Przodozgryz – jak leczyć i rozpoznać tę wadę zgryzu u dzieci i dorosłych?

Wady zgryzu to różnego rodzaju zaburzenia w obrębie narządu żucia. Stanowią one nieprawidłowości w ustawieniu zębów oraz w relacji szczęka-żuchwa. Mogą im towarzyszyć różne zaburzenia oraz dolegliwości. Według różnych szacunków wady zgryzu o różnym nasileniu dotyczą nawet około 60% Polaków w różnym wieku. Niestety, jedynie niewielki odsetek pacjentów z wadami zgryzu zgłasza się do ortodontów celem podjęcia leczenia. Nieleczone wady zgryzu mogą mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia. Jedną z takich wad jest przodozgryz. Czym dokładnie jest jest i jak się objawia, jakie są przyczyny powstawania przodozgryzu, jakie metody można zastosować do jego leczenia u dorosłych i dzieci – o tym w poniższym artykule.

Czym jest przodozgryz i jak się objawia?

Przodozgryz to inaczej doprzednia wada zgryzu, która objawia się wysunięciem żuchwy do przodu względem szczęki, czyli wysunięciem dolnego łuku zębowego względem górnego. W nomenklaturze ortodontycznej nazywany jest wadą trzeciej klasy. Wady tej klasy występują w wyniku nadmiernego wzrostu żuchwy lub niedoboru wzrostu szczęki lub też kombinacji tych opcji. U pacjentów występuje profil wklęsły z dominującą bródką oraz wysuniętą wargą dolną.
Przodozgryzowi może towarzyszyć zwiększony kąt żuchwy oraz wydłużenie dolnego odcinka twarzy. W niektórych przypadkach przodozgryz może objawiać się również zatrzymaniem doprzedniego wzrostu szczęki. Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów przodozgryzu jest wysunięcie dolnej wargi, często bruzda wargowo–bródkowa jest przy tym wygładzona.
Konsekwencjami przodozgryzu są między innymi zaburzenie funkcji odgryzania i żucia pokarmów, wady wymowy w zakresie prawidłowego artykułowania niektórych zgłosek. Rodzaje przodozgryzu:

• przodozgryz całkowity – wysunięciu względem górnego ulega cały łuk dolny;
• przodozgryz częściowy – wysunięciu ulega jedynie przednia część łuku;
• przodozgryz rzekomy – kiedy doszło do zahamowania doprzedniego wzrostu szczęki, przez co prawidłowy łuk dolny sprawia wrażenie wysuniętego.

Podobnie jak w przypadku innych schorzeń zębów,  przodozgryz może różnić się stopniem nasilenia u poszczególnych pacjentów.

Przyczyny przodozgryzu

Najczęstszą przyczyną przodozgryzu są czynniki genetyczne. Wywołuje go także rozszczep podniebienia.

