Kamień nazębny: objawy, przyczyny, usuwanie kamienia nazębnego

Obecność kamienia nazębnego to powszechny problem stomatologiczny wielu Polaków. Okazuje się, że pozbycie się tej nieprzyjemnej dolegliwości jest o wiele prostsze niż nam się wydaje. Poznaj sposoby usuwania kamienia nazębnego, oraz jego wpływy na zdrowie dziąseł i jamy ustnej.

Czym jest i jak powstaje kamień nazębny?

Kamień nazębny to zmineralizowana płytka nazębna, będąca mieszanką resztek pokarmowych,  komórek nabłonka i śliny, czyli wszystkiego, co jest obecne w danym momencie w jamie ustnej. Osad pojawia się na zębach już kilka godzin po umyciu, zwykle tworzy się w czasie krótszym niż 24 godziny i nie można go usunąć przez płukanie jamy ustnej. 

Ogniska wapnienia pojawiają się już po 6 godzinach, potem zlewają się w blaszki i po kilu dniach tworzą kamień nazębny. Osad ten staje się twardy i nie jesteśmy w stanie usunąć go przy pomocy szczoteczki do zębów, nitki dentystycznej czy płynu do płukania ust. Osadzanie się kamienia zwykle dotyczy tzw. miejsc retencji, czyli tam, gdzie przez dłuższy czas nie usuwamy płytki nazębnej, na przykład po wewnętrznej stronie zębów.

Skład kamienia to 70 procent soli nieorganicznych oraz 30 procent drobnoustrojów i substancji organicznych. Tworzenie się kamienia nazębnego może nastąpić powyżej brzegu dziąsła, jest to kamień naddziąsłowy, lub w kieszonkach dziąsłowych, poniżej linii dziąsła, jest to kamień poddziąsłowy.

Usuwanie kamienia nazębnego - gdzie udać się po pomoc?

Gdy kamień już powstanie nie usuniemy go samodzielnie, gdyż pasta nie usunie zmineralizowanych złogów. Aby usunąć kamień nazębny należy udać się do gabinetu stomatologicznego, gdzie wykonuje to higienistka stomatologiczna. W razie stwierdzenia innych problemów jamy ustnej i zębów pacjentem zajmuje się dentysta. 

Do zabiegów z zakresu profilaktyki jamy ustnej można zaliczyć piaskowanie zębów, usuwanie kamienia nazębnego, tzw. skaling, usuwanie osadów i przebarwień. Standardowo pacjent, w zależności od predyspozycji, powinien zgłosić się na takie zabiegi raz lub dwa razy do roku. W przypadku osób z chorobami przyzębia oraz osób noszących aparaty wizyty mogą być częstsze, gdyż czyszczenie przeprowadzane w warunkach domowych może być niewystarczające w przypadku trudno dostępnych miejsc (łuków, klamr i zamków).

Usuwanie kamienia nazębnego - jak wygląda i czy boli?

Zabieg wykonywany w celu usunięcia kamienia nazębnego zwykle składa się z trzech etapów. Pierwszym jest skaling, czyli usunięcie kamienia za pomocą skalera ultradźwiękowego, który rozbija kamień i odrywa go od powierzchni zęba, nie naruszając przy tym szkliwa. Drugim etapem jest piaskowanie, polegające na polerowaniu zębów specjalnym piaskiem zmieszanym z wodą oraz powietrzem. Dzięki temu pozbywamy się przebarwień pokarmowych, między innymi po kawie i herbacie. Ostatnią częścią procesu jest fluoryzacja, która ma działanie przeciwpróchnicze. 

Czy usuwanie kamienia boli? Generalnie nie boli, ale może powodować nieprzyjemne uczucie i dyskomfort, ponieważ specjalista pracuje we wrażliwej okolicy zęba, tuż przy dziąśle i w okolicy szyjki zęba. Zawsze jednak możliwe jest podanie pacjentowi znieczulenia.

