Waginoza to stan dysbakteriozy pochwy będący wynikiem zaburzenia składu flory bakteryjnej. Jest to najczęściej występujące schorzenie pochwy, dotykające nawet 40% kobiet w okresie dojrzałości płciowej. Jak się objawia i jak je skutecznie leczyć?
Spis treści:
Waginoza – co to jest?
Bakteryjna waginoza (ang. bacterial vaginosis, BV) jest najczęściej występującym schorzeniem dróg rodnych, związanym z zaburzeniem mikroflory pochwy. W stanie równowagi ekosystem pochwy w 96% składa się z „dobrych” pałeczek z rodzaju Lactobacillus. Wytwarzają one kwas mlekowy, który zakwasza środowisko pochwy (utrzymując jej właściwe pH na poziomie 3,5-4), oraz produkują nadtlenek wodoru, dzięki czemu pełnią przede wszystkim funkcję ochronną przed namnażaniem patogennych drobnoustrojów i rozwojem stanów zapalnych dróg rodnych.
W waginozie dochodzi do zmniejszenia ilości lub nawet zaniku populacji korzystnych pałeczek z rodzaju Lactobacillus (L. acidophilus, L. brevies, L. crispatus, L. jensenii, L. fermentum, L. plantarum, L. casei, L. gasseri), a następuje niekontrolowane namnażanie się patogennych bakterii beztlenowych (takich jak Gardnerella vaginalis, Prevotella spp., Bacteroides, Mycoplasma hominis, Mobiluncus spp.), które wytwarzają metabolity hamujące rozwój pałeczek Lactobacillus. Ich ilość może przekraczać nawet 100-1000-krotnie populację bakterii beztlenowych obecną w zdrowym ekosystemie pochwy, co może powodować stan zapalny i przykre dolegliwości ze strony okolic intymnych.
Bakteryjna waginoza jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, gdyż zwiększa ryzyko powikłań, takich jak poporodowe zapalenie błony śluzowej macicy, wewnątrzmaciczna infekcja płodu czy przedwczesny poród (związane to jest z przemieszczaniem bakterii beztlenowych z pochwy do górnego odcinka dróg rozrodczych). Zaburzenie mikroflory pochwy wpływa też na większą podatność na choroby przenoszone drogą płciową, takie jak HIV czy chlamydia, infekcje układu moczowego, a także infekcje pooperacyjne nie tylko w przypadku operacji położniczo-ginekologicznych, ale również urologicznych. W skrajnych przypadkach nieleczona waginoza może być przyczyną bezpłodności.
Do czynników sprzyjających jej rozwojowi należą: zaburzenia hormonalne (np. w okresie ciąży czy menopauzy), zaburzenia immunologiczne, cukrzyca, palenie papierosów, wczesna inicjacja seksualna, częste zmiany partnerów, niewłaściwa higiena (irygacje pochwy), odbywanie stosunków bez prezerwatywy (ze względu na zasadowy odczyn nasienia), a także stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej oraz uprawiane seksu podczas miesiączki. Przyczynić się też może do tego stosowanie antybiotyków, zwłaszcza doustnych. Czynniki te powodują zmniejszenie ilości pałeczek kwasu mlekowego w składzie mikroflory pochwy i/lub zwiększenie jej pH, co sprzyja rozwojowi waginozy. Zaobserwowano natomiast, że schorzenie to rzadziej występuje u kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną, których partnerzy są obrzezani bądź zabezpieczają się prezerwatywą.
Waginoza bakteryjna jest rozpoznawana u ok. 10-40% kobiet w wieku rozrodczym (14-49 lat) i jest najczęstszą postacią zakażeń pochwy. Występuje dwukrotnie częściej niż grzybica pochwy i kilkukrotnie częściej niż rzęsistkowica. U kobiet ciężarnych częstość jej występowania waha się od 1,6% u kobiet z prawidłowo przebiegającą ciążą do 14,2% u kobiet z zagrażającym porodem przedwczesnym.
Waginoza – objawy
Waginoza bakteryjna w 50-75% przypadków przebiega bezobjawowo, stąd trudności w jej diagnozowaniu. Typowe dolegliwości to podrażnienie okolic intymnych, upławy i charakterystyczny, rybi zapach. Diagnoza waginozy wymaga stwierdzenia co najmniej trzech z czterech kryteriów Amsela:
- Obfita, szaro-biała, jednorodna wydzielina z pochwy (upławy),
- Nasilony rybi zapach wydzieliny z pochwy, szczególnie w kontakcie z wodorotlenkiem potasu (zapach nasila się podczas miesiączki oraz po stosunku, gdy dochodzi do kontaktu wydzieliny z pochwy z nasieniem),
- Obecność 20% komórek jeżowych (są to złuszczone komórki nabłonka pochwy, na których w sposób podobny do kolców jeża znajdują się bakterie beztlenowe) w ocenie mikroskopowej wymazu z pochwy,
- pH wydzieliny pochwy > 4,5 (czasami sięga ona nawet pH 7).