Leczenie przodozgryzu u dzieci i dorosłych

Leczenie ortodontyczne opiera się na trzech podstawowych działaniach - właściwym rozpoznaniu, wyborze najlepszej metody leczenia oraz doborze odpowiedniego aparatu. W każdym przypadku leczenie powinno zostać poprzedzone szczegółową diagnostyką, uwzględniającą wywiad lekarski, wykonanie modeli wycisków i analizę zdjęć rentgenowskich.  Leczenie przodozgryzu jest niezbędne ze względu na fakt, że może utrudniać codzienne funkcjonowanie, ale także dlatego, że ta wada zgryzu – przodozgryz zmienia profil twarzy, co jest czynnikiem negatywnie wpływającym na komfort psychiczny pacjenta. Przodozgryz nie jest więc problemem jedynie natury estetycznej – może przeszkadzać na wiele sposobów.
Leczenie wady zgryzu, jaką jest przodozgryz zależy w dużej mierze od wieku pacjenta oraz od przyczyny powstania wady, ale w każdym z przypadków kierunkuje się na jej wyeliminowanie. Najlepiej leczyć go jak najwcześniej, czyli u dzieci między 5 a 10 rokiem życia, kiedy twarz najintensywniej rośnie. Wtedy można w najbardziej efektywny sposób wpłynąć na jej prawidłowy rozwój oraz na relacje szkieletowe. Jeśli leczenie nie będzie podjęte odpowiednio wcześnie, po ukończeniu procesu wzrostu, wada może być tak nasilona, że może wymagać zabiegu chirurgicznego.
W przypadku dzieci za główny cel stawia się pobudzenie wzrostu szczęki oraz zahamowanie wzrostu żuchwy, co uzyskuje się za pomocą aparatu ortodontycznego. Ważne jest przesunięcie do przodu zębów górnych w stosunku do zębów dolnych. Może okazać się potrzebna ekstrakcja, czyli usunięcie zębów – w takim przypadku chirurg stomatologiczny usuwa zęby ‘czwórki’. Zanim zostanie założony aparat ortodontyczny ortodonta może zalecić ćwiczenia wspierające skuteczność leczenia.
Leczenie przodozgryzu u dorosłych zależy od zaawansowania tej wady zgryzu i jej przyczyny. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest aparat ortodontyczny, niemniej jednak w niektórych przypadkach niezbędny okazuje się zabieg chirurgiczny. Rozwiązaniem w konkretnych sytuacjach jest także kamuflaż polegający na wychyleniu zębów górnych, a pochyleniu dolnych, co można osiągnąć za pomocą stałego aparatu ortodontycznego.
Głównym założeniem leczenia jest uzyskanie właściwych relacji okluzyjnych (prawidłowy zgryz) oraz poprawa morfologii i estetyki twarzy.

Przodozgryz a aparat ortodontyczny

Podstawą leczenia przodozgryzu zarówno u dzieci, jak i dorosłych jest leczenie ortodontyczne. U maluchów zazwyczaj stosowany jest aparat ruchomy. Proces leczenia u dzieci polega na pobudzeniu wzrostu szczęki przy jednoczesnym zahamowaniu doprzedniego wzrostu żuchwy. Taki efekt uzyskuje się przy leczeniu aparatem, a w łagodniejszych przypadkach dzięki ćwiczeniom, które polegają na cofaniu żuchwy do prawidłowego położenia.
W przypadku osób dorosłych, u których wzrost szczęki i żuchwy jest już zakończony, takie rozwiązanie nie jest możliwe, dlatego w ich sytuacji stosowane są aparaty stałe. Jednak każde leczenie przodozgryzu jest kwestią indywidualną.

Ćwiczenia na przodozgryz - czy dają efekty i są bezpieczne?

Jeśli przodozgryz u dziecka jest konsekwencją nieprawidłowych nawyków, pierwsze działanie powinny stanowić ćwiczenia (mioterapia). Ćwiczenia obejmują:   

• wysuwanie przez dziecko żuchwy przed górne siekacze;
• dmuchanie w piórko z wysunięta do przodu żuchwą;
• wywieranie ucisku na dolne siekacze – powinien on być skierowany ku tyłowi.

Tego typu ćwiczeń ze względu na zakończenie wzrostu żuchwy oraz szczęki nie stosuje się u dorosłych, ponieważ nie przyniosłyby satysfakcjonujących rezultatów.

Źródła:
Everything you Need to Know About Underbite, https://www.chatfieldbraces.co.uk/blog/everything-you-need-to-know-about-underbite/
Nowak R., Preuss O., Trybek G., Na czym polega i kiedy konieczne jest wielospecjalistyczne leczenie wad zgryzu, zakładające współpracę chirurga i ortodonty, Magazyn Stomatologiczny; 09/2019;
Portal statystyczny: Czym są wady zgryzu, jak się je leczy i jak często występują, https://portalstatystyczny.pl/czym-sa-wady-zgryzu-jak-sie-je-leczy-i-jak-czesto-wystepuja/