Wpływ kamienia nazębnego na zęby

Kamień nazębny trzeba usuwać, ponieważ powstające złogi działają drażniąco na tkanki otaczające ząb i są przyczyną chorób przyzębia. Prowadzą one do miejscowej destrukcji zębów oraz w efekcie – nawet do ich utraty. Kamień nazębny powoduje także nieprzyjemny zapach z ust. 

Obecność złogów kamienia nazębnego może także między innymi powodować ogólne stany zapalne, miażdżycę, choroby nerek, wzrost ciśnienia tętniczego. Badania dowodzą również, że istnieje związek między występowania kamienia nazębnego a reumatoidalnym zapaleniem stawów, czy chorobą Alzheimera.

Z tego powodu warto pamiętać o prawidłowej higienie jamy ustnej oraz o regularnych okresowych wizytach u stomatologa (najlepiej co 6 miesięcy).

Jak zapobiegać powstawaniu kamienia nazębnego?

Domowymi sposobami nie można usunąć kamienia nazębnego, natomiast można zapobiegać jego powstawaniu. Podstawą jest dbałość o higienę jamy ustnej, polegająca na dokładnym usuwaniu zalegającej płytki nazębnej poprzez mycie zębów minimum dwa razy dziennie – rano i wieczorem. Warto korzystać z dodatkowych środków, czyli specjalnych past do zębów zapobiegających odkładaniu się płytki nazębnej lub opóźniających jej mineralizację oraz nici dentystycznej, a także o płukaniu ust płynami o działaniu antybakteryjnym.

Dobrym rozwiązaniem jest stosowanie irygatora. Jest to urządzenie do czyszczenia przestrzeni międzyzębowych za pomocą strumienia wody pod ciśnieniem. Pozwala usunąć resztki pokarmów z wszelkich trudno dostępnych zakamarków jamy ustnej.

Dodatkowo irygowanie za pomocą niskiego ciśnienia masuje dziąsła, dzięki czemu poprawia się ich ukrwienie. Irygator stanowi dodatkową pomoc w codziennej higienie jamy ustnej.

Oprócz codziennej higieny warto dbać o właściwą dietę, unikać produktów zawierających cukry proste i białą mąkę, spożywać surowe warzywa i owoce. Warto także po jedzeniu wypić szklankę wody. Jest to także dobre rozwiązanie, gdy nie ma możliwości umycia zębów bezpośrednio po posiłku. 

Czy da się usunąć kamień nazębny domowymi sposobami?

Niektórzy szukają sposobu jak pozbyć się kamienia na zębach bez wizyty w gabinecie stomatologicznym i polecają domowe sposoby na kamień nazębny. W internecie można znaleźć wiele informacji o tym, jak usunąć kamień nazębny różnymi substancjami, takimi jak soda czy zmielona skórka z pomarańczy.

Można przeczytać o tym jak działa jak ocet jabłkowy na kamień nazębny czy woda utleniona na kamień nazębny, jednak stosowanie takich metod nie przyniesie pozytywnych efektów, a może wręcz zaszkodzić. 

Wprawdzie użycie sody do czyszczenia zębów może powodować krótkotrwały efekt wrażenia wybielenia, ale soda działa mechanicznie, więc niszczy szkliwo, które po jakimś czasie może stać się słabsze i bardziej podatne na przebarwienia. Należy więc szczególnie uważać podczas stosowania domowych metod przez dłuższy czas, gdyż może mieć to więcej szkód niż korzyści.

Soda, ocet jabłkowy czy woda utleniona podrażniają z kolei dziąsła. Są to środki, które można stosować do wybielania tkanin czy podczas czyszczenia kuchni lub łazienki (zlewozmywak, wanna, WC), ale na pewno nie do wybielania zębów i do usuwania kamienia nazębnego. 

Źródła: 
Kopeć A., Brukwicka I., Błaszczak B., et. al., Profilaktyka domowa i specjalistyczna jamy ustnej, Journal of Clinical Healthcare, 2017, 1, 10-14
Bereziewicz W., Bezpłatne usuwanie kamienia nazębnego w ramach NFZ, Medycyna Praktyczna
Godlewska-Nosseir G., Choroba Alzheimera a kamień nazębny, Magazyn Stomatologiczny