Plamy wątrobowe – sprawdź, czy można im zapobiec

Nasza skóra to bariera, która oddziela organizm od świata zewnętrznego chroniąc go przed szkodliwymi czynnikami, w tym między innymi przed promieniowaniem UV. Jednocześnie od momentu narodzin sama narażona jest na działanie uwarunkowań zewnętrznych, w tym smog, promieniowanie słoneczne czy wewnętrznych takich jak stres czy nieodpowiednia dieta, a także spożywanie leków. Te, i wiele innych czynników ma kilkakrotnie większy wpływ na kondycję naszej skóry niż geny. Może się to objawiać niedoskonałościami na niej występującymi. Jednymi z nich są plamy wątrobowe – ciemne plamki, które – mimo że nie są groźne dla zdrowia, to ze względów estetycznych mogą powodować nasz dyskomfort. Czym są plamy wątrobowe, jak wyglądają, które części ludzkiego ciała są narażone na ich powstawanie i dlaczego pojawiają się na naszej skórze oraz czy pozostają tam na zawsze – o tym w poniższym artykule.

Plamy wątrobowe – co to jest?

Plamy wątrobowe nazywane są także plamami soczewicowatymi starczymi, plamami słonecznymi lub pigmentacyjnymi i są przebarwieniami na naszej skórze, które pojawiają się głównie na wierzchach dłoni, twarzy, dekolcie oraz plecach. Krąży nieprawidłowa informacja, jakoby świadczyły one o złym funkcjonowaniu wątroby, co – mimo ich nazwy - nie ma uzasadnienia medycznego. Są to jedynie zmiany pigmentacyjne występujące na powierzchni skóry, zazwyczaj związane są z nadmiernym gromadzeniem się pigmentu skórnego, czyli melaniny w dolnych warstwach naskórka. Melanina jest związkiem produkowanym przez melanocyty w warstwie podstawnej naskórna pod wpływem promieniowania  UF. Komórki te występują również w błonie naczyniowej ucha, uchu wewnętrznym i oponach mózgu.
Jak wyglądają plamy wątrobowe? Plama wątrobowa ma brązowy lub brunatny kolor o różnej intensywności i różnych rozmiarach – ich wielkość sięga od około 3 do 15 mm. Może być pojedyncza lub występować w większej ilości, w tym drugim przypadku plamy  mogą się ze sobą łączyć dając efekt dużej zmiany skórnej. Powierzchnia plam wątrobowych jest gładka i ma nieregularny kształt. Powodem ich powstawania jest starzejąca się skóra, najczęściej zaobserwujemy je więc po 40. lub 50. roku życia i mimo że nie są zagrożeniem dla zdrowia, to niezaprzeczalnie mogą stanowić defekt kosmetyczny, szczególnie plamy wątrobowe na twarzy, czy te występujące na zewnętrznej stronie dłoni. Ze względu na to że wczesne postacie nowotworów skóry mogą imitować plamy wątrobowe ważne jest żeby przed rozpoczęciem leczenia zostały zbadane przez dermatologa, który zaleci najwłaściwszy sposób postepowania. Próby usuwania plam za pomocą ogólnie dostępnych środków  (kremów, płynów, maści itp.) bez nadzoru medycznego może z jednej strony powodować poważne powikłania, z drugiej  maskować wczesne objawy nowotworów skóry.        
Jeśli dobrze obserwujemy te zmiany skórne, można zauważyć, że znacznie przybywa ich w porze letniej, wtedy stają się ciemniejsze. Nie stanowią one podłoża dla rozwoju złośliwego nowotworu skóry, jakim jest czerniak, niemniej jednak jak w przypadku każdej zmiany skórnej, powinniśmy je obserwować, ponieważ czerniak w początkowym stadium może przypominać tego typu plamy. Niebezpieczną sytuacją może być uwypuklenie się lub krwawienie takiej zmiany, wtedy niezbędna jest konsultacja z lekarzem specjalistą – pierwszego kontaktu lub dermatologiem. Plamy wątrobowe, które nie budzą podejrzeń również warto konsultować ze specjalistą raz na 2–3 lata.

Skąd się biorą plamy wątrobowe?

