Zajady w kącikach ust. Przyczyny powstawania, objawy, leczenie i domowe sposoby
Bolesne pęknięcia, które zna wielu z nas. Bywają mylone z opryszczką, a różnią się od niej praktycznie większością cech. Mogą być nawracające i świadczyć o problemach zdrowotnych i niskiej odporności organizmu, ale mogą także zniknąć samoistnie i nigdy nie wrócić. Zajady. Nadżerki, które mogą stanowić problem estetyczny, ale i zdrowotny. W przypadku tych, które dotykają nas częściej niż raz warto skonsultować się z lekarzem. Czym są zajady, jak odróżnić je od opryszczki wargowej, gdzie szukać przyczyn powstawania tych nadżerek, jak je leczyć oraz jak zapobiegać ich powstawaniu - o tym w poniższym artykule.

Spis treści:
- Czym są i jak wyglądają zajady?
- Przyczyny powstawania zajadów
- Leczenie zajadów
- Ile trwa leczenie zajadów?
- Kiedy należy udać się do lekarza?
- Domowe sposoby na zajady
- Czy zajady są zaraźliwe?
- Witaminy i dieta na zajady - co jeść, żeby ich uniknąć?
Czym są i jak wyglądają zajady?
Zajady to nadżerki, pęknięcia, które pojawiają się w kącikach ust (jednym lub równocześnie w dwóch), i które w związku z tym nazywa się także zapaleniem kątów ust, albo kątowym zapaleniem warg. Są to ogniska przewlekłej infekcji wywoływane przez bakterie i grzyby zaliczane do kandydoz. Pojawiają się u dzieci i dorosłych, dotykają nas niezależnie od płci. Nie są jednak zaraźliwe i występują wyłącznie w kącikach ust.
Niektórzy mylą je z inną przypadłością, jaką jest opryszczka. Jednak jest między nimi kilka różnic: opryszczka pojawia się na wargach, występuje w postaci pęcherzyków które wypełnia płyn surowiczy i można się nią zarazić (np. przez używanie wspólnych sztućców czy przez pocałunek z osobą z opryszczką). Jeszcze jedną różnicą jest to, że opryszczka występuje na różnych częściach ciała, w tym w obrębie twarzy, błony śluzowej jamy ustnej, ale i w okolicy nosa, na tułowiu i kończynach górnych, czasami również na narządach płciowych.
Od czego zajady? Rozwojowi zajadów sprzyja ciepłe i wilgotne środowisko okolicy kącików ust. Potrafią się utrzymywać przez dość długi czas. Początkowo są pęknięciami przesuszonej skóry w kącikach, jednak z czasem przybierają postać bolących i trudno gojących się ran, które mogą krwawić i ponownie pękać (szczególnie przy szerszym otwieraniu ust). Jeśli pozostawimy je nieleczone, będą przybierały postać strupów, które mogą pozostawiać w przyszłości blizny.
Przyczyny powstawania zajadów
Zapalenie kątów ust wywoływane jest przez różne czynniki etiologiczne zarówno pochodzenia miejscowego, jak i ogólnego. Do przyczyn powstawania zajadów zalicza się zarówno bakterie i grzyby, które je wywołują, ale mogą być także konsekwencją zaniedbań higienicznych czy niedoborów witamin, szczególnie tych z grupy C oraz B, w tym witaminy B6 i B12. Zajady w kącikach ust częściej dotykają osoby o obniżonej odporności, przemęczone, narażone na chroniczny stres. Tendencję do zajadów obserwuje się również u kobiet w okresie ciąży, wtedy podłożem mogą być niedobory żelaza, kwasu foliowego oraz witamin z grupy B. W tym przypadku warto zasięgnąć konsultacji lekarskiej, ponieważ niezbędna może okazać się suplementacja witamin i minerałów. Zajady są znamiennym objawem towarzyszącym chorobom, w tym cukrzycy, niedokrwistości związanej z niedoborem żelaza, awitaminozie czy anemii.
Przyczyną powstawania zajadów mogą być także alergie kontaktowe, w tym uczulenie na nikiel, (np. w sztućcach, aparatach ortodontycznych). Ich powstawaniu sprzyjają zabiegi stomatologiczne, zbyt szerokie otwieranie ust, częste oblizywanie warg czy podrażnienie kątów ust aparatami ortodontycznymi, protezami). Mogą stanowić reakcję organizmu na działanie niektórych leków (np. izotretynoiny).
Zajady nie zawsze mają poważne podłoże, często są chwilowym problemem, który dzięki leczeniu (choćby domowymi metodami) może szybko zniknąć.
Leczenie zajadów
Leczenie zajadów zależy od przyczyny ich powstawania. Jeśli u podłoża leży awitaminoza lub niedokrwistość, należy zastosować suplementację odpowiednimi preparatami. U chorych na cukrzycę ten objaw może wymagać intensyfikacji leczenia przeciwcukrzycowego.
Jakie witaminy na zajady? Jeśli przyczyną jest zmęczenie i stres, braki witamin, warto zadbać o właściwą dietę bogatą w witaminy z grupy B i C oraz składniki mineralne (cynk, selen). W każdym przypadku należy wyeliminować alkohol i pikantne potrawy, które mogą dodatkowo podrażniać rany i pęknięcia kątów ust. Warto też zrezygnować ze słodyczy, które jako źródło cukrów prostych stanowią pożywienie dla bakterii i grzybów.
