Wada zgryzu – jak się jej pozbyć?

Wady zgryzu są coraz częstszym problemem społeczeństwa i mogą występować u osób w każdym wieku. Nieprawidłowości te są problemem nie tylko wyłącznie estetycznym, ale również mogą wpływać negatywnie na jakość naszego życia, w tym komfort spożywania pokarmów oraz na naszą psychikę i sposób w jaki jesteśmy postrzegani przez inne osoby. W dzisiejszych czasach piękny uśmiech jest niezwykle pożądanym elementem kanonu piękna dlatego coraz więcej osób jest zainteresowanych rozpoczęciem leczenia ortodontycznego.

Jak wygląda leczenie wad zgryzu?

Pierwszym krokiem na drodze do wyleczenia wady zgryzu jest wizyta u lekarza ortodonty, który określi czy są wskazania do rozpoczęcia leczenia ortodontycznego oraz zaproponuje optymalną metodę leczenia. Pierwsza wizyta, nazywana konsultacją ortodontyczną, to dla pacjenta bardzo ważny czas, kiedy może dowiedzieć się od lekarza, jaka jest wstępna diagnoza ortodontyczna dotycząca jego zgryzu, jakie są zasady leczenia ortodontycznego, rodzaje stosowanych aparatów, koszty leczenia, a także jakie mogą być konsekwencje niepodjęcia leczenia ortodontycznego. Ważne by podczas takiej wizyty pacjent poinformował lekarza ortodontę o swoim stanie zdrowia, stosowanych lekach, ewentualnie wcześniejszym leczeniu ortodontycznym (np. aparatami zdejmowanymi w dzieciństwie) oraz o wszelkich obawach związanych z leczeniem – jeśli takowe pacjent posiada, a także o swoich oczekiwaniach dotyczących ostatecznego efektu leczenia ortodontycznego.

Kolejny krok to przeprowadzenie przez lekarza szczegółowej diagnostyki ortodontycznej danego pacjenta w oparciu o wyciski ortodontyczne pod ortodontyczne modele diagnostyczne oraz analizę kompletu zdjęć rtg (zdjęcia panoramiczne i cefalometryczne). Na tej podstawie lekarz ma możliwość postawienia ostatecznej diagnozy oraz ustalenia proponowanego planu leczenia, indywidualnego dla każdego pacjenta.

Następny etap to omówienie planu leczenia ortodontycznego. Podczas tej wizyty lekarz ortodonta szczegółowo omawia wyniki analizy zdjęć: panoramicznego i cefalometrycznego, a także analizę modeli diagnostycznych danego pacjenta. W zależności od rozpoznania (wada ortodontyczna czy szkieletowa) oraz wieku pacjenta i stanu jego uzębienia (uzębienie mleczne, mieszane czy stałe z zębami do leczenia zachowawczego lub o ewentualnym złym rokowaniu) proponowana jest przez lekarza ortodontę odpowiednia i najbardziej skuteczna metoda leczenia. W przypadku uzębienia mieszanego zdarza się, że leczenie ortodontyczne aktywne jest dwufazowe i wymaga rozpoczęcia leczenia aparatem zdejmowanym a  dokończenia leczenia w okresie uzębienia stałego z zastosowaniem aparatu ortodontycznego stałego. W przypadku pacjenta z uzębieniem stałym najczęściej proponowany jest aparat ortodontyczny stały w obu łukach zębowych. Jest to również właściwy czas na omówienie rodzaju materiału bądź koloru aparatu, ponieważ aparaty zarówno zdejmowane, jak i stałe mogą być indywidalizowane. Przykładowo aparat zdejmowany może być wykonany z akrylu w wybranym przez pacjenta kolorze. Aparat ortodontyczny stały może być w zależności od materiału, z którego jest wykonany: aparat ceramiczny (estetyczny), aparat antyalergiczny (tytanowy), aparat metalowy (najbardziej popularny). Możliwe jest również leczenie z zastosowaniem aparatów mieszanych: ceramiczno-metalowych. Jest to również dobry moment do porównania wyglądu proponowanych aparatów na typodontach oraz porównania ich cen.

