Skąd się bierze choroba lokomocyjna i jak jej uniknąć?

Choroba lokomocyjna, inaczej kinetoza, występuje najczęściej u dzieci, zwykle między 2. a 12. rokiem życia, ale mogą na nią cierpieć także dorośli. Zdarza się, że występuje u kobiet wyłącznie podczas miesiączki lub w ciąży. Choroba lokomocyjna u dorosłych częściej dotyczy pasażerów pojazdu niż kierowcy. Na chorobę lokomocyjną mogą także cierpieć zwierzęta.

U niektórych osób objawy choroby lokomocyjnej pojawiają się w przypadku podróżowania każdym środkiem transportu, a u innych – tylko określonego rodzaju. Najczęściej dotyczy to samochodu, autobusu, samolotu lub statku. Rzadziej choroba lokomocyjna pojawia się podczas podróży pociągiem.

Objawy choroby lokomocyjnej mogą się zdarzyć również podczas korzystania z przejażdżki w parku rozrywki, czy podczas jazdy na koniu.

Choroba lokomocyjna – co to jest?

Jako przyczynę choroby lokomocyjnej wskazuje się brak zgodności między bodźcami odbieranymi przez zmysły podczas podróży. Wynika to z faktu, że narząd wzroku rejestruje zmiany otoczenia, odbierane przez mózg jako ruch. Jednocześnie jednak narząd równowagi, czyli błędnik, nie odbiera bodźców, które świadczą o przemieszczaniu się.

Pojawia się wtedy swoisty „konflikt” informacyjny, którego efektem jest szereg nieprzyjemnych objawów.

Choroba lokomocyjna może występować nie tylko podczas fizycznego przemieszczania się, ale może być także efektem stymulowania zmysłów ruchomymi obrazami, na przykład podczas gier wideo. Jej objawy mogą się pojawić podczas oglądania filmu w technice 3D a także podczas korzystania z gier wykorzystujących technikę wirtualnej rzeczywistości (VR). Jeżeli jako uczestnik takiej gry „przemieszczamy się” wirtualnie, docierające do naszych zmysłów obrazy wywołują takie same wrażenia, jakie wywołałaby realna podróż.

U osób podatnych może się wówczas pojawić „choroba cyber-lokomocyjna”. Jej objawy mogą być podobne, jak w klasycznej chorobie lokomocyjnej.

Choroba lokomocyjna często towarzyszy migrenie. Przypuszcza się, że u podłoża obu tych chorób mogą leżeć podobne mechanizmy. Niektórzy sugerują, że pewną rolę mogą odgrywać w nich receptory serotoninowe, czyli receptory znajdujące się na błonie komórkowej neuronów i innych komórek. Pośredniczą one w działaniu serotoniny, będącej neuroprzekaźnikiem i hormonem tkankowym.

Objawy choroby lokomocyjnej

Objawy choroby lokomocyjnej to najczęściej zawroty głowy, nudności oraz wymioty. Pojawia się także ślinotok, wzmożone potliwość, nadwrażliwość na zapachy czy znużenie i senność. Chorobie lokomocyjnej może towarzyszyć oczopląs, utrata równowagi po wyjściu z pojazdu, szumy uszne, bladość skóry, słabe tętno a nawet trudności z oddychaniem.

Najczęściej objawy choroby lokomocyjnej nasilają się, gdy podróżujemy ciasnymi i dusznymi pojazdami.

Leki na chorobę lokomocyjną

Chorobę lokomocyjna trudno wyleczyć, można jednak złagodzić jej objawy. W aptekach można kupić wiele produktów leczniczych służących do tego celu. Mogą one być przyjmowane jako pastylki do ssania, tabletki lub krople. Najczęściej zmniejszają odruch wymiotny, mogą także działać lekko uspokajająco. Działanie takie mają między innymi leki przeciwhistaminowe pierwszej generacji (stosowane są one także w leczeniu objawów alergii). Najczęściej przyjmuje się je pół godziny przed rozpoczęciem podróży. Niektóre z tych leków są dostępne bez recepty, inne wydaje się tylko z przepisu lekarza.

