Drżenie rąk to Twoja zmora? Poznaj przyczynę problemu!

Drżeniem rąk określamy mimowolne, rytmiczne i oscylacyjne ruchy kończyn. To jedno z najczęściej występujących zaburzeń ruchowych, z jakimi zgłaszają się pacjenci do lekarza pierwszego kontaktu. Objaw ten jest bardzo niespecyficzny, dlatego nie można wskazać jednoznacznej przyczyny tego stanu. Przypadłość ta może występować w różnym nasileniu i czasem znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Czy drżenie rąk to Twoja zmora? Poznaj czynniki, które mogą przyczynić się do wywołania drżenia rąk. Czy może być to jeden z pierwszych symptomów poważnej choroby? Jakie są dostępne metody leczenia? Dowiedz się jak uspokoić drżenie rąk.

Drżenie rąk - przyczyny

Drżenie samoistne występuje najpowszechniej w populacji. Mniej więcej w połowie przypadków jest ono dziedziczone w sposób autosomalny dominujący, więc jeśli problem dotyczy naszych rodziców czy dziadków, możemy spodziewać się podobnych objawów u siebie w przyszłości. Zwykle największe nasilenie objawów pojawia się dopiero po 70 roku życia. Szczególnie uwidacznia się w momencie wyciągania rąk przed siebie, opierając się sile grawitacji. Konkretny czynnik wywołujący drżenie pozostaje nieuchwytny. Zazwyczaj nie stwierdza się innych ubytków neurologicznych u osób z drżeniem samoistnym, a diagnoza zwykle stawiana jest przez wykluczenie. W niektórych przypadkach pomocna okazuje się próba leczniczego spożywania alkoholu (dwie porcje standardowe na dobę). Jeżeli drżenie po niej ustępuje, rozpoznanie jest pewne. 

U wszystkich ludzi może dojść do wzmożonego drżenia fizjologicznego pod wpływem stresu, niepokoju, spożywania kofeiny, zmęczenia, przyjmowania niektórych leków czy zaburzeń metabolicznych ustroju. Wiele leków może być przyczyną występowania drżenia, dlatego należy przyjrzeć się zwłaszcza tym, których początek przyjmowania zbiega się z pojawianiem uporczywych objawów. Największy wpływ mają leki stymulujące współczulny układ nerwowy bądź leki psychoaktywne. Za prawdopodobne przyczyny metaboliczne uznaje się: 

• encefalopatię wątrobową,
• hipokalcemię,
• hipoglikemię,
• hiponatremię,
• hipomagnezemię,
• nadczynność tarczycy,
• niedoczynność przytarczyc,
• niedobór witaminy B12.
• Dalsza diagnostyka nie jest wymagana, jeśli zmiany ta ustępują samoistnie po unormowaniu stanu organizmu.

Wyróżniamy również drżenie psychogenne. Ma ono zwykle gwałtowny początek, nie towarzyszą mu inne objawy neurologiczne. Występuje zwykle na skutek przewlekłego, silnego stresu, np. żałoba, praca w ciężkich warunkach czy toczący się proces w sądzie. Cechą charakterystyczną jest nasilenie się objawów, gdy zostaną zauważone oraz ich ustępowanie w momencie odwrócenia uwagi. 

Chorobą, która chyba najbardziej kojarzy się z drżeniem, nie tylko rąk (chociaż tutaj objaw jest najbardziej uwidoczniony), ale i innych części ciała jest choroba Parkinsona. Na obraz choroby składa się również bradykinezja (spowolnienie ruchowe), sztywność oraz niestabilność postawy. Najczęściej rozwój choroby wynika ze stale postępujących procesów neurodegeneracyjnych lub na skutek przyjmowanych leków, które blokują lub zmniejszają wytwarzanie dopaminy. Parkinsonizm rozpoczyna się zwykle od charakterystycznych ruchów palców rąk, określanych jako ,,kręcenie pigułek”. Jednym z kryteriów rozpoznania jest stwierdzenie drżenia w spoczynku i częściowego ustępowania w momencie wykonywania ruchów zamierzonych. 

