźnienia i odprężenia. Zabieg taki trwa zaledwie kilka minut. 

Jeżeli w wyniku wystąpienia kaptura dziąsłowego rozwinął się stan zapalny, trzeba go wyleczyć. W tym celu stomatolog może zalecić pacjentowi antybiotykoterapię, a później wycięcie nadmiaru dziąsła. Wszystko zależy od zaawansowania infekcji.

Czasami gdy ma być przeprowadzane wycięcie kaptura dziąsłowego okazuje się, że konieczne jest usunięcia całego zęba mądrości. Decyzję taką podejmuje chirurg stomatologiczny po ocenie stanu zęba i po analizie wykonanego zdjęcia rentgenowskiego (badanie pantomograficzne). Jeżeli lekarz stwierdzi, że pojawiły się torbiele, istnieje ryzyko infekcji albo zdrowy ząb sąsiadujący z zębem mądrości może ulec uszkodzeniu pod wpływem wyrzynającej się ósemki, wtedy proponuje pacjentowi ekstrakcję zęba. 

Źródła: 
Czerniak M., Zęby mądrości jako potencjalne ognisko infekcji pochodzącej z jamy ustnej – opis przypadku, Kardiologia po Dyplomie, 2009, Tom 8, Nr 12, 92-96
Pokrowiecki R., Zalecka M., Postępowanie w utrudnionym wyrzynaniu dolnego zęba mądrości, Stomatologia po Dyplomie 2015, nr 9, 5-7