Delirium tremens - kogo dotyka?

Zespół zależności alkoholowej jest chorobą wywołującą szkodliwe skutki zarówno dla dotkniętej nim osoby jak i jej otoczenia. Uzależnieni często bagatelizują problem, tłumacząc nadmierne używanie alkoholu na różne sposoby. Nierzadko współuzależnieni bliscy chorego również zdają się nie widzieć problemu. Przewlekłe nadużywanie alkoholu może trwać wiele lat, jego przerwanie jest trudne bez odpowiedniej terapii, której pacjenci często nie chcą podjąć, bo nie są świadomi swojego uzależnienia. W niektórych sytuacjach może jednak dochodzić do tzw. majaczenia alkoholowego, które jest stanem bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia, co wymaga leczenia w oddziale szpitalnym. Dowiedz się czym jest majaczenie alkoholowe i jak postępować w przypadku jego wystąpienia.

Delirium tremens - kogo dotyka?

Majaczenie alkoholowe (łac. delirium tremens) jest manifestacją kliniczną alkoholowego zespołu abstynencyjnego. Dochodzi do niego po gwałtownym przerwaniu intensywnego picia alkoholu, potocznie zwanego ciągu alkoholowego. Uzależnienie - regularne, przewlekłe używanie napojów alkoholowych prowadzi do zmian w układach biochemicznych mózgu. Jest to mechanizm umożliwiający przystosowanie do ciągłego funkcjonowania w stanie upojenia. Wiadomo, że regularne, nadmierne spożywanie alkoholu powoduje spowolnienie funkcji neuronów (głównie dopaminergicznych) oraz wiele licznych zmian w obrębie receptorów w ośrodkowym układzie nerwowym biorących udział w reakcjach homeostatycznych Po nagłym przerwaniu epizodu intensywnego picia  lub po zmniejszeniu ilości wypijanego alkoholu, zmiany te wywołują istotne zaburzenie homeostazy ustroju. Dochodzi wówczas do dysregulacji autonomicznego układu nerwowego oraz obniżenia progu drgawkowego. Nadmierna pobudliwość neuronów prowadzi do rozwoju zaburzeń psychicznych i somatycznych nazywanych zespołem absytnencyjnym. U około 5% dotkniętych nim osób występuje majaczenie będące ostrą psychozą, której objawy mogą potencjalnie zagrażać życiu. Poza nim zespołowi abstynencyjnemu towarzyszą często napady drgawkowe, w wyniku których może dojść do poważnych obrażeń, zaburzenia elektrolitowe i wzrost temperatury ciała. Pacjenci mogą być drażliwi i agresywni, zagrażając bezpieczeństwu własnemu i otoczenia.

Delirium alkoholowe – objawy

Majaczenie alkoholowe rozwija się w czasie od 1 do 5 dni po gwałtownym odstawieniu lub zmniejszeniu spożycia alkoholu. Typowym objawem jest zaburzona orientacja allopsychiczna – pacjenci nie potrafią określić gdzie się znajdują ani jaka jest aktualna data i czas. Jednocześnie nie mają problemu z podaniem własnych danych osobowych. Poza tym majaczeniu towarzyszą halucynacje o nieprzyjemnej treści, często budzącej u pacjenta ogromny lęk. Najczęściej występują omamy wzrokowe i słuchowe, mogą jednak dotyczyć one wszystkich pozostałych zmysłów. Nierzadko zdarzają się urojenia prześladowcze, choremu wydaje się że jest śledzony, goniony lub że ktoś czyha na tego życie. Towarzyszy temu wrażenie „dziania się” urojonej sytuacji w czasie rzeczywistym, stąd pacjent pytany o miejsce, w którym się znajduje może odpowiedzieć zgodnie z doświadczanym właśnie przeżyciem psychotycznym. W stanie psychozy pacjenci mają znacznie zwiększoną pobudliwość na bodźce zewnętrzne, mogą być drażliwi i reagować agresywnie.

