Wzdęcia i gazy – o czym mogą świadczyć?

Problem nadmiernej ilości gazów w jelitach dotyczy aż od 20 do 45% osób. Ze względu na towarzyszące im objawy odczuwamy duży dyskomfort. Poznaj przyczyny i możliwości zapobiegania wzdęciom oraz gazom.

Gazy – skąd się biorą?

W przewodzie pokarmowym człowieka zawsze występuje pewna ilość gazów, wynosząca od 150 do 200 ml. Zależna jest od: połykania powietrza, wytwarzania gazów wewnątrz jelita w procesie fermentacji bakteryjnej i dyfuzji gazów między krwią a przestrzenią wewnątrz jelit. Wzdęcia i gazy – objawy Pewna ilość gazów występująca w przewodzie pokarmowym jest zjawiskiem fizjologicznym. Problem do zmartwień stanowi dopiero ich nadmiar, z którym wiążą się dokuczliwe objawy. Należą do nich: odbijanie, wzdęcie brzucha, wiatry oraz powiększenie obwodu brzucha, któremu towarzyszyć może zgaga i smak goryczy w ustach.

Wzdęcia brzucha – co to takiego?

Wzdęcie brzucha to subiektywne odczucie rozdęcia jelit przez gazy jelitowe. Często towarzyszy mu ból brzucha o rożnym nasileniu. Ustąpienie lub zmniejszenie objawów następuje po wydaleniu gazów w pozycji leżącej oraz po upływie nocy. Narastają natomiast w ciągu dnia i najbardziej dokuczliwe są wieczorem. Charakterystycznym jest to, że wzdęcia nie występują rano po przebudzeniu. Wzdęcia brzucha przeważnie są konsekwencją nadmiernej ilości gazów jelitowych. U pozostałej części osób, u których nie stwierdza się większej niż fizjologiczna ilości gazów, przyczynami wzdęć są choroby przewodu pokarmowego.

Wzdęcia i gazy – jakie są ich przyczyny?

Dolegliwości związane z nadmierną ilością gazów mogą być konsekwencją chorób czynnościowych przewodu pokarmowego. Wyróżnia się dwie grupy przyczyn gazów i wzdęć: fizjologiczne oraz związane z chorobami przewodu pokarmowego. Do przyczyn fizjologicznych gromadzenia się nadmiernej ilości gazów należą:

• nadmierne połykanie powietrza, które jest wynikiem zbyt szybkiego jedzenia lub też szybkiego, przerywanego mówienia,
• wytwarzanie zbyt dużych ilości dwutlenku węgla po obfitych bogatobiałkowych lub bogatotłuszczowych posiłkach,
• nasilenie procesów fermentacyjnych bakterii w jelicie grubym po spożyciu nadmiernych ilości niektórych produktów spożywczych ( np. grochu, fasoli).

Wśród chorób przewodu pokarmowego, które wywołują wzdęcia należą:

• zespól jelita wrażliwego,
• nietolerancja laktozy,
• choroby trzustki przebiegające z niedoborem enzymów trzustkowych,
• czynnościowa niewydolność trzustki,
• choroby zapalne jelit,
• celiakia.

Wzdęcia i gazy – jakim zapobiegać?

Do ważnych sposobów zapobiegania nadmiernemu gromadzeniu się gazów należą: prawidłowe żucie pokarmów oraz prawidłowy sposób jedzenia. Posiłki powinny być spożywane regularnie, bez pospiechu oraz często ( 4 – 5 posiłków dziennie). Pokarmy należy przeżuwać wolno i dokładnie. Wskazane jest również powolne picie. Unikać powinno się: napojów gazowanych, rozmów w czasie jedzenia, wykonywania innych czynności podczas jedzenia, żucia gumy, ssania twardych cukierków oraz żucia wyrobów tytoniowych. Istotne jest dbanie o prawidłowy stan uzębienia. Warto jest zmniejszyć spożycie tłuszczów zwierzęcych oraz błonnika pokarmowego. Najlepiej potrawy przygotowywać gotując je na parze, dusząc, piekąc lub grillując. W celu zmniejszenia lub uniknięcia przykrych dolegliwości związanych ze wzdęciami brzucha należy: zmniejszyć ilość produktów bogatych w wielocukry oraz warzyw i owoców będących źródłem skrobi (owies, pszenica, groch, ziemniaki, kukurydza, banany, jabłka, fasola), sorbitolu (owoce i soki owocowe), fruktozy (owoce i soki owocowe), włókien roślinnych i laktozy (mleko i jego przetwory). Trudniej ulegają trawieniu, są gorzej wchłaniane, a przez to podatne są na fermentację, podczas której powstaje nadmiar gazów. W celu zmniejszenia ilości błonnika pokarmowego warto jest: wybierać młode warzywa, zawsze bardzo świeże, usuwać pestki (np. z pomidorów, malin, truskawek przez przecieranie przez sito), gotować lub przecierać warzywa i owoce, przygotowywać z nich soki.

Wzdęcia i gazy – dieta

Zalecenia dietetyczne przy wzdęciach i gazach obejmują: spożywanie od 4 do 5 posiłków dziennie, wypijanie około 2 litrów płynów dziennie, wprowadzanie nowych produktów i potraw pojedynczo obserwując reakcję organizmu, stosowanie urozmaiconej diety bogatej w składniki mineralne i witaminy, unikanie produktów nasilających perystaltykę jelit (pieczywo razowe, grube kasze, potrawy słone, miód ), ograniczenie tłuszczów oraz słodyczy, unikanie potraw smażonych, wybieranie produktów świeżych i w miarę możliwości bez dodatku konserwantów. Ponadto unikać należy: alkoholu, napojów gazowanych, nadmiernej ilości warzyw i owoców (zwłaszcza gazotwórczych: kapusta, cebula, groch, szparagi, fasola, bób), produktów bogatotłuszczowych, dużej ilości słodyczy, nadmiernej ilości jaj i ostrych przypraw. Zaleca się spożywanie: kefirów, maślanek oraz jogurtów naturalnych.

Wzdęcia i gazy – leczenie farmakologiczne

W przypadku, gdy zmiana diety oraz sposobu żywienia nie przynosi efektów warto skonsultować się z lekarzem w celu rozpoznania przyczyn i włączenia leczenia farmakologicznego.

Źródła:

1. Jarosz M. Gazy jelitowe. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,Warszawa 2005.

2. Słomka M., Małecka – Panas S. Wzdęcia i odbijania. Pediatr Med Rodz 2011; 1 (7): 30-34.