Badania przeprowadzone kilka lat temu przez naukowców z londyńskiego Imperial College, opisane w czasopiśmie „Neurology”, pokazały, że podobne efekty jak leki łagodzące objawy choroby lokomocyjnej może przynieść elektryczna stymulacja odpowiednich regionów mózgu. Eksperci podkreślają jednak, że badania te, aby były wiarygodne, powinny zostać przeprowadzone na większej grupie osób.

Czy jest jakiś naturalny sposób na chorobę lokomocyjną? Można tutaj polecić zastosowanie imbiru, rośliny wykorzystywanej w szerokim zakresie w celach leczniczych. Imbir łagodzi objawy choroby lokomocyjnej, takie jak zawroty głowy, mdłości i wymioty. Można go stosować w najróżniejszych postaciach, nadaje się do tego celu zarówno suszone jak i świeże kłącze imbiru. Popularne i dostępne w sprzedaży są kapsułki z suszonym sproszkowanym zielem imbiru, a także tabletki do żucia, ekstrakty suche i płynne oraz herbatki imbirowe.

Sposób na chorobę lokomocyjną

Choroba lokomocyjna u dzieci na szczęście przeważnie mija z wiekiem. Jeśli tak się nie dzieje, a objawy się nasilają, dobrze jest skonsultować się z lekarzem. Lekarz bada dziecko i stwierdza, czy objawy choroby lokomocyjnej nie wiążą się z innymi problemami zdrowotnymi.

Jednak, czy jest jakiś sposób na chorobę lokomocyjną? Czy można jej zapobiegać?

Jeśli wybieramy się w podróż z dziećmi, dobrze jest zadbać o to, żeby przed podróżą zjadły niezbyt obfity, lekki posiłek. Lepiej nie podawać im słodkich i gazowanych napojów, także podczas jazdy. Dobrze jest zaplanować przerwy w podróży, podczas których mogą zjeść niewielki posiłek i napić się, najlepiej wody lub herbaty.

Chorobie lokomocyjnej sprzyja nerwowa atmosfera, dlatego warto zadbać o to, aby dziecko podczas podróży czuło się bezpiecznie i przebywało w spokojnym, wygodnym miejscu, w otoczeniu bliskich osób. Gdy istnieje ryzyko, że pojawi się choroba lokomocyjna u dziecka, dobrze jest zająć je czymś przyjemnym, na przykład słuchaniem muzyki czy śpiewaniem ulubionych piosenek.

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby lokomocyjnej, dobrze jest podczas podróży siedzieć przy otwartym oknie lub przy klimatyzacji oraz zajmować w pojeździe miejsca przodem do kierunku jazdy. Zajmowanie miejsca z przodu pojazdu (w przypadku autobusu, samochodu), w środkowej części pojazdu (na statku lub promie) oraz przy oknie, na wysokości skrzydła (w samolocie) może zmniejszać ryzyko pojawienia się objawów choroby lokomocyjnej.

W zapobieganiu czy łagodzeniu objawów choroby lokomocyjnej pomaga także unikanie skupiania wzroku przez dłuższy czas na jednym punkcie, przyjęcie pozycji półleżącej, a także żucie gumy lub jedzenie cukierków o smaku miętowym.

Szybka jazda, gwałtowne przyspieszanie i hamowanie zdecydowanie sprzyja chorobie lokomocyjnej nasilając dolegliwości z nią związane.

Źródła:
Mielnik-Niedzielska G., Specyfika zawrotów głowy u dzieci, Otorynolaryngologia 2015, 14(4), 191-195
Łażewska D., Miętkiewska K., Studzińska-Sroka E., Imbir lekarski – roślina o właściwościach neuroochronnych, Postępy Fitoterapii, 2019, 4, 268-276
Bos J.E., van Leeuwen R.B., Bruintjes T.D., Motion sickness in motion: from carsickness to cybersickness, Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 2018, 162
Villard S.J., Flanagan M.B., Albanese G.M., et. al, Postural instability and motion sickness in a virtual moving room. Hum. Factors, 2008; 50 (2), 332–345
Arshad Q., Cerchiai N., Goga U., Electrocortical therapy for motion sickness, Neurology, 2015, October 6, 85(14), 1257-1259