Tajemniczy konjac i jego niezwykłe właściwości

Konjac – to jeszcze wciąż mało popularna w Polsce roślina, która pochodzi z Chin i Wietnamu, gdzie od setek lat jej właściwości wykorzystywane są w tamtejszej medycynie, kosmetyce i kuchni. Budząca zdziwienie wśród botaników przełomu XIX i XX wieku, i zachwyt nad bogactwem naturalnych składników odżywczych wśród odbiorców XXI wieku. Dlaczego nazywa się ją dziwadłem, czym dokładnie jest, jakie ma zastosowanie w przemyśle spożywczym i jakie są jej niesamowite właściwości dla zdrowia i urody – o tym w poniższym artykule.

Czym jest konjac?

Konjac (łac. Amorphophallus konjac), czyli dziwidło lub trupi kwiat to dziko rosnąca roślina pochodząca z Azji, a dokładnie z obszaru Chin i Wietnamu. Nazwa ‘dziwidło’ powstała na przełomie XIX i XX wieku, a związana jest ze zdziwieniem nad jej wyglądem, jakie budziła wśród botaników oraz z powodu dość dziwnego sposobu, w jaki rośnie. Przez pierwszych 10 lat roślina ta w ogólne nie kwitnie, po to żeby po tym czasie zakwitać tylko raz na kilka lat. Kwiat żyje do 3 dni i zapylany jest przez owady zwabione zapachem padliny, stąd jej inna nazwa – trupi kwiat. Konjac w Azji występuje pod wieloma nazwami, w tym między innymi: gonyak, ruo czy konnyaku. Ta azjatycka bylina liczy aż 174 gatunki. Niektóre z nich mogą osiągać nawet do 5 metrów wysokości, a bulwy często przekraczają wagę 70 kg.
Ta niepozorna roślina ma w sobie mnóstwo naturalnych składników odżywczych, takich jak węglowodany, kwas foliowy, żelazo, fosfor, miedź, cynk, a także witaminy: A,D, E, B1, B6 i B12, a do tego posiada odczyn zasadowy, przez co pomaga w naturalny sposób równoważyć pH skóry, dlatego jej właściwości są wykorzystywane w wielu obszarach.

Konjac – zastosowanie w przemyśle spożywczym

W przemyśle spożywczym zmielony korzeń konjac jest stosowany głównie do produkcji mąki, która w swoim składzie nie zawiera białka, tłuszczu, glutenu, cukru oraz skrobi. W Unii Europejskiej mąka z korzenia dziwidła jest stosowana jako dodatek do żywności o symbolu E 425. Roślina składa się w 97 procentach z wody i w 3 procentach z błonnika roślinnego. Korzeń zawiera takie składniki jak: białko, węglowodany, żelazo, fosfor, miedź, cynk oraz witaminy A, E, D, B1, B6, B12, C i kwas foliowy. Mąka konjac jest przeznaczona do zagęszczania zup i sosów oraz do produkcji makaronu. Uaktywnia ona swoje właściwości przy wyższych temperaturach. Napój z mąki konjac i wody - ze względu na dużą zawartość błonnika - można stosować jako suplement diety, jednak w związku z faktem, iż błonnik może osłabiać działanie niektórych leków, należy spożywać go w odstępie czasowym, co najmniej 2 godziny przed zażyciem leków.
Z mąki konjac wytwarzany jest również makaron shirataki, który jest dietetycznym makaronem o delikatnym smaku, składającym się z ok. 4% konjacu i wody, co jest możliwe dzięki odpowiednim wiązaniom zawartym w mące. Jest to przezroczysty, neutralny w smaku makaron z zerową wartością węglowodanów. Jest produktem w 100 procentach naturalnym. Działa silnie alkalizująco na organizm. Makaron konjac doskonale wchłania smak i aromat dodatków i przypraw, dzięki czemu można z niego przygotowywać zarówno dania na słodko, jak i słono. W 100 g makaronu zawiera się zaledwie 6,4 kcal.

Jakie jeszcze właściwości ma konjac?

