Zapalenie mieszków włosowych. Jak rozpoznać, zapobiegać i leczyć to schorzenie?

Ludzka skóra każdego dnia narażona jest na niekorzystne działanie różnego rodzaju czynników zewnętrznych. Przy nadwyrężonej barierze ochronnej skóry mogą się łatwo przedostać w jej głąb drobnoustroje, czego konsekwencją są dermatozy, czyli choroby skóry. Jedną z nich jest zapalenie mieszków włosowych będące wynikiem zakażenia bakteryjnego, wirusowego lub grzybiczego. Jest to infekcja, która może dotykać zarówno dzieci, jak i dorosłych, a bagatelizowanie jej objawów może mieć nawet negatywne konsekwencje dla ludzkiego zdrowia. Czym jest zapalenie mieszka włosowego, jakie daje objawy, jakie są przyczyny powstawania tej dermatozy, czy można jej zapobiec oraz jak ją leczyć w przypadku wystąpienia – o tym w poniższym artykule.

Zapalenie mieszka włosowego - co to jest?

Zapalenie mieszka włosowego jest infekcją najczęściej bakteryjną, która dotyka zarówno dzieci, kobiet, jak i mężczyzn. Jest to jedna z postaci zakażenia skóry, którą wywołuje gronkowiec złocisty lub paciorkowiec ropny, często bardzo szybko rozprzestrzenia się przechodząc na sąsiadujące mieszki włosowe. Bakterie, w sprzyjających warunkach, przedostają się do mieszka włosowego poprzez ujścia gruczołów łojowych, co powoduje powstanie powierzchniowego lub głębokiego zakażenia. Zapalenie mieszków włosowych u dzieci występuje rzadko, może dotyczyć skóry problemowej – ze zmianami atopowymi, przesuszonej, bywa również u przegrzewanych, czy otyłych dzieci oraz przy używaniu nadmiaru olejków do pielęgnacji . U młodzieży może pojawić się po pierwszych próbach depilacji.
Mieszki włosowe to nic innego, jak zagłębienia naskórka, w których znajduje się korzeń włosa oraz ujścia gruczołów łojowych. Mieszek otoczony jest brodawką, a w jego środku znajdują się komórki włosowe, które po osiągnięciu stopnia dojrzałości przebijają się przez skórę. Mieszki włosowe mają za zadanie chronić włos przed uszkodzeniem.
Zmiany skórne w przypadku zapalenia mieszków włosowych mogą obejmować zarówno owłosioną skórę głowy czy twarz, jak i inne części ciała. Do najczęstszych należy przypadek zapalenia mieszków włosowych na nogach, okolicy pachwin lub zapalenie mieszków włosowych pod pachą, i z reguły te przypadki spowodowane są nieprawidłową depilacją tych miejsc.
Zapalenie mieszków włosowych na głowie może być spowodowane używaniem niewłaściwych kosmetyków, zwiększoną potliwością, zbyt rzadkim myciem głowy.
W przypadku poważnego zapalenia może także po goleniu pach czy pachwin powstać tzw. ropień który jest bardzo bolesny i któremu towarzyszy powiększenie węzłów chłonnych.
Zapalenie mieszków włosowych powstaje również w miejscach często ocierających się o ubrania - na karku lub plecach. Stan zapalny mieszków włosowych może powodować czyraki – bolesne ropne  zmiany naciekowe na skórze.

Objawy zapalenia mieszków włosowych

Zapalenie mieszków włosowych objawia się  zaczerwienieniem i naciekiem zapalnym,  które z czasem mogą przerodzić się w żółtawe krosty wokół włosa. Dodatkowo zmianom skórnym może towarzyszyć świąd zajętej choroba okolicy. Gdy mieszki włosowe znajdują się w głębokiej warstwie skóry, rozwinąć się może przewlekły stan zapalny zwany figówką, zwykle dzieje się to u mężczyzn w okolicy zarostu. Zmiany skórne mogą pojawiać się pojedynczo lub tworzyć skupiska na golonych miejscach na skórze. Choć zapalenie mieszków włosowych na twarzy lub głowie może wydawać się błahostką, nigdy nie powinno być bagatelizowane, ponieważ nieleczone może doprowadzić do nasilenia objawów, pojawienia się głębszych zmian typu niesztowice  lub powstania czyraków.