Rzadziej stosuje się też metodę Nugenta, w której diagnozy dokonuje się na podstawie oceny ilościowego stosunku czterech morfotypów bakterii: Gram-dodatnich pałeczek Lactobacillus, Gram-ujemnych pałeczek Bacteroides spp. i Gardnerella vaginalis oraz pałeczek Mobiluncus w preparatach bezpośrednich z wymazów z pochwy barwionych metodą Grama.
Waginoza – leczenie
Jakiekolwiek dolegliwości ze strony okolic intymnych wymagają wizyty u ginekologa i badań diagnostycznych. W leczeniu waginozy najczęściej stosowane są metronidazol, klindamycyna i tinidazol, które podawane są w postaci preparatów doustnych albo dopochwowych. Stosuje się też dopochwowe preparaty z chlorkiem dekwaliniowym. Terapia zwykle trwa ok. 5-7 dni, w zależności od zastosowanego schematu. Nie ma natomiast konieczności i nie rekomenduje się leczenia partnera. Domowe leczenie waginozy bakteryjnej przynosi ograniczone korzyści, a prowadzone nieprawidłowo (np. irygacje pochwy) może przyczynić się do nasilenia objawów. Dużym problemem w leczeniu waginozy jest jej nawrotowość związana z opornością szczepów bakterii beztlenowych na antybiotyki. Ok. 30% kobiet doświadcza nawrotów waginozy po ok. 3 miesiącach, a 80% – w ciągu roku od momentu zakończenia terapii. Z tego powodu wspomagająco, jako leczenie uzupełniające, zaleca się stosować w domu dopochwowe preparaty kwasu mlekowego, które pomagają odbudować prawidłową florę bakteryjną pochwy, zmniejszając tym samym ryzyko wystąpienia waginozy. Są też one rekomendowane w leczeniu bezobjawowej postaci waginozy bakteryjnej oraz profilaktycznie u kobiet z problemem nawracającej BV. Zaleca się też spożywanie produktów probiotycznych i suplementów kwasu mlekowego, które stwarzają warunki do odtworzenia prawidłowego ekosystemu pochwy.
Źródła:
Tomusiak A., Strus M., Heczko P.B., Lekowrażliwość szczepów Gardnerella vaginalis wyizolowanych z przypadków bakteryjnej waginozy;, Ginekologia Polska; 2011, 82: 900-904
Kochan P., Strus M., Heczko P.B., Najnowsze wytyczne postępowania w przypadku bakteryjnej waginozy w ciąży; Forum Położnictwa i Ginekologii; sierpień 2016 (29): 13-17
Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące produktu leczniczego Fluomizin; Ginekologia Polska; 3/2013 (84): 237-239
Data dodania:
Artykuły powiązane
Sporysz: skuteczny lek czy groźna trucizna?
Sporysz – mała niepozorna przypominające ziarno zboża ciemnobrązowa ‘narośl’ na kłosie żyta powodująca skażenie ziarna substancjami toksycznymi. W przeszłości jego nieświadome spożycie powodowało silne halucynacje i niebezpieczne choroby.
Goździki – zdrowie w sezonie jesienno-zimowym
Goździki działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie, wspomagają też odporność, dlatego tym bardziej powinny znaleźć miejsce w kuchni w sezonie jesienno – zimowym. Sprawdź działanie goździków i dowiedz się komu goździki będą szczególnie pomocne!
Wulwodynia, czyli chroniczny ból miejsc intymnych. Sprawdź, czy można z nią skutecznie walczyć!
Wulwodynia to chroniczny ból miejsc intymnych, którego przyczyną często jest nadmierne napięcie mięśni. W jej leczeniu stosowana jest między innymi fizjoterapia.
Jesień: przeziębienie i grypa
Jesień to czas szczególnie częstych infekcji. O tym, o co szczególnie warto zadbać w sezonie przeziębień, opowiada lekarz internista.
Ketony w moczu - czy to groźne?
Badanie ogólne moczu tak jak i inne testy laboratoryjne i badania obrazowe, powinny być zawsze interpretowane przez lekarza. Warto jednak dowiedzieć się czym są ketony i z czym może być związana ich obecność w moczu.