Po akceptacji planu leczenia ortodontycznego przez pacjenta ustalany jest termin kolejnej wizyty do oddania i opracowania bądź aktywacji aparatu zdejmowanego lub też do założenia aparatu stałego, najczęściej u pacjentów z pełnym uzębieniem stałym. W tym drugim przypadku czas wizyty z montażem aparatu stałego może przekroczyć godzinę. Montaż aparatu stałego jest zadaniem niezwykle precyzyjnym i polega na odpowiednim przyklejeniu i umocowaniu dużej ilości elementów niezbędnych w każdym leczonym łuku zębowym pacjenta. Podczas tej samej wizyty lekarz ortodonta szczegółowo omawia zasady użytkowania zastosowanego aparatu ortodontycznego oraz utrzymania właściwej higieny, a także inne zalecenia dla pacjentów użytkujących aparat ortodontyczny danego typu.

Jak długo trwa leczenie ortodontyczne?

Jeśli chodzi o czas leczenia ortodontycznego — czas leczenia aktywnego (czyli z zastosowaniem aparatu ortodontycznego) to najczęściej ok. 2 lata.  W tym czasie pacjent musi pojawiać się na regularnych ortodontycznych wizytach kontrolnych, w czasie których lekarz ortodonta aktywuje aparat oraz ocenia postęp leczenia, a także omawia z pacjentem wszelkie istotne kwestie związane z leczeniem. Niepojawianie się na ustalonych terminach wizyt kontrolnych może skutkować awarią aparatu oraz wydłużeniem czasu leczenia ortodontycznego. Wizyty kontrolne odbywają się średnio raz w miesiącu (w odstępach od 3 do 7 tygodni). To, co pacjent powinien zrobić, aby leczenie przebiegało sprawnie i bez przedłużających czas leczenia powikłań to przede wszystkim: stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego leczenie, starannie utrzymywać higienę jamy ustnej i regularnie przychodzić na wizyty kontrolne.

Zdjęcie aparatu ortodontycznego a zakończenie leczenia

Po zakończeniu aktywnego leczenia ortodontycznego (czyli leczenia z zastosowaniem aparatu zdejmowanego według zaleceń lub aparatu ortodontycznego stałego) następuje pasywne leczenie ortodontyczne (tzw. retencja). Jest to czas, kiedy pacjent użytkuje retencję zdejmowaną (np. płytkę retencyjną lub płytkę termoformowalną) i/lub retencję stałą (naklejoną na stałe do powierzchni podniebiennych lub językowych zębów stałych, najczęściej w obrębie siekaczy dolnych). Ten etap leczenia ma na celu ustabilizowanie osiągniętych leczeniem aktywnym efektów leczenia ortodontycznego. Decydującą rolę ma tutaj sam pacjent, który powinien stosować się do zaleceń lekarza prowadzącego i w przypadku jakiejkolwiek awarii bezzwłocznie kierować się na wizytę do swojego lekarza ortodonty. Minimalny czas leczenia retencyjnego trwa ok. 2 lata – jednak wskazane jest stosowanie retencji długoterminowo, w niektórych wadach z dużą tendencją do nawrotu nawet do końca życia pacjenta. O przewidywanym czasie retencji oraz o tendencji danej wady do nawrotu pacjent jest uprzedzany przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu aktywnego leczenia ortodontycznego (na etapie omawiania wyników analizy zdjęć RTG i modeli diagnostycznych pacjenta, a także przedstawiania planu leczenia ortodontycznego). To niezwykle ważne, aby pacjent rozumiał zasady i znaczenie retencji, ponieważ jest to decydujący etap dla zachowania stabilnych efektów leczenia ortodontycznego.

Droga do uzyskania pięknego i zdrowego uśmiechu nie jest krótka i wymaga sporego zaangażowania ze strony pacjenta, jednak uzyskane długofalowe efekty zdecydowanie wynagradzają wysiłek i pozwalają się cieszyć efektem przez długie lata.