Łojotokowe zapalenie skóry

Łojotokowe zapalenie skóry to przewlekła i nawracająca choroba skóry. Uważana jest za jedno z najczęstszych schorzeń w praktyce dermatologicznej. Dotyka szacunkowo około 3% populacji. W większości osoby młode. 

Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny

Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry nie zostały do dziś jednoznacznie wyjaśnione. Istnieje jednak wiele czynników, które do tej choroby predysponują. Po pierwsze niewątpliwie u podstaw choroby leży nadaktywność skórnych gruczołów łojowych oraz nieprawidłowy proces odnawiania komórek naskórka. Prowadzi on do przyspieszonego rogowacenia. Problem nadmiernego łojotoku dotyczy szczególnie często osób z zaburzeniami endokrynologicznymi przebiegającymi z hiperandrogenemią. Duże znaczenie, jako przyczyna łojotokowego zapalenia skóry, odgrywa kolonizacja przez bakterie i grzyby. Przyczyną nieswoistej odpowiedzi immunologicznej, która uruchamia szereg zmian w obrębie skóry doprowadzających do jej łojotokowego zapalenia wydaje się być drożdżak z rodzaju Malassezia. Według badania klinicznego z roku 2016 występuje również związek między występowaniem zespołu metabolicznego a nasileniem ŁZS. ŁZS związane jest także z zaburzeniami immunologicznymi. Zmiany chorobowe mogą być nasilane przez: nieprawidłową dietę (z dużą ilością alkoholu, niedoborami cynku, selenu oraz witaminy z grupy B), zaburzenia odżywiania, leki, noszenie obcisłej i mało przewiewnej odzieży, błędy w pielęgnacji skóry, zbyt intensywne usuwanie warstwy łojowej przez chorego oraz nadużywanie kosmetyków. Schorzenie częściej dotyka mężczyzn bez względu na wiek. Najczęściej choroba przebiega z dwoma szczytami zachorowań: u niemowląt w 2.–12. Miesiącu życia oraz w okresie dojrzewania i u młodych dorosłych.

Łojotokowe zapalenie skóry – objawy

Główne objawy łojotokowego zapalenia skóry to rumieniowo – złuszczające się, tłuste wykwity. Często pokryte strupami, zlokalizowane najczęściej na twarzy. Mogące występować również na owłosionej skórze głowy i plecach. Towarzyszy im świąd nasilający się pod wpływem potu. Światło słoneczne łagodzi objawy. Natomiast okres jesienno – zimowy prowadzi do ich zaostrzenia. Osoby chore zgłaszają zaostrzenie objawów również pod wpływem: stresu, przebywania w klimatyzowanych pomieszczeniach, układowych infekcji przebiegających z gorączką oraz leków. Choroba rozpoczyna się od otrębiastego złuszczania naskórka i miernie nasilonego rumienia. W miarę zaawansowania ŁZS zmiany charakteryzują się formą dobrze odgraniczonych, nieregularnych plam rumieniowych z nawarstwionymi żółtymi strupami i widocznym niekiedy surowiczym wysiękiem. Na twarzy ogniska rumieniowe zlokalizowane są przede wszystkim na czole, w fałdach nosowo – wargowych, na brwiach oraz uszach. Tworzą lepkie żółte strupy. Na szyi zmiany mają kształt obrączkowaty. W okolicy pach i pachwin, okolicach intymnych i pod piersiami wykwity mają charakter rozlany, żywo czerwony. Na tułowiu wystąpić mogą okrężne, policykliczne  czy nawet obrączkowate plamy barwy żółto – brązowej. Owłosiona skóra głowy może charakteryzować się wystąpieniem jedynie drobnego złuszczania (łupieżu) lub zmian zapalnych obejmujących całą jej powierzchnię. Do objawów zaawansowanych stadiów choroby należy wyschnięta warstwa martwego naskórka z dużą ilością łoju. Może ona tworzyć trudną do usunięcia skorupę. W efekcie zmiany mogą prowadzić do przerzedzenia włosów oraz brwi. 

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt

Łojotokowe zapalenie skóry u niemowląt jest charakterystyczne dla niemalże każdego nowo narodzonego dziecka. W żaden sposób nie zagraża jego zdrowiu ani nie wywołuje dolegliwości. Jest jedynie problemem natury estetycznej. Choroba dotyka niemal połowy niemowląt z atopowym zapaleniem skóry. Trudno jest określić jej przyczynę. Częściej pojawia się latem. Wówczas gruczoły łojowe pracują intensywniej. Dotyczy najczęściej niemowląt między 2. a 10. tygodniem życia. Choć może zdarzyć się u dzieci nawet dwu – i trzyletnich. Wykwity o charakterze rumieniowo - złuszczającym pojawiają się na owłosionej skórze głowy, w okolicy fałdów, w miejscu przylegania pieluszki, kończyn dolnych lub zajmują całe ciało. Na skórze głowy zmiany mają formę nawarstwionych tłustych, miękkich łusek o podłożu rumieniowym, tzw. ciemieniucha.

Łojotokowe zapalenie skóry – leczenie

Łojotokowe zapalenie skóry to choroba przewlekła. Dlatego wymaga powtarzanego leczenia oraz odpowiedniej profilaktyki. Celem terapii jest po pierwsze zmniejszenie widocznych objawów choroby i zmniejszenie nasilenia świądu oraz rumienia. W większości przypadków wystarczające są leki stosowane miejscowo. W przypadku skóry głowy podstawę leczenia stanowią preparaty miejscowe: szampony, płyny, żele oraz kremy. W ich skład wchodzą substancje przeciwgrzybicze, cytostatyczne, keratolityczne, kortykosteroidy o bardzo małej sile i inhibitory kalcyneuryny. Terapia ŁZS na twarzy i tułowiu ukierunkowana jest na ograniczenie nadmiernego wydzielania łoju oraz zmniejszenie stanu zapalnego, podrażnienia i poprawę estetyki skóry. Tutaj podobnie jak w przypadku skóry głowy preparaty stosowane są miejscowo. Poza terapią ważne jest także przestrzeganie higieny oraz odpowiednia pielęgnacja skóry. 

Łojotokowe zapalenie skóry – dieta

Wsparciem w leczeniu łojotokowego zapalenia skóry jest odpowiednia dieta. Ograniczyć należy cukry proste i wykluczyć alkohol. A ponadto warto również wyeliminować: słodkie gazowane napoje, kawę, słodycze, potrawy smażone, potrawy typu instant, produkty z dużą zawartością konserwantów, barwników i soli, majonez, ostre przyprawy, ziemniaki, biały ryż i makaron oraz białe pieczywo. Ważne jest, aby zadbać o odpowiednią podaż witamin. Ich bogatym źródłem są warzywa i owoce. Zawierają one również antyoksydanty pomagające neutralizować wolne rodniki i zwalczać stan zapalny. Do diety powinno się włączyć wielonienasycone kwasy tłuszczowe: omega- 3 i omega – 6, których źródłem są ryby i oleje roślinne. Korzystne działanie wykazuje również błonnik pokarmowy oraz cynk. Źródłami tego ostatniego są nasiona, orzechy i zielone warzywa. Zaobserwowano zmniejszenie nasilenia objawów przy podawaniu miodu oraz spożywaniu naparów z bratka, pokrzywy i skrzypu polnego. Ważne jest też dostarczanie odpowiedniej ilości płynów, aby zapewnić skórze odpowiednie nawilżenie.