Drżenie rąk, które pojawia się w momencie wykonywania czynności, nasilające się zwłaszcza w momencie zbliżania się do celu, po który sięgamy, np. kubek z herbatą lub gdy musimy pokonać siłę grawitacji, np. poprzez uniesienie rąk przed siebie, może świadczyć o uszkodzeniu móżdżku. Często towarzyszą mu inne objawy neurologiczne, takie jak zaburzenia równowagi czy hipotonia. Powodem zaburzeń może być stwardnienie rozsiane z ogniskami w móżdżku, udar lub guz pnia mózgu. 

Rzadko występującym zaburzeniem jest drżenie trzepoczące pojawiające się w przebiegu choroby Wilsona. Jest to schorzenie dziedziczone autosomalnie recesywnie i ujawnia się u osób między 5. a 40. rokiem życia. U takich pacjentów bardzo ważne jest oznaczenie poziomu ceruloplazminy w surowicy oraz wydzielanie miedzi z moczem w dobowej zbiórce, ponieważ choroba zagraża ich życiu. 

Drżenie rąk – leczenie

Przystępując do leczenia drżenia rąk w pierwszej kolejności trzeba skontrolować przyjmowane leki, zwłaszcza te, które zaczęto stosować niedawno lub można wskazać ich związek czasowy z wystąpieniem objawów. Warto wykluczyć przyjmowanie substancji psychoaktywnych. Należy pamiętać, że najczęstszą przyczyną drżenia rąk jest stres oraz wydarzenia wywołujące silne emocje. Można wtedy sięgnąć po ogólnodostępne preparaty ziołowe o działaniu uspokajającym i relaksującym. Przydatna może się okazać zwłaszcza melisa. Jednak, gdy objawy nadal się utrzymują konieczna może okazać się wizyta u psychologa i psychiatry, którzy w specjalistyczny sposób pomogą przezwyciężyć napięcie psychiczne. Drżenie samoistne ustępuje po odstawieniu kofeiny, zadbaniu o odpowiednią ilość snu czy unikaniu stresujących sytuacji. Czasem w leczeniu stosuje się leki z β-adrenolityków. 

Leczenie drżenia rąk, które towarzyszy innym chorobom, np. zaburzeniom metabolicznym czy chorobie Wilsona, wymaga specjalistycznego podejścia i w pierwszej kolejności leczenia choroby podstawowej. W przypadku parkinsonizmu zastosowanie mają leki dopaminergiczne. 

Jak uspokoić drżenie rąk?

W uspokojeniu drżenia rąk pomocne okazać się mogą techniki relaksacyjne zmniejszające poziom stresu. Czasem wzięcie paru świadomych, głębokich oddechów pozwala ukoić nerwy. W niektórych przypadkach wystarczy zmiana pozycji ręki. Pomocne mogą okazać się piłeczki antystresowe, które są zalecane w celach relaksacyjnych. 

Należy pamiętać, że drżenie rąk może być przyczyną poważnych zaburzeń i chorób, dlatego nie należy bagatelizować pojawiającego się problemu.

Źródła:

1. Crawford P, Zimmerman EE. Differentiation and diagnosis of tremor. Am Fam Physician. 2011 Mar 15;83(6):697-702. PMID: 21404980.
2. Bhatia, K.P., Bain, P., Bajaj, N., Elble, R.J., Hallett, M., Louis, E.D., Raethjen, J., Stamelou, M., Testa, C.M., Deuschl, G. and (2018), Consensus Statement on the classification of tremors. from the task force on tremor of the International Parkinson and Movement Disorder Society. Mov Disord., 33: 75-87. https://doi.org/10.1002/mds.27121
3. Szczeklik A., Gajewski P. Interna Szczeklika. Kraków 2020, wyd. 11. ISBN: 978-83-7430-628-7