Ponieważ delirium tremens jest tylko jedną ze składowych alkoholowego zespołu abstynencyjnego, mogą mu towarzyszyć również drgawki abstynencyjne, objawy typowe dla zespołu depresyjnego i zwiększona wrażliwość na ból. Charakterystyczna jest także wzmożona potliwość, podwyższona temperatura ciała oraz ciśnienie tętnicze i przyspieszona czynność serca.

Delirium alkoholowe - co robić?

Delirium tremens jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, a jego rozpoznanie stanowi wskazanie do leczenia w oddziale szpitalnym. Ma ono na celu zmniejszenie nasilenia objawów psychotycznych oraz wyrównanie niedoborów elektrolitów i witamin. W czasie leczenia pacjent powinien przebywać w przyjaznych, spokojnych warunkach, gdyż dodatkowe bodźce zewnętrzne nasilają objawy majaczenia. Jeżeli jednak stan pacjenta zagraża bezpieczeństwu, może być konieczne czasowe zastosowanie przymusowego unieruchomienia w łóżku.

Delirium alkoholowe - jak długo trwa?

Typowo majaczenie alkoholowe trwa do około tygodnia. Przedłużający się zły stan pacjenta, może być związany z występowaniem innych dolegliwości psychiatrycznych lub somatycznych i wymaga wnikliwej diagnostyki. Dolegliwości te dość szybko mogą doprowadzić do pogorszenia stanu klinicznego pacjenta. Ważne jest szybka diagnostyka i wdrożenie właściwego leczenia. Z uwagi na konieczność monitorowania, wykonania badań dodatkowych oraz często leczenia dożylnego pacjent wymaga transportu medycznego do szpitala. W tych przypadkach zaleca się wezwanie karetki pogotowia.

Delirium tremens – leczenie

Leczenie majaczenia alkoholowego ma na celu wyrównanie zarówno zaburzeń psychicznych jak i somatycznych. Przede wszystkim niezbędne jest nawodnienie pacjenta – preferowane drogą doustną, ale pacjenci w cięższym stanie wymagają dożylnego podania płynów. Niezwykle ważne jest także wyrównanie zaburzeń elektrolitowych, które mogą prowadzić do rozwoju poważnych, tragicznych w skutkach powikłań m.in. zaburzeń rytmu serca. Ponadto podawane są również leki, których działanie zmniejsza aktywność neuronalną, co skutkuje opanowaniem objawów psychotycznych. Istotna jest także suplementacja witamin z grupy B, których niedobór towarzyszy uzależnieniu od alkoholu. W zależności od indywidualnej sytuacji danego pacjenta może być konieczne leczenie dodatkowych dolegliwości np. chirurgiczne zaopatrzenie zranień powstałych przy upadku czy leczenie zapalenia płuc, często współistniejącego u pacjentów z chorobą alkoholową.

Najskuteczniejszą terapią zapobiegającą delirium tremens jest jednak skuteczne leczenie uzależnienia od alkoholu (alkoholizm). Obecnie dostępne są różne formy terapii indywidualnych i grupowych stanowiących odpowiednią pomoc dla osób dotkniętych chorobą alkoholową i ich bliskich.

Źródła:

1. Marek Jarema. Psychiatria. Wydawnictwo lekarskie PZWL. Warszawa 2016. ISBN: 978-83-200-4180-4
2. Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019. ISBN: 9788374305686
3. Marc A Schuckit. Recognition and Management of Withdrawal Delirium (Delirium Tremens). N Engl J Med. 2014 Nov 27;371(22):2109-13. 
4. Barbora Mainerova, Jan Prasko, Klara Latalova, et al. Alcohol Withdrawal Delirium - Diagnosis, Course and Treatment. Biomed Pap Med Fac Univ Palacky Olomouc Czech Repub. 2015 Mar;159(1):44-52.
5. Drew Long, Brit Long, Alex Koyfman. The Emergency Medicine Management of Severe Alcohol Withdrawal. Am J Emerg Med. 2017 Jul;35(7):1005-1011.
6. José R Maldonado. Novel Algorithms for the Prophylaxis and Management of Alcohol Withdrawal Syndromes-Beyond Benzodiazepines. Crit Care Clin. 2017 Jul;33(3):559-599.