Jak rozpoznać komara tygrysiego? Jego ukąszenie może być naprawdę groźne!

Komar tygrysi to owad pochodzący z Azji Południowo-Wschodniej, który rozprzestrzenił się nieomal na wszystkich kontynentach. Jest niebezpieczny, gdyż może przenosić wiele chorób. Badania wykazały, że jego ukąszenie może powodować zainfekowanie nawet 22 różnymi wirusami. Czy komary tygrysie są w Polsce? Jakie są objawy ukąszenia komara tygrysiego i co należy zrobić, gdy nas to spotka?

Komar znany jako azjatycki komar tygrysi to aedes albopictus, inwazyjny, szybko rozprzestrzeniający się gatunek owada z rodziny komarowatych. Jest to jeden z komarów najliczniej występujących na terenie Azji Południowo-Wschodniej, skąd został przeniesiony na inne kontynenty.

Łatwo go rozpoznać, ponieważ posiada charakterystyczny wygląd - pokryty jest czarno-białymi paskami i kropkami, przypominającymi ubarwienie tygrysa (stąd jego nazwa). Może być większy od popularnego w Polsce komara i osiągać długość od 2 do 10 mm. Ile żyje komar tygrysi? Samiec zwykle kilka dni, samica kilka tygodni. 

Komary tygrysie zostały odnotowane po raz pierwszy w Europie w roku 1975, w południowej części kontynentu, skąd zaczęły wędrować na północ, zajmując stopniowo kolejne kraje.

Zdobywaniu przez te owady nowych terenów sprzyjają zmiany klimatyczne, których efektem są coraz łagodniejsze zimy i coraz cieplejsze lata występujące w Europie, a także takie cechy komarów jak odporność ich jaj na wysychanie i pozostawanie nawet przez rok w miejscach ich depozycji, wylęganie się larw “na raty” czy zdolność jaj do diapauzy (czyli okresowego stanu zahamowania rozwoju) podczas miesięcy zimowych.  

Pierwsze etapy rozwoju komarów, czyli jajo, larwa i poczwarka przebiegają w środowisku wodnym. W warunkach naturalnych na miejsca rozrodu komar tygrysi wybiera zwykle małe zbiorniki wodne otoczone roślinnością. Ponieważ jednak łatwo się przystosowuje do warunków stworzonych przez człowieka, może się rozmnażać nieomal w każdym zbiorniku z wodą, na przykład w poidłach dla ptaków, pojemnikach na kwiaty, fontannach, betonowych zbiornikach czy innych przedmiotach długo magazynujących wodę stojącą.  Wykorzystuje dziuple drzew, stare opony, rośliny itd.

Nie jest to jedyny inwazyjny gatunek komara, który został przeniesiony do Europy z innych regionów świata. Rozpowszechniają się na naszym kontynencie także takie gatunki komarów jak aedes albopictus, aedes aegypti czy aedes koreicus.

Komar tygrysi w Polsce

Pochodzący z Azji komar tygrysi jako gatunek inwazyjny opanował już prawie cały świat. Jego obecność odnotowano w kilkudziesięciu krajach, w Europie między innymi we Włoszech, Szwajcarii, Belgii, Holandii czy w Niemczech, a także w Czechach, czyli u naszych bezpośrednich sąsiadów. Czy komary tygrysie są już w Polsce?

Komar tygrysi może się łatwo przenosić między państwami, przenoszą go ludzie, za pomocą autobusów i samochodów czy środków transportu wykorzystywanych w żegludze śródlądowej. Jego przenoszeniu sprzyja handel roślinami czy używanymi oponami. Podejrzewa się, że właśnie w ten sposób dostał się z Azji do Europy.

Kilka razy w naszym kraju pojawiały się doniesienia, że pojawił się u nas komar tygrysi, jednak okazywało się, że nie był to właśnie ten gatunek komara. Pomimo że posiada on charakterystyczny wygląd, można go pomylić z innymi powszechnymi u nas gatunkami. Identyfikację owada najlepiej zlecić specjalistom. Gdybyśmy zaobserwowali, że w naszym otoczeniu pojawił się komar tygrysi gdzie zgłosić takie podejrzenie? Najlepiej zawiadomić Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny, który zajmie się identyfikacją owada.

Warto pamiętać, że zaporą dla rozwoju komara tygrysiego w naszym kraju są jego wymagania środowiskowe. Należą do nich - średnia temperatura roczna powyżej 11 st.C, średnia temperatura letnia powyżej 17 st.C, średnia temperatura zimowa (diapauza jaj) - powyżej 2st.C oraz minimum 500 mm opadów rocznie.

Takie warunki nie panują obecnie w Polsce. Jednak z uwagi na zmiany klimatyczne i tendencje w tym zakresie, obserwowane także w naszym kraju, może za kilkanaście czy kilkadziesiąt lat komar tygrysi pojawi się w Polsce.