Dla ziołolecznictwa to także nie kwiaty, a korzeń konjaca jest najbardziej wartościową jego częścią. Z korzenia rośliny pozyskiwany jest bowiem glukomannan, który jest rodzajem rozpuszczalnego w wodzie błonnika, i który potrafi wchłonąć nawet 100 razy więcej wody niż błonnik obecny w innych produktach spożywczych, np. w zbożu. Glukomannan obniża poziom cholesterolu we krwi, a także pozwala utrzymać prawidłowy poziom cukru we krwi, dlatego jest polecany osobom chorym na cukrzycę typu 2. Posiada bowiem zdolność do poprawy glikemii, czyli może być z powodzeniem stosowany w leczeniu żywieniowym insulinooporności i innych form zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Poleca się go także weganom i wegetarianom. Dzięki temu, że nie zawiera pszenicy oraz innych zbóż glutenowych, może być bezpiecznie spożywany przez osoby cierpiące na celiakię lub nadwrażliwość na gluten. Ma w swoim składzie zbawienne żelazo, a jak wiadomo niedokrwistość z niedoboru żelaza dotyczy prawie połowy osób chorych na celiakię, u których bardzo ważne jest wykonywanie badania określającego poziom żelaza w surowicy.
Błonnik glukomannan wspiera układ trawienny zapewniając prawidłowe trawienie, chroniąc naturalną mikroflorę jelit oraz usuwając z organizmu szkodliwe toksyny. Dzięki temu, że zapewnia na dłużej uczucie sytości i przyspiesza metabolizm, wspomaga tym samym utrzymanie prawidłowej wagi. Należy go jednak popijać dużą ilością wody. Glukomannan został uznany przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) za środek całkowicie bezpieczny i wspomagający osoby borykające się z nadwagą. Wspomaga proces redukcji tkanki tłuszczowej oraz wykazuje zdolność do obniżania stężenia cholesterolu całkowitego i poprawy stosunku ‘dobrego cholesterolu’ HDL do ‘złego cholesterolu’ LDL. Konjac pomoże zadbać o właściwą zawartość witaminy D we krwi. Glukomannan łączy się w suplementacji z witaminami B3 i D3, aby był pełniejszy w składzie. Z jednej strony witamina D3 przyczynia się do utraty wagi, z drugiej strony niacyna, zwana witaminą B3, może zwiększyć dobry poziom lipidów we krwi i obniżyć trójglicerydy.
Od pewnego czasu cenne właściwości lecznicze tej rośliny znalazły również zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Z korzenia rośliny produkuje się gąbki konjac, które w składzie zawierają naturalny środek myjący, pomagający nie tylko odpowiednio nawilżyć skórę (gąbka posiada właściwości zatrzymywania wody), ale także zapewnić jej odpowiedni współczynnik pH ze względu na swój odczyn zasadowy. Gąbka konjac jest idealna do pielęgnacji cery zanieczyszczonej, pomaga w pozbywaniu się zaskórników i odblokowuje pory. Odświeża cerę, pobudza krążenie krwi, dzięki czemu skóra jest miękka i gładka w dotyku. Mimo że gąbki konjac głęboko oczyszczają skórę, to nie uszkadzają przy tym naskórka.
Gąbeczka konjac może występować w wielu wariantach, dodaje się do niej zieloną glinkę przeznaczoną do skóry tłustej, różową glinkę do cery zmęczonej, glinkę fioletową zalecaną do cery suchej oraz tę z dodatkiem węgla bambusa do skóry trądzikowej. Ciekawostką może być fakt, iż Japończycy od wieków wykorzystują włókna konjac do mycia niemowląt ze względu na jego delikatną teksturę i zdolności oczyszczające.

Źródła:
Green P., Jones R., Celiakia – autogeneza i samodzielne leczenie; Wyd. Vital; Białystok 2019;
Krauss H., Fizjologia żywienia; Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa 2019;
Matysiak M., Niedobór żelaza i niedokrwistość z niedoboru żelaza; Wyd. Medpharm; Wrocław 2008;
Węglarscy J., K., Rośliny dalekiej Azji; Wyd. Naukowe Bogucki; Poznań 2007.