Plamy - przyczyny ich powstawania maja swoje źródło w przewlekłym działaniu promieniowania słonecznego na naszą skórę. Plamy wątrobowe na skórze będą się więc pojawiać u osób intensywnie opalających się, u których mogą wystąpić nawet wcześniej niż w 40. roku życia. Promienie UVB to rodzaj promieniowania ultrafioletowego odpowiadającego za opaleniznę czy oparzenia słoneczne. Promienie te pobudzają melanocyty do produkcji barwnika – melaniny, co tak naprawdę stanowi reakcję obronną skóry, ponieważ melanina pochłania część promieni słonecznych. Dawka promieniowania słonecznego kumuluje się przez lata, dlatego plamy wątrobowe widać dopiero po jakimś czasie.
Zazwyczaj także ich ilość zwiększa się z upływem lat, są bowiem wynikiem naturalnego procesu starzenia się skóry i mają one charakter nieodwracalny – w momencie pojawienia się nie znikną samoistnie. Niemniej jednak możemy się ich pozbyć metodami kosmetycznymi.
Plamy wątrobowe na ciele pojawiają się również u pacjentów leczonych z powodu schorzeń jedną z metod fototerapii – tzw. PUVA (Psoralen Ultra-Violet A), czyli leczenia światłem. W procesie leczenia wykorzystywane jest promieniowanie UVA, przy czym doustnie podawany jest dodatkowo środek chemiczny, który uwrażliwia skórę na działanie promieniowania. Metoda jest wykorzystywana do leczenia chorób dermatologicznych, takich jak bielactwo, łuszczyca, trądzik czy łysienie plackowate. W tym przypadku zmiany skórne utrzymują się przez okres około 2 lat od zakończenia leczenia, a następnie powoli ustępują.
Przyjmowanie innych leków uwrażliwiających skórę na działanie promieni słonecznych również może powodować powstawanie plam wątrobowych. Opalanie się podczas terapii tetracyklinami, środkami moczopędnymi lub lekami na cukrzycę może skutkować pojawieniem się brązowych plam na skórze.
Okres ciąży i karmienia piersią jest również czasem, w którym kobiety są bardziej narażone na powstawanie plam wątrobowych. Organizm będący w zmianach hormonalnych jest bardziej podatny na działanie estrogenów, które doprowadzają do nadprodukcji melaniny a tym samym do powstawania licznych przebarwień.

Plamy wątrobowe – jak się ich pozbyć?

Jeśli chodzi o wątek plamy wątrobowe jak się ich pozbyć, jeśli już się pojawią – można je usunąć stosując leki miejscowe, głównie hydrochinony i retinoidy. Długi czas stosowania może spowodować ich wyblaknięcie i rozjaśnienie.
Plamy wątrobowe na rękach i innych częściach ciała stanowią defekt kosmetyczny, nie ma więc potrzeby ich usuwania. Jeżeli jednak wpływają na samoocenę, to tutaj polecamy kilka metod jak usunąć plamy wątrobowe. A można to zrobić stosując:

• krioterapię, czyli wymrażanie zmian poprzez naniesienie na nie ciekłego azotu;
• laseroterapię oraz systemy światła impulsowego o dużej mocy, które zniszczą złogi melanocytów bez uszkadzania skóry;
• peeling chemiczny, za pomocą roztworów chemicznych usuwa się górne warstwy naskórka, jednak dla zadowalającego efektu potrzeba kilka zabiegów;
• mikrodermabrazję, która służy złuszczaniu warstwy naskórka, w tym przypadku również niezbędne jest zastosowanie kilku zabiegów.

Z domowych metod można zastosować na plamy wątrobowe sok z cytryny, którym przecieramy plamy 2-3 razy dziennie, taki zabieg pomoże rozjaśnić plamki na skórze. Warto dla wzmocnienia efektu także łykać witaminę C. Miód wymieszany z jogurtem w postaci maseczki czy sok wyciśnięty z liścia aloesu również pomoże w walce z rozjaśnianiem plam wątrobowych na twarzy. Podobnie działa maślanka zawierająca kwas mlekowy. Z kolei olejek z witaminą E to znany przeciwutleniacz, który zapobiega powstawaniu przebarwień.
Warto jednak przede wszystkim zapobiegać powstawaniu plam wątrobowych, zanim zaczniemy z nimi walczyć. W tym miejscu trzeba podkreślić rozważne korzystanie ze słońca, stosowanie kremów ochronnych z filtrem UVA i UVB nawet przez cały rok, a szczególnie w okresie letnim podczas przebywania na słońcu. Warto również unikać ekspozycji skóry w okresie najmocniejszego promieniowanie UVB, czyli w godzinach między 11:00 a 15:00. Równie istotne jest nakrycie głowy i ubrania wykonane z materiałów pochłaniających promieniowanie UV.
Jeśli chodzi o wątek plamy wątrobowe leczenie oraz plamy wątrobowe jak leczyć, to podkreślamy w tym miejscu, że te zmiany skórne nie są zmianami, które trzeba leczyć. Uwagę powinny zwrócić sytuacje, kiedy pojawi się bardzo ciemna, wręcz czarna barwa zmiany, jej nieregularny kształt czy szybki wzrost.  W takich przypadkach należy zwrócić się do lekarza w celu zbadania zmiany.

Źródła:
Draelos Z., Pugliese P., Fizjologia skóry, Wydawnictwo Medpharm; Wrocław; 2014;
Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową; Wydawnictwo PZWL; Warszawa; 2005;
https://www.dottore.pl/pl/blog/wplyw-czynnikow-zewnetrznych-na-skore-n31