Komar tygrysi - ukąszenie objawy

Jakie są objawy ukąszenia komara tygrysiego? Gdy ukąsi nas komar tygrysi, pojawiają się takie same objawy jak po ukąszeniu pospolitego komara brzęczącego, występującego powszechnie w Polsce. Może się pojawić zaczerwienienie i swędzący bąbel, które szybko mijają.

Zdarza się jednak, że u niektórych osób po ukąszeniu komara występują zmiany o charakterze rumieniowym, które powodują dotkliwy ból i pieczenie. Taka reakcja częściej zdarza się szczególnie, gdy ukąsi komar tygrysi. 

Pomimo dokuczliwego swędzenia, lepiej nie drapać ukąszonego miejsca, gdyż to jedynie zwiększy ból. Można zastosować domowe sposoby łagodzenia dolegliwości takie jak okład z plasterka cebuli, soli, octu, ziemniaka czy natki pietruszki. Pomocne bywają niektóre olejki ziołowe.

Aby zapobiegać ukąszeniu przez komary, zwłaszcza gdy przebywamy w miejscach, w których powszechnie występują, dobrze jest ubrać się tak, aby osłaniać jak największą część ciała. Komary może odstraszać zażywanie witaminy B1 a także stosowanie specjalnych środków w aerozolu, żelu czy w kremie.

Jakie choroby przenoszą komary tygrysie?

Najczęściej ukąszenie komara tygrysiego nie jest groźne i jego objawy, czyli zaczerwienienie skóry i swędzenie mijają po krótkim czasie. Jednak komary tygrysie mogą przenosić patogeny, które powodują różnorodne choroby. Do najgroźniejszych z nich należą: 

-denga, której objawy podobne są do grypy, pojawia się także wysypka. Cięższa postać choroby to postać krwotoczna z wybroczynami i krwawieniem z błon śluzowych, może ona także prowadzić do wstrząsu, ciężkich powikłań a nawet śmierci.

-gorączka Zachodniego Nilu, której symptomy również mogą przypominać grypę, może się także pojawić osłabienie mięśni, nudności i wymioty, zawroty głowy, problemy z koordynacją czy zaburzenia świadomości. Może powodować powikłania neurologiczne, takie jak chroniczne zmęczenie, problemy z pamięcią czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

-gorączka chikungunya, która objawia się gorączką i bólami stawów, które mogą trwać nawet przez wiele miesięcy lub lat po ustąpieniu zakażenia. Mogą się pojawiać także objawy neurologiczne, kardiologiczne czy okulistyczne. 

-żółta febra (żółta gorączka) daje objawy podobne jak grypa, czyli gorączkę, dreszcze, bóle mięśni, osłabienie, ale także mogą się pojawić poważniejsze symptomy, takie jak światłowstręt, nudności, wymioty. W ciężkim przebiegu choroby może pojawić się żółtaczka, krwiomocz, krwawienia z błon śluzowych, jej efektem może być niewydolność nerek, zapalenie mózgu i mięśnia sercowego.

-zakażenie wirusem Zika powoduje bóle głowy, osłabienie, gorączkę, bóle stawów, zapalenie spojówek, wymioty i biegunkę, wysypkę na twarzy i całym ciele. Do możliwych powikłań należą: zapalenie opon mózgowych i mózgu, a także zespół Guillain-Barré. Wirus ten jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży, gdyż może powodować wady wrodzone u płodu.

-japońskie zapalanie mózgu w większości wypadków przebiega bezobjawowo, w rzadkich przypadkach mogą się pojawić łagodne objawy grypopodobne, takie jak gorączka, ból głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nudności, wymioty, problemy z wymową, ból przy oddawaniu moczu.

Przeciwko trzem chorobom wirusowym, które mogą przenosić komary tygrysie, powstały szczepionki. Są to szczepionki przeciwko żółtej gorączce, japońskiemu zapaleniu mózgu i dendze. 

Wyjeżdżając do krajów, gdzie możemy być narażeni na zakażenie, warto się przeciwko tym chorobom zaszczepić. 

Jeśli udajemy się w regiony, gdzie występuje komar tygrysi, warto stosować środki zapobiegawcze oraz odpowiednio się ubierać, a także unikać miejsc, gdzie występują duże skupiska tych owadów.

Źródła: 
Bellini R., Michaelakis A., Petrić D,m Practical management plan for invasive mosquito species in Europe: I. Asian tiger mosquito (Aedes albopictus), Travel Medicine and Infectious Disease, May-Jun 2020, 35, 
Gliniewicz A., Rydzanicz K., Królasik A., Możliwości zawleczenia inwazyjnych gatunków komarów do Polski, prezentacja, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego Państwowy Zakład Higieny w Warszawie
Informacje Wspólnotowego Serwisu Informacyjnego Badań i Rozwoju (CORDIS)