Kogo dotyka diabulimia?

Zaburzenia odżywiania u młodych ludzi są jednym z najpoważniejszych problemów klinicznych dzisiejszych czasów spowodowanych kultem szczupłej sylwetki. Jedną z form takich nieprawidłowości jest choroba psychosomatyczna zwana diabulimią, która dotyczy osób chorujących na cukrzycę typu pierwszego. Zaburzenie o nazwie diabulimia polega na manipulowaniu dawkami insuliny w celu kontrolowania wagi ciała. Stanowi ono zagrożenie mogące prowadzić do poważnych powikłań. Czym jest diabulimia, kogo najczęściej dotyka i jak ją leczyć – o tym w poniższym artykule.

Diabulimia – co to?

Diabulimia to zaburzenie, którego nazwa pochodzi od słów ‘diabetes’ (cukrzyca) oraz ‘bulimia’ (zaburzenia odżywiania). Najczęściej występuje u młodych osób w wieku 10-30 lat, chorujących na cukrzycę typu 1, zwaną inaczej cukrzycą insulinozależną. Cukrzyca ta wymaga przyjmowania odpowiednich dawek insuliny, ponieważ u jej podłoża leży uszkodzenie przez proces autoimmunologiczny wysp beta trzustki produkujących insulinę odpowiadającą za obniżanie poziomu cukru we krwi. Osoby chorujące na ten typ cukrzycy przeważnie mają świadomość działania insuliny i konsekwencji przy stosowaniu zbyt dużych i zbyt małych dawek leku. Insulina jest hormonem o  działaniu anabolicznym, podawana w dużych ilościach może zwiększać masę ciała, jest jednak niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jej niedobór prowadzi do niedoboru energetycznego i nasilenia procesów katabolicznych, między innymi spalania tkanki tłuszczowej. Diabulimicy celowo pomijają dawki insuliny  w celu redukcji masy ciała lub zapobiegania przyrostowi wagi. Do objawów diabulimii zalicza się:

• wysoką wartość glikemii;
• szybką utratę masy ciała;
• nieprawidłowy sposób odżywiania;
• wysoką wartość hemoglobiny glikowanej (HbA1c);
• tendencję do kwasicy metabolicznej (zaburzenie równowagi chemicznej kwasów i zasad we krwi);
• obsesję na punkcie wyglądu, wielkości ciała oraz silne poczucie niezadowolenia z własnego wyglądu.

Diabulimia jest poważną chorobą, z którą zmaga się 15-35% młodych, którzy mają problem z zaakceptowaniem choroby cukrzycowej, jak również z brakiem poczucia własnej wartości oraz nieprawidłowym obrazem swojego ciała. Dodatkowo problem zachorowań na diabulimię mogą nasilać zmiany fizjologiczne typowe dla okresu dojrzewania, często utrudniające osiągnięcie stanu dobrej kontroli metabolicznej. Jest to przypadłość występująca w większym stopniu u dorastających dziewcząt i młodych kobiet chorych na cukrzycę typu 1, które przywiązują większą wagę do wyglądu zewnętrznego, niż ich rówieśnicy płci męskiej. Jest to szczególnie groźne zaburzenie, ponieważ ze względu na niewyrównany poziom cukru u chorych z cukrzycą typu 1 może prowadzić do bardzo niebezpiecznych powikłań cukrzycowych.
Diabulimię można podzielić na trzy etapy zaawansowania choroby:

• pierwszy etap charakteryzuje się wysokim poziomem cukrów i powiązanymi z tym konsekwencjami – bólami głowy, sennością, osłabieniem, pogorszoną koncentracją, wzmożonym pragnieniem, częstym oddawaniem moczu;
• drugi etap to odwodnienie, a wraz z nim zanik masy mięśniowej i patologiczne chudnięcie;
• trzeci, ostatni etap może powodować powikłania przewlekłe, w  tym zaburzenia mikro- i makronaczyniowe w narządzie wzroku, nerek oraz w obwodowym i autonomicznym układzie nerwowym. Mogą także wystąpić powikłania ostre, do których należą kwasica metaboliczna, śpiączka cukrzycowa, a nawet śmierć.

Przewlekła hiperglikemia, czyli podwyższone stężenie glukozy we krwi spowodowana nieprzyjmowaniem insuliny wiąże się także z obniżoną odpornością, trudnością w gojeniu się ran oraz nawracającymi zakażeniami bakteryjnymi, grzybiczymi i wirusowymi.

