Jak wcześnie wykryć nowotwór jamy ustnej?

Rak jamy ustnej to jeden z tych nowotworów których boimy się najmniej, co zazwyczaj wynika z niewiedzy. Rodzajów raka jamy ustnej jest bowiem wiele, różnią się one między sobą lokalizacją, budową oraz rokowaniem. Rak jamy ustnej pod kątem częstości występowania zajmuje 5. miejsce wśród nowotworów układu pokarmowego. Na szczęście w praktyce oznacza to raczej setki niż tysiące przypadków rocznie. W 2012 roku Polska została niechlubnym liderem w rankingu krajów o najwyższym wskaźniku śmiertelności w przypadku jego wykrycia. Jest jednak nadzieja: wczesna diagnoza raka jamy ustnej daje niemal 90 procent szans wyleczenia. Jak wygląda rak jamy ustnej?

Rak jamy ustnej sprawia pewne kłopoty diagnostyczne. Pierwsze zmiany na języku z reguły uznawane są przez nas za afty i leczone środkami antyseptycznymi – oczywiście bez powodzenia. Ze względu na mało typowe objawy raka jamy ustnej z każdą zmianą utrzymującą się dłużej niż dwa tygodnie powinniśmy udać się do lekarza. Wśród nowotworów złośliwych jamy ustnej wyróżniamy raka języka, raka dna jamy ustnej, raka policzka i raka wargi. Najczęstszym podtypem jest rak języka – to niemal 50 procent wszystkich przypadków nowotworów złośliwych w obrębie jamy ustnej

Rak jamy ustnej – objawy. Co powinno nas zaniepokoić?

Istnieje kilka charakterystycznych objawów raka jamy ustnej. Choć nie są one typowe tylko dla raka, powinniśmy skonsultować je z lekarzem. Do symptomów raka jamy ustnej należą:

Guz w jamie ustnej najczęściej diagnozowany jest przez lekarza dentystę, który zauważa zmianę w trakcie badania. Podczas wizyty pobiera się wówczas wycinek ze zmiany i ocenia, czy zmiana jest złośliwa, czy też nie. Dodatkowo wykonuje się USG szyi z oceną węzłów chłonnych, a czasem rezonans magnetyczny głowy i szyi. W celu zdiagnozowania ewentualnych przerzutów trzeba też zrobić RTG klatki piersiowej lub tomografię komputerową, a także USG jamy brzusznej. W zależności od potrzeb lekarz prowadzący może też zlecić dodatkowe badania kliniczne.

Rak jamy ustnej – czynniki ryzyka i działania profilaktyczne

Istnieje kilka podstawowych czynników, które mogą prowadzić do rozwinięcia się nowotworu jamy ustnej. Są to między innymi:

Podstawową profilaktyką nowotworu jamy ustnej jest oczywiście regularna kontrola dentystyczna, a także unikanie palenia tytoniu, picia alkoholu i opalania się (przede wszystkim w solarium). Ważne są też właściwa higiena jamy ustnej oraz higiena seksualna, gdyż wirus HPV może być przenoszony podczas seksu oralnego bez zabezpieczenia. Zabiegi profilaktyczne powinny być wdrażane szczególnie wśród osób, w których rodzinie pojawiają się nowotwory.
 

Rak jamy ustnej – jak wygląda leczenie?

Leczenie nowotworu jamy ustnej zaczyna się od dokładnej oceny lokalizacji zmiany oraz oceny stopnia rozwinięcia się choroby. Jeżeli rak został wykryty wcześnie i jest niewielki, zazwyczaj wycina się zmianę i obszar dookoła niej. Jeśli guz zostaje uznany za agresywny, wycina się również węzły chłonne, nawet jeśli jeszcze nie stwierdzono w nich przerzutów. Czasami wdraża się ich napromieniowywanie.

Jeżeli guz ma charakter naciekający (na przykład guzy okolicy żuchwy), niezbędna jest bardziej skomplikowana operacja, obejmująca tkanki, które mogły zostać poddane jego działaniu. Wycina się na przykład kawałki kości. Po operacji praktycznie zawsze zleca się również radio- i chemioterapię.

Nie zawsze jednak istnieje możliwość wycięcia guza. Jeśli jest zbyt duży, zazwyczaj stosuje się chemioterapię. Niekiedy po zastosowaniu tej metody guz zmniejsza się na tyle, że można go wyciąć w całości. Tego typu zmiany zawsze usuwa się całościowo – inaczej operacja nie przynosi oczekiwanego rezultatu. Chemioterapię stosuje się również w przypadku przerzutów. Należy jednak pamiętać, że u każdego pacjenta metoda walki z rakiem dobierana jest indywidualnie – w zależności od potrzeb chorego i jego stanu zdrowia.

W trosce o swoje zdrowie pamiętajmy więc o regularnych wizytach u stomatologa. Bezinwazyjne badanie przeprowadzone przez specjalistę często wystarczy, aby zaoszczędzić sobie cierpienia w przyszłości. Zmiana wychwycona we wczesnym stadium pozwoli nam uniknąć poważnego zabiegu w obrębie jamy ustnej, a w konsekwencji także utrudnionej mowy i przełykania, a także deformacji twarzy.

• czerwone i białe plamki na języku,
• owrzodzenia i guzki wewnątrz jamy ustnej,
• ból,
• uczucie drętwienia wewnątrz jamy ustnej,
• ślinotok,
• brzydki zapach z ust,
• krwawienie z jamy ustnej,
• chrypka (przy raku gardła),
• ból przy połykaniu, który promieniuje do ucha,
• powiększenie węzłów chłonnych szyi.
• palenie tytoniu,
• picie mocnego alkoholu,
• nieprawidłowa higiena jamy ustnej,
• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV),
• uszkodzenia mechaniczne w obrębie jamy ustnej, na przykład spowodowane  użytkowaniem źle dopasowanej protezy,
• wiek > 40. roku życia,
• czynniki genetyczne,
• ekspozycja na promieniowanie UV