Przyczyny zapalenia mieszków włosowych

Przyczyny zapalenia mieszków włosowych mogą być infekcyjne i nieinfekcyjne. Infekcyjne są wtedy, gdy dochodzi do wniknięcia czynnika patogennego i te są sytuacjami przeważającymi. Zapalenie najczęściej wywołuje bakteria gronkowca złocistego. Zapalenie mieszków włosowych po depilacji to sytuacja, w której mieszek włosowy lub otaczająca go skóra ulega uszkodzeniu.  Inną przyczyną może być noszenie zbyt obcisłych ubrań lub bielizny, wykonanych są ze sztucznych, nieoddychających materiałów. Zapalenie mieszków włosowych na twarzy może z kolei zostać wywołane przez podrażnienie skóry substancją chemiczną będąca składnikiem kosmetyków pielęgnacyjnych, /np. w różnego rodzaju olejkach/.
Przyczynami sprzyjającymi stanom zapalnym mieszków włosowych są także:

• nadmierna potliwość;
• nadwaga;
• gorący i wilgotny klimat;
• częste i głębokie uszkodzenia skóry;
• choroby metaboliczne, w tym cukrzyca;
• ciężką niewydolność nerek i inne schorzenia, które sprzyjają wyniszczeniu organizmu;;
• zakażenie wirusem HIV;
• nadużywanie alkoholu;
• niewłaściwa dieta;
• źle dobrane składniki w kosmetykach pielęgnacyjnych.

Do przyczyn nieinfekcyjnych powstawania stanu zapalnego mieszków zalicza się sytuacje bez wnikania czynnika patogennego, przykładem może być stan zapalny będący wynikiem np. przyjmowania niektórych leków, w tym glikokortykosteroidów , również w postaci masci/kremów  stosowanych miejscowo.

Jak zapobiegać powstawaniu stanów zapalnych?

W celu zapobiegania powstawaniu stanów zapalnych mieszków włosowych należy dbać o właściwą pielęgnację i przestrzeganie zasad higieny osobistej. Maszynki do golenia powinny być jednorazowe, czyste, nie pożyczane od innych. Co więcej, należy mieć wyłącznie własne przybory toaletowe oraz ręczniki. Skóra powinna być każdorazowo odpowiednio przygotowana do depilacji – oczyszczona, zdezynfekowana, a peeling wykonywany na kilka godzin przed depilacją, a nie po niej. Wydepilowane miejsca należy posmarować delikatnym, łagodzącym balsamem z zawartością alantoiny albo wyciągów z aloesu, rumianku lub kasztanowca. Oprócz tego warto pamiętać o noszeniu lekkiej, wykonanej z naturalnych i oddychających materiałów bielizny, by unikać zapoceń oraz otarć skóry.
Zmiany skórne wywołane zapaleniem mieszków włosowych wymagają odpowiedniej pielęgnacji, dlatego odradza się używanie kosmetyków drogeryjnych, które maj działanie wyłącznie pielęgnacyjne, ale nie leczą. Sugeruje się stosowanie dermokosmetyków, które są preparatami aptecznymi o działaniu terapeutycznym, a w których składzie nie znajdziemy substancji drażniących.

Leczenie zapalenia mieszków włosowych

Zapalenie mieszków włosowych - leczenie. Czy zapalenie mieszków włosowych jest wyleczalne? Tak. Leczenie zapalenia mieszków włosowych zależy od nasilenia objawów. W sytuacji, kiedy dojdzie do rozległego zapalenia mieszków włosowych, niezbędna jest konsultacja lekarska i antybiotykoterapia, najczęściej miejscowa, ale w cięższych postaciach również doustna. Bo tylko w taki sposób można skutecznie wyleczyć dermatozę. Z metod niefarmakologicznych warto zastanowić się nad fototerapią UVA i UVB. Domowe sposoby nie są skuteczne przy rozległych zakażeniach, dlatego tak ważna jest konsultacja z dermatologiem. Leki stosuje się miejscowo lub w przypadku rozległych zmian wprowadzane jest leczenie ogólne. Stosuje się leki z zawartością kwasu fusydowego, retapamuliny lub mupirocyny. Kategorycznie zabrania się drapania i wyciskania wykwitów czy wydłubywania wrośniętych włosów domowymi metodami.
W sytuacji, gdy cierpimy na nawracające i bolesne zapalenia mieszków włosowych, warto rozważyć depilację laserową.

Domowe sposoby łagodzenia schorzenia

Zapalenie mieszków włosowych - leczenie domowe. Co na zapalenie mieszków włosowych w domu? Jeśli chodzi o domowe sposoby na łagodzenie zapalenia mieszków włosowych, należy do nich oczyszczanie skóry 2 razy dziennie rano i wieczorem żelami/emulsjami/mydłami antybakteryjnymi. Można również do pielęgnacji spróbować zastosować  preparaty dla skóry trądzikowej, ale bez drażniących składników typu alkohol.

Źródła:
Jak leczyć zapalenia mieszków włosowych, https://www.laroche-posay.pl/article/jak-leczyc-objawy-zapalenia-mieszkow-wlosowych
Kostecka A., Eozynofilia, zapalenie mieszków włosowych, https://www.termedia.pl/dermatologia/Eozynofilia-zapalenie-mieszkow-wlosowych,35499.html
Szczepanik-Kułak P., Retrospektywna analiza przypadków pacjentów z rozpoznaniem przewlekłego niebliznowajciejącego zapalenia mieszków włosowych skóry głowy, Dermatologia Praktyczna; 10/2022.
Walter H.C., Burgdorf G. Plewig, Wolff M.H., et al., Braun-Falco Dermatologia, Wydawnictwo Czelej, Tom I.