Żylaki powrózka nasiennego - objawy i leczenie

Żylaki powrózka nasiennego mogą powodować między innymi niedorozwój jądra i całkowity zanik struktur produkujących plemniki oraz testosteron. Czym są żylaki powrózka nasiennego, jak objawy mogą się pojawić? Dowiedz się na czym polega leczenie i jakie są metody leczenia operacyjnego. Sprawdź czy np. regularne sportowe treningi mają wpływ na zdrowie przy chorobie, która jest jedną z najczęściej spotykanych przyczyn niepłodności u mężczyzn. Jak powstają żylaki powrózka nasiennego, jak można je rozpoznać, jak wygląda diagnostyka?

Żylaki powrózka nasiennego – czym są i jak powstają?

Jedną z części męskiego układu rozrodczego jest powrózek nasienny, czyli długa na 15-20 cm struktura łącząca jądro z jamą brzuszną. Jest wyczuwalna w mosznie. Jeśli jedną ręką pociągniemy delikatnie jądro ku dołowi drugą można wyczuć powyżej niego przemieszczające się między palcami elementy powrózka. A są nimi: nasieniowód, czyli przewód którym plemniki przedostają się do pęcherzyków nasiennych, tętnica jądrowa, kilka żył, naczynia chłonne i nerwy. Całość otoczona jest przez wspólną osłonkę. Powrózek przebiega od jądra ku górze i wnika do brzucha przez otwór w mięśniach brzucha w okolicy pachwiny. Ten otwór bywa miejscem powstawania przepuklin. W jamie brzusznej struktury powrózka dzielą się na poszczególne elementy, z których każdy przebiega już inaczej: nasieniowód kieruje się do prostaty i pęcherzyków nasiennych, gdzie znajduje połączenie z cewką moczową, zaś nerwy i naczynia łączą się w większe struktury. Najdłuższą drogę do pokonania mają właśnie żyły jądrowe. Zależnie od wzrostu mężczyzny ich długość może wynosić od 25 do 45 cm. Kończą się na wysokości nerek wpadając do większych naczyń. Ponieważ są pozbawione mechanizmu cofania krwi zdarza się, że przepływ w nich jest zbyt wolny i ulegają wówczas poszerzeniu. Tworzą się żylaki. Występują u około 15 procent męskiej populacji. Co ciekawe, żylaki lewej żyły jądrowej są 10 razy częstsze niż te po prawej stronie. Dzieje się tak ze względu na odmienne warunki anatomiczne: lewa żyła jądrowa wpada pod kątem prostym do lewej żyły nerkowej, natomiast po stronie prawej drenuje zazwyczaj do żyły głównej dolnej w taki sposób, że występuje tu dużo większa siła zasysająca krew z żyły jądrowej. Udowodniono, że intensywne uprawianie sportu (sporty siłowe, piłka nożna, koszykówka, siatkówka) wprawdzie nie powoduje powstawania żylaków, ale może przyczyniać się do dalszego powiększania ich i pogorszenia jakości nasienia. Przerwanie treningu u sportowców z zaburzeniami nasienia powoduje poprawę parametrów już po kilku tygodniach.

Żylaki powrózka nasiennego - objawy

U większości mężczyzn żylaki nie dają żadnych dolegliwości. Różnego stopnia poszerzenie żył wyczuwalne jest u wielu osób zgłaszających się do lekarza z innych przyczyn. Z drugiej strony zdarza się, że do urologa trafiają pacjenci diagnozowani z powodu niepłodności małżeńskiej, których poszerzenie żył opisywane jest w USG, zaś podczas badania lekarskiego poszerzonych żył nie czuć. Trudno w takiej sytuacji mówić o żylakach.  

Duże żylaki mogą powodować:

• ból – tępy, ćmiący, przewlekły, o zmiennym nasileniu
• powiększenie moszny
• nierówności i uwypuklenia skóry moszny spowodowane obecnością grubych, poskręcanych żył – objaw „worka z robakami”.