Jak się leczy diabulimię?

Cukrzyca typu 1 jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym, zwykle diagnozuje się ją u dzieci i ludzi młodych. W celu utrzymania prawidłowego poziomu cukru we krwi chory musi codziennie robić wielokrotne wstrzyknięcia z insuliny, dostosowanej do ilości spożywanych węglowodanów. Osoby cierpiące na cukrzycę typu 1 są bardziej narażone na ryzyko zaburzeń odżywiania. Może być to spowodowane skupianiem większej uwagi na wymaganej w chorobie diecie oraz narażeniem na zmiany wagi ciała, choć nadwaga w przypadku cukrzycy typu I jest zjawiskiem rzadszym niż w przypadku cukrzycy typu 2.
Osoby chorujące na cukrzycę powinny być świadome konsekwencji, do których prowadzi zaniedbywanie leczenia. Celowe unikanie dawek insuliny w celu zachowania idealnej sylwetki ciała może prowadzić nie tylko do wielu zaburzeń fizycznych w organizmie człowieka, ale także do zaburzeń psychicznych. Diabulimia to bardzo poważna choroba, której nie należy bagatelizować. Zaburzenia odżywiania stanowią przyczynę wielu zaburzeń psychofizycznych u młodzieży i młodych dorosłych.
W praktyce klinicznej najtrudniejszy jest sam proces rozpoznania choroby, a tym samym podjęcie decyzji o leczeniu diabulimii, które jest bardzo trudne. Podstawą jest terapia psychologiczna indywidualna, grupowa lub łączona, która jest szczególnie polecana, gdy problem dotyka dziecka. W tym przypadku niezbędne jest podjęcie interwencji wobec całego środowiska rodzinnego,  a nie tylko chorującego na diabulimię dziecka.
W niektórych sytuacjach terapie wymagają wsparcia farmakologicznego przy użyciu leków przeciwlękowych lub/i przeciwdepresyjnych zalecanych przez specjalistę psychiatrę, niezbędna jest pomoc diabetologa oraz dietetyka.
Przy leczeniu tego zaburzenia często konieczne jest ponowne wyedukowanie pacjenta odnośnie dawek insuliny w zależności od ilości przyjmowanego pokarmu oraz wysiłku fizycznego. Specjalista powinien wyznaczyć cele dotyczące poziomu cukru i należnej masy ciała. Niezbędne jest również systematyczne badanie glukozy.
Celowe unikanie terapii w cukrzycy insulinozależnej może prowadzić do bardzo poważnych skutków zdrowotnych. Niezbędna może okazać się suplementacja witamin i mikroelementów. U młodych kobiet mogą pojawiać się zaburzenia miesiączkowania, wówczas konieczne jest wsparcie ginekologa i endokrynologa, nierzadko stosuje się także suplementację hormonalną. W przypadku najcięższych przypadków choroby konieczna jest hospitalizacja pacjenta.
Diabulimia tak jak pozostałe zaburzenia odżywiania powinna być traktowana jako choroba przewlekła, która jest odbiciem złożonych relacji między ludzkim ciałem, psychiką, rodziną, ale również społeczeństwem i jego wymaganiami w stosunku do wyglądu dzieci i młodych dorosłych. Dlatego też leczenie powinno być wspierane znajomością prawidłowości etapów fizycznego rozwoju człowieka, uwarunkowań rodzinnych i innych czynników społeczno-kulturowych mających wpływ na postrzeganie siebie przez młodych ludzi.

Źródła:
Brytek-Matera A., Obraz ciała – obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym; Wyd. Diffin; Warszawa 2008; 45-46;
Juruć A., Kubiak M., Wierusz-Wysocka B., Psychologiczne i medyczne problemy w profilaktyce i leczeniu zaburzeń w odżywianiu u osób z cukrzycą typu 1; w: Psychological and medical problems in prevention and treatment of eating disorders among people with type 1 diabetes; Clin Diabet 2016; 26–31;
Rabe-Jabłońska J., Powikłania somatyczne przewlekłego jadłowstrętu psychicznego i bulimii psychicznej; Biblioteka Psychiatrii Polskiej; Kraków 2006; 370-371;
Włodawiec B., Psychoterapia zaburzeń odżywiania się. Problemy emocjonalne, czynniki leczące, relacje z przebiegu terapii; Instytut Psychospołeczny; Warszawa 2001; 19-25.