Nowotwór trzustki – objawy raka trzustki

Pomimo niewątpliwych postępów onkologii na progu XXI wieku rak trzustki nadal pozostaje jedną z chorób o najgorszych rokowaniach. Dzieje się tak m.in. ze względu na szybki przebieg choroby i krótki czas przeżycia chorych. W Polsce na nowotwór trzustki choruje około 7 tysięcy osób, z czego tylko 10% jest poddawanych leczeniu.

Rak trzustki to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych, oporny na leczenie i trudny do wykrycia. Częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Objawy raka trzustki są często niecharakterystyczne, co sprawia, że postawienie wczesnej diagnozy, tak istotnej w leczeniu onkologicznym, jest niemożliwe, a na przeprowadzenie skutecznego leczenia operacyjnego jest zbyt późno. Dodatkowym utrudnieniem przy diagnozowaniu raka trzustki jest brak skutecznego i wiarygodnego testu przesiewowego, który pozwoliłby na wykrywanie raka trzustki we wczesnym stadium.

Rak trzustki – przyczyny

Nowotwór trzustki ma złożone przyczyny. Na zachorowanie mogą wpływać m.in. czynniki środowiskowe. Rak trzustki należy do nowotworów w dużej mierze zagrażających palaczom tytoniu, osobom preferującym dietę bogatą w tłuszcze i produkty mięsne oraz osobom otyłym. Badania wykazały, że ryzyko raka trzustki zwiększa się wraz ze wzrostem wartości wskaźnika BMI, a szczególnie dotyczy to osób z BMI powyżej 35. Ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem – średnia wieku chorych na raka trzustki wynosi około 70 lat. Bardziej narażeni są również chorzy na przewlekłe zapalenie trzustki, a także cukrzycę. Rak trzustki należy do nowotworów, które mają często podłoże genetyczne, stąd istotna rola badań genetycznych w diagnostyce predyspozycji do zachorowania.

Rak trzustki – objawy 

Pierwsze objawy raka trzustki często „umykają” w rutynowym badaniu lekarskim. Chory może odczuwać dyskomfort w jamie brzusznej, częste wzdęcia, brak łaknienia, utratę masy ciała, biegunki lub zaparcia, nudności i wymioty. W przypadku utrzymywania się tych niespecyficznych objawów przez dłuższy czas, warto wykonać badania obrazowe jamy brzusznej czyli np. badanie USG czy tomografię komputerową. Badania obrazowe mogą wykryć istniejące zmiany w trzustce w na tyle wczesnym stadium, aby operacja dawała realne szanse wyleczenia.
W późniejszym etapie choroby występują bardziej swoiste objawy nowotworu trzustki, takie jak żółtaczka, świąd skóry, bóle umiejscowione w górnej części brzucha i często promieniujące do pleców. U części chorych może wystąpić powiększenie pęcherzyka żółciowego, na tyle znaczące, że jest on wyczuwalny przez powłoki brzuszne. Do innych typowych objawów raka trzustki należą zakrzepowe zapalenie żył, znaczna utrata masy ciała, krwawienia z przewodu pokarmowego, powiększenie śledziony i anemia. 
Jakie inne symptomy powinny być sygnałem alarmowym do szybkiej diagnostyki raka trzustki? Nagle pojawiająca się cukrzyca, zwłaszcza u osób po 50. roku życia, szczupłych, których rodzice i rodzeństwo również nie chorowali na cukrzycę. Także podwyższenie aktywności enzymów trzustkowych w surowicy krwi stwierdzane w badaniach laboratoryjnych oraz ostre zapalenie trzustki, które u części chorych poprzedza diagnozę raka trzustki.
Rak trzustki to nowotwór o bardzo dużej złośliwości. Jego cechą charakterystyczną jest szybki wzrost i uporczywe dolegliwości bólowe, które są objawem już zaawansowanej choroby. Ponadto rak trzustki w krótkim czasie wykazuje tendencję do przerzutów do węzłów chłonnych, wątroby i narządów odległych.

Rak trzustki – leczenie 

Obecnie jedyną możliwością leczenia raka trzustki – pod warunkiem odpowiednio wczesnego rozpoznania – jest jego operacyjne usunięcie. Podczas operacji usuwa się również część trzustki, dwunastnicy, żołądka oraz pęcherzyka żółciowego. W niektórych przypadkach leczenie chirurgiczne uzupełnia się radioterapią i chemioterapią.

Rak trzustki – rokowania

Liczba zachorowań na raka trzustki wzrasta i można powiedzieć, że obecnie to jeden z najbardziej agresywnych nowotworów. Pomimo szybkiego postępu choroby objawy kliniczne występują stosunkowo późno. Ze względu na niespecyficzne wczesne objawy choroby w chwili rozpoznania u około 90% chorych stwierdza się już przerzuty do otaczających węzłów chłonnych, a często też do innych narządów. Pięcioletnie przeżycie po doszczętnym usunięciu raka trzustki wynosi 18–24% w porównaniu do 5% w przypadkach nieoperacyjnych. Chorzy nieoperowani przeżywają zazwyczaj kilka miesięcy od momentu postawienia diagnozy.
Warto raz jeszcze podkreślić, że rokowanie w raku trzustki zależy od stadium wykrycia nowotworu oraz możliwości całkowitego usunięcia chirurgicznego guza. Dlatego też osoby znajdujące się w grupie podwyższonego ryzyka lub obserwujące u siebie objawy mogące odpowiadać wczesnym objawom raka trzustki powinny niezwłocznie skonsultować się z lekarzem internistą lub gastrologiem.