Drętwienie rąk: o czym może świadczyć i jak je leczyć?

Kto z nas nie zna uczucia przechodzenia ‘mrówek’ w kończynach, które pojawia się kiedy trzymamy je dłużej w niewygodnej pozycji? Drętwienie jest dolegliwością związaną z zaburzeniami unerwienia lub unaczynienia. Może być chwilowe i nie mieć podłoża chorobowego, ale może też świadczyć o uszkodzeniu nerwów obwodowych, które towarzyszy urazom, chorobom, niedoborom witamin i innym sytuacjom. Kiedy mamy powód do niepokoju? Jak rozpoznać zwyczajne zdrętwienie, a kiedy objawy powinny nakłonić nas do wizyty u specjalisty, które części ciała mogą drętwieć i co to może oznaczać – o tym w poniższym artykule.

Jak rozpoznać drętwienie rąk?

Drętwienie to nieprawidłowe wrażenie czuciowe, odczucie mrowienia, cierpnięcia, opisywane również jako uczucie przechodzenia prądu przez konkretną część ciała. Czasem towarzyszy mu również osłabienie siły mięśni. Najczęściej drętwieją kończyny górne i dolne. Drętwienie dłoni może oznaczać występowanie różnych chorób. Może ono dotyczyć fragmentu dłoni, np. samych palców lub całości kończyny. Warto w tym miejscu dodać, że drętwienie lewej i prawej ręki mogą wywołać inne czynniki i choroby.
Drętwienie rąk jest związane z trwałym lub przejściowym zaburzeniem unerwienia lub unaczynienia. Jest ono spowodowane ograniczeniem przepływu impulsów nerwowych z ośrodkowego układu nerwowego do ręki. Jest to objaw parestezji, czyli nieprawidłowych doznań czuciowych, na które nie mają wpływu bodźce zewnętrzne. Drętwienie rąk z reguły nie sprawiają bólu, ale powodują nieprzyjemne odczucie, które jednocześnie odbiera pełną sprawność ruchu kończyny. Drętwienie dłoni może pojawiać się w ciągu dnia i uniemożliwiać nam utrzymanie kubka czy telefonu oraz normalne, sprawne funkcjonowanie. Drętwienie rąk w nocy może z kolei zakłócać nam sen, wybudzając nas uczuciem braku możliwości poruszenia ręką lub rękoma.

Drętwienie i uczucie mrowienia rąk - najczęstsze przyczyny

Warto podkreślić, że przyczyna mrowienia i drętwienia rąk nie musi być poważna, może je powodować wspomniane zbyt długie utrzymywanie rąk w niewygodnej pozycji, ale może być również konsekwencją ucisku wywieranego na tę część ciała, np. zbyt ciasne rękawiczki lub gumka od rękawów.
Jest jednak wiele przypadłości i chorób, które mogą objawiać się drętwieniem i mrowieniem dłoni. Najczęściej jest ono spowodowane zespołem cieśni nadgarstka. Towarzyszy jednak także udarom mózgu, stwardnieniu rozsianemu, niedoborom witamin, bywa objawem u kobiet ciężarnych.  

Drętwienie rąk a zespół cieśni nadgarstka

Najczęstszą przyczyną drętwienia ręki podczas snu, które jest uciążliwe i często wybudza nas w nocy jest zespół cieśni nadgarstka. Powstaje on na skutek ucisku nerwu pośrodkowego w okolicy nadgarstka. Jest schorzeniem charakterystycznym dla osób między 40. a 60. rokiem życia, a pojawia się jako następstwo monotonnych wielokrotnie powtarzanych ruchów i czynności (np. operowanie myszką komputerową, cykliczna gra na instrumencie). Do jego wystąpienia predysponują również:

• różnego rodzaju urazy, zmiany zwyrodnieniowe i zapalne np. ścięgien,  oraz choroby tkanki łącznej jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
• zaburzenia hormonalne towarzyszące okresowi ciąży, menopauzie, niedoczynności tarczycy, andropauzie;
• zaburzenia przemiany materii w cukrzycy i dnie moczanowej;
• choroba Reynauda.
• Do sztandarowych objawów zespołu cieśni nadgarstka należy drętwienie kciuka, palca wskazującego, środkowego oraz połowy palca serdecznego, ale cierpiący na zespół cieśni nadgarstka może mieć poczucie, że doświadcza bólu w żyle ręki. Zmiany chorobowe dotyczą zwykle jednej, tzw. dominującej ręki. Diagnozę może postawić neurolog w oparciu o wywiad i badanie fizykalne. W niektórych przypadkach niezbędne jest wykonanie badania elektrofizjologicznego. Jeśli chodzi o leczenie, u części chorych kończy się ono leczeniem choroby wywołującej lub uzupełnieniem niedoboru witamin. Stosuje się także zabiegi fizjoterapeutyczne, które działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie. Pacjent nosi opaski i stabilizatory na staw nadgarstkowy, które mają odciążać i stabilizować chory staw. Jeśli te metody nie przyniosą rezultatów, wykonywana jest operacja w obrębie nadgarstka, która jest bardzo skutecznym sposobem rozwiązującym ten problem.