W wielu przypadkach sprawdzą się przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze preparaty dostępne w aptekach, które można wybrać w postaci maści, kremów czy żeli. Ważne by w swoim składzie zawierały chlorquinaldol , który wykazuje działanie przeciwbakteryjne na ziarniaki Gram-dodatnie lub klotrimazol, który zapobiega rozwojowi drożdżaków oraz Candida albicans. W wielu przypadkach wystarczy po prostu nawilżanie preparatami z witaminą A, nawadnianie organizmu, ograniczenie oblizywania ust, poprawa higieny jamy ustnej.
Ile trwa leczenie zajadów?
Przy prawidłowym podejściu leczenie zajadów trwa około 2–3 tygodnie.
Kiedy należy udać się do lekarza?
W przypadku nawracających zajadów, braku poprawy po leczeniu czy wydłużającego się czasu leczenia warto zasięgnąć konsultacji u lekarza pierwszego kontaktu, dermatologa lub stomatologa. Lekarze mogą zlecić wykonanie posiewu ze zmian okolicy kącików ust w celu ustalenia dokładnej przyczyny powstania zajadów. W trudnych do wyleczenia przypadkach nie wolno bagatelizować tego problemu, ponieważ nieleczone zajady mogą wywołać nawet stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i pozostawiać blizny.
Domowe sposoby na zajady
Warto zwrócić uwagę na domowe sposoby na zajady. Jako że przyczyną ich powstawania mogą być bakterie, warto sięgnąć znany z działania antybakteryjnego miód i smarować nim zajady. Drożdże to sprawdzony domowy sposób na walkę z zajadami: można je zmieszać z wodą i nałożyć bezpośrednio na zajady lub przygotować roztwór do picia – wystarczy łyżeczkę świeżych drożdży połączyć z łyżeczką cukru i 100 ml ciepłego mleka. Pomoże także rozkruszona tabletka witaminy B2 wymieszana z odrobiną tłustego kremu, którą należy nałożyć na pękające zajady. Nawilżająco i kojąco zadziała aloes i sok z jego liści oraz plasterki świeżego ogórka. Oliwa z oliwek to bogate źródło witamin, dlatego tą dobrej jakości warto posmarować pęknięte miejsca na ustach. Warto także do swojej diety dodać czosnek, który jest naturalnym antybiotykiem.
Czy zajady są zaraźliwe?
Zajady nie są zaraźliwe.
Witaminy i dieta na zajady - co jeść, żeby ich uniknąć?
Zajady - jakie witaminy? Rozwiązaniem służącym jako profilaktyka przeciw zajadom jest na pewno dieta na odporność. Należy do codziennego żywienia włączyć witaminy z grupy B, które wspierają układ odpornościowy i mają dobry wpływ na kondycję oraz regenerację skóry. Bogatym źródłem tej witaminy jest między innymi wątroba wołowa, rośliny strączkowe (fasola, groch, soja), szpinak, nabiał, jajka, ryż, dynia, banany, brzoskwinie.
Źródła:
Jankowska G.L., Zapalenie kątów ust, Specjalista radzi; Warszawa; 2017; https://www.zoztargowek.waw.pl/kwartalnik_strony/46/kaciki_ust.pdf
Portal Fizjoterapeuty, https://fizjoterapeuty.pl/choroby/grzybica-skory.html
Sposoby na zajady, https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/sposoby-na-zajady,32.html
Zdrojewicz Z., Majewski J., Pająk J., et al., Język prawdę Ci powie, czyli język jako narzędzie diagnostyczne wielu chorób, Medycyna Rodzinna; Wrocław; 2017.
Usługi dla Ciebie
Artykuły powiązane
Goździki – zdrowie w sezonie jesienno-zimowym
Goździki działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, wspomagają też odporność, dlatego tym bardziej powinny znaleźć miejsce w kuchni w sezonie jesienno – zimowym. Sprawdź działanie goździków i dowiedz się komu goździki będą szczególnie pomocne!
Sporysz: skuteczny lek czy groźna trucizna?
Sporysz – mała niepozorna przypominające ziarno zboża ciemnobrązowa ‘narośl’ na kłosie żyta powodująca skażenie ziarna substancjami toksycznymi. W przeszłości jego nieświadome spożycie powodowało silne halucynacje i niebezpieczne choroby.
Wulwodynia, czyli chroniczny ból miejsc intymnych. Sprawdź, czy można z nią skutecznie walczyć!
Wulwodynia to chroniczny ból miejsc intymnych, którego przyczyną często jest nadmierne napięcie mięśni. W jej leczeniu stosowana jest między innymi fizjoterapia.
Ketony w moczu - czy to groźne?
Badanie ogólne moczu tak jak i inne testy laboratoryjne i badania obrazowe, powinny być zawsze interpretowane przez lekarza. Warto jednak dowiedzieć się czym są ketony i z czym może być związana ich obecność w moczu.
Jesień: przeziębienie i grypa
Jesień to czas szczególnie częstych infekcji. O tym, o co szczególnie warto zadbać w sezonie przeziębień, opowiada lekarz internista.