Żylaki powrózka nasiennego - następstwa

Zaleganie krwi w poszerzonych żyłach powoduje przegrzewanie jądra i gorsze dostarczanie tlenu do jego tkanek. Efektem obecności żylaków może więc być ból spowodowany niedokrwieniem, zmniejszenie produkcji plemników i zmniejszona płodność, a także niedorozwój jądra i całkowity zanik struktur produkujących plemniki oraz testosteron (żylaki u dzieci i młodzieży).

Żylaki powrózka nasiennego - diagnostyka

Rozpoznanie żylaków nie sprawia urologowi trudności. Są one dobrze wyczuwalne, a czasem nawet widoczne. Lekarz bada mężczyznę w pozycji stojącej. Zwykle prosi również o nabranie powietrza i wykonanie parcia w celu zwiększenia ciśnienia w jamie brzusznej. Dzięki temu żyły mocniej wypełniają się krwią. Uzupełnieniem badania lekarskiego jest ultrasonografia moszny.

Żylaki powrózka nasiennego – leczenie operacyjne

Istnieją trzy klasyczne wskazania do leczenia żylaków: ból, niepłodność i względy kosmetyczne Ponieważ każde z nich może mieć też inne podłoże lekarz musi rozważyć różne schorzenia powodujące podobne problemy. Trzeba brać pod uwagę:

• zespoły bólowe
• przyczyny niepłodności u obojga partnerów
• inne choroby moszny.

Każdy pacjent kwalifikowany do leczenia żylaków musi być ostrzeżony, że podwiązanie żył jądrowych nie zawsze przyczynia się do ustąpienia objawów.  Aby zlikwidować żylaki w mosznie trzeba podwiązać żyłę jądrową powyżej. Medycyna dysponuje różnymi sposobami na osiągnięcie tego celu. Można to zrobić za pomocą operacji klasycznej, mikroskopowej, laparoskopowej lub poprzez zabieg wewnątrznaczyniowy. Efektem końcowym ma być przerwanie drogi odpływu krwi zmienionymi chorobowo naczyniami i przekierowanie jej do innych, znacznie mniejszych żył przebiegających odmienną drogą. Podczas operacji klasycznej 4-5 cm cięcie wykonuje się w podbrzuszu. Operacja mikroskopowa wymaga jeszcze mniejszego nacięcia skóry poniżej pachwiny, a więc w miejscu gdzie powrózek już opuszcza jamę brzuszną.

Operacja laparoskopowa wymaga trzech niewielkich nacięć, przez które wprowadza się kamerę oraz narzędzia i wewnątrz podwiązuje się naczynia powrózka nasiennego. Zabieg wewnątrznaczyniowy (embolizacja) polega na wprowadzeniu cienkiej rurki do żyły jądrowej poprzez nakłucie innej żyły i zamknięcie światła wstrzykniętą tam substancją. Każda z metod może być wykonana w ramach hospitalizacji jednodniowej. Ich skuteczność i ryzyko pojawienia się wodniaka jest zbliżona, bardziej jest to zależne od umiejętności i doświadczenia chirurga niż stosowanej przez niego techniki.

Źródła:

1. Poluha P., Jargiełło T., Szajner M., et al.; Leczenie żylaków powrózka nasiennego. Postępy Nauk Medycznych, 2012 (5); 455-458.

2. Koźmińska E. M., Choroby moszny - najczęstsze błędy w postępowaniu lekarzy POZ, Medycyna po Dyplomie, 2017 (5).

3. Olejniczak D., Samolewicz E., Żylaki powrózka nasiennego u dzieci i młodzieży. Nowa Pediatria, 2000 (3); 30-34.

4. Zavattaro M., Ceruti C., Motta G., et al.; Treating varicocele in 2018: current knowledge and treatment options.  Journal of endocrinogical investigation, 2018, 41(12): 1365-1375.