Drętwienie rąk a udar mózgu

Drętwienie ręki może być objawem udaru niedokrwiennego mózgu, który jest stanem zagrożenia życia. W tej sytuacji drętwieją też noga i kącik ust po tej samej stronie ciała – dokładnie po przeciwnej do ogniska udaru. Udar niedokrwienny jest zespołem klinicznym spowodowanym  niedokrwieniem mózgu. Wymaga natychmiastowej, specjalistycznej pomocy medycznej. Tylko szybka reakcja może uratować komuś zdrowie, a nawet życie. Szacuje się, że udar mózgu jest trzecią z głównych przyczyn śmierci i główną przyczyną trwałej niepełnosprawności u osób dorosłych.

Drętwienie rąk a stwardnienie rozsiane

Przyczyną drętwienia i mrowienia rąk może być także poważna choroba, jaką jest stwardnienie rozsiane – przewlekła, postępująca choroba neurologiczna. Dotyka ona najczęściej osób między 20. a 40. rokiem życia. Drętwienia, czasami łącznie z osłabieniem w jednej lub dwóch kończynach są początkowym objawem u cierpiących na SM. Także mrowienie kończyn oraz opasujące zaburzenia czucia na tułowiu często towarzyszą tej chorobie i wynikają z zajęcia sznurów tylnych rdzenia kręgowego. Oprócz  wspomnianych objawów może pojawić się także uczucie zimna lub gorąca i wrażenie przechodzenia prądu przez kręgosłup. Chorobie  mogą towarzyszyć także zaburzenia wzroku, przewlekłe zmęczenie, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, osłabienie i skurcze mięśni, a także ogólne problemy z koordynacją, czasem zaburzenia mowy.
Przyczyną stwardnienia rozsianego jest wadliwe działanie układu odpornościowego (immunologicznego), który odpowiedzialny jest za ochronę naszego organizmu przed wirusami, bakteriami itp. W SM układ odpornościowy atakuje warstwę ochronną nerwów – mielinę, która zabezpiecza je przez zniszczeniem, a także pozwala również na szybsze przesyłanie sygnałów nerwowych.

Drętwienie rąk a niedobory witamin

Drętwienie rąk - jakie witaminy na ratunek? Często za uczucie drętwienia rąk odpowiadają niedobory witamin i minerałów, a te z kolei, mogą być skutkiem ubogiej w składniki odżywcze diety. Drętwienie rąk może być konsekwencją niedoboru składników, które wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowo-mięśniowego. Należą do nich witaminy z grupy B (szczególnie witamina B6, witamina B12, kwas foliowy), magnez, potas i wapń. Dlatego w pierwszej kolejności należy zadbać o to, by w codziennej diecie znalazły się produkty bogate w te składniki, czyli drób, ryby, rośliny strączkowe, awokado, banany, jajka,  gruboziarniste kasze, orzechy, nasiona, płatki owsiane, mleko i przetwory mleczne. Ważny jest szczególnie magnez. Niedobory magnezu uzupełnić można jedząc pietruszkę, pestki dyni, koper, gorzką czekoladę, czy pijąc kakao. Warto też ograniczyć spożywanie soli, kawy i herbaty, które wypłukują minerały z organizmu. Jeśli naturalne uzupełnianie witamin i minerałów jest niemożliwe, należy skorzystać z suplementacji. Ta wymaga jednak konsultacji lekarskiej, bo podstawą powinna być diagnoza przyczyn powodujących drętwienie rąk.
Warto w tym miejscu dodać, że niedobory witamin mogą także wynikać z zaburzeń ich wchłaniania, nadmiernego stresu czy stosowania używek. Dlatego u podstawy leczenia tej dolegliwości leży właściwe rozpoznanie przyczyn jej powstawania.

Drętwienie rąk w ciąży

Pod koniec drugiego trymestru ciąży wiele kobiet cierpi z powodu drętwienia rąk i nóg. W tym czasie może pojawiać się mrowienie, drętwienie i ból w palcach, który czasem promieniuje aż do ramienia. Tym, co może powodować drętwienie rąk w ciąży może być zespół cieśni nadgarstka, który u ciężarnych związany jest ze zmianami hormonalnymi oraz zatrzymywaniem wody w organizmie. Zastój płynów powoduje obrzęk torebki stawowej nadgarstka i ucisk na nerwy, które docierają do palców dłoni. Te objawy dotykają ciężarnych kobiet szczególnie w nocy. Najczęściej zespół cieśni nadgarstka ustępuje samoistnie 2-3 tygodnie po porodzie.
Drętwienie rąk - co pomaga? Przyszłe mamy powinny unikać pozycji powodujących ucisk na dłoń. Ulgę może przynieść potrząsanie drętwiejącą ręką albo ułożenie jej poniżej linii serca (np. na kolanie) lub swobodne opuszczenie ręki w dół (również w  trakcie snu). Sugeruje się również spanie na lewym boku, co pomaga w zmniejszeniu ucisku na żyłę główną. Dobrze jest także spać z uniesionymi nogami, taka pozycja pomaga utrzymać właściwe krążenie krwi.
Poprawę może przynieść również ograniczenie monotonnych, powtarzalnych ruchów rąk, np. korzystania z myszki komputerowej, pracy przy  komputerze, ciągłego korzystania z telefonu, a nawet z obierania warzyw. Ważne, by robić przerwy dłoniom i prostować oraz gimnastykować ręce i nadgarstki.

Drętwienie rąk - diagnostyka

Jeśli drętwienie palców u rąk pojawia się często, jest nawracające, bez jasnej dla nas przyczyny i zaczyna nas niepokoić, powinniśmy się zgłosić do lekarza, jakim jest ortopeda lub neurolog. Przyczyn drętwienia rąk może być wiele, dlatego tak ważne jest wykonanie badań diagnostycznych, które pomogą w znalezieniu źródła dolegliwości i podjęciu odpowiedniego leczenia. Niezbędne może się okazać wykonanie USG nerwu w celu wykluczenia patologicznego ucisku na nerw. Przyczyną drętwienia mogą być również zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego, które powodują ucisk na korzenie nerwowe opuszczające rdzeń kręgowy. Innym badaniem, które może zlecić lekarz jest rezonans magnetyczny odcinka szyjnego kręgosłupa. Również w przypadku niejednoznacznego wyniku USG, lekarz może rozważyć poszerzenie diagnostyki o rezonans magnetyczny. Ważna jest szybka reakcja na drętwienie i konsultacja ze specjalistą.

Ćwiczenia na drętwienie rąk

Jeśli chodzi o ćwiczenia na drętwienie rąk, proponujemy dwa rozwiązania na tę dolegliwość. Po pierwsze warto zadbać o rozciąganie mięśni zginających nadgarstki. W tym celu stajemy równo obunóż, opieramy dłonie o stół lub inną powierzchnię płaską w taki sposób, żeby palce były złączone, kierując je do siebie.
Ruch: lekko odchylamy tułów do tyłu, bez ruchu dłoni względem stołu. Taką pozycję należy utrzymać przez 30 sekund, a następnie wrócić wróć do pozycji wyjściowej.
Drugim ćwiczenie jest to na cierpnięcie rąk, któremu służy rozciąganie mięśni przedniej części klatki piersiowej. Stajemy przy drzwiach, lewą dłoń opieramy o futrynę na wysokości głowy.
Ruch: robimy krok lewą nogą do przodu. Podczas tego ruchu ręka zaczepiona o futrynę ma zostać pełni wyprostowana w stawie łokciowym. Następnie pogłębiamy zgięcie lewej nogi w stawie kolanowym nie odrywając przy tym stopy, rozciągając przy tym mięśnie. Następnie zmieniamy nogę i stronę na prawą i powtarzamy ćwiczenie.
Ćwiczenia są o tyle istotne, że wzmacniają mięśnie. Nie mogą stanowić jednak jedynego rozwiązania przy poważnych drętwieniach rąk. U podłoża rozwiązania problemu leży bowiem określenie przyczyn ich powstawania.

Źródła:
Hammond N., What causes finger numbness, Medical News Today; 02/2019;
https://www.szpitale-polskie.pl/udar-mozgu-przyczyny-objawy-leczenie/
Losy J., Wawrzyniak S.: Objawy kliniczne i przebieg choroby. [W:] Losy J. (red.): Stwardnienie rozsiane. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2103, ss. 59-65;
Polskie Stowarzyszenie Stwardnienia Rozsianego, https://ptsr.org.pl
Stwardnienie rozsiane – objawy kliniczne i przebieg choroby, Neurologia Praktyczna, https://neurologia-praktyczna.pl/a1326/Stwardnienie-rozsiane-----objawy-kliniczne-i-przebieg-choroby-.html
Wiszniewska M., Kobayashi A., Członkowska A., Postępowanie w udarze mózgu, www.ptneuro.pl