Spirulina: jak wybrać tę najlepszą i na co uważać podczas stosowania?

Spirulina to handlowa nazwa produktu uzyskiwanego z alg, który uznawany jest za uniwersalny suplement. Jest to mikroskopijna i nitkowata cyjanobakteria, której nazwa pochodzi od spiralnej natury włókien. Z uwagi na swoje właściwości lecznicze jest coraz bardziej popularna na całym świecie i stosowana zarówno przez wegetarian jak i osoby, które dbają o zdrowie. Na rynku jest bardzo wiele produktów o tej nazwie, różniących się ceną i jakością. Co to jest spirulina? Jak wybrać najlepszą spirulinę i na co uważać podczas jej stosowania?

W przypadku produktów naturalnych, takich jak spirulina, istotne jest źródło ich pochodzenia, czyli jakość hodowli, panujące w niej warunki, przebieg procesu produkcyjnego, a także odpowiednie przechowywanie. Spełnianie wysokich norm produkcyjnych jest kosztowne, co przekłada się na cenę, dlatego kupując tanią spirulinę, możemy spodziewać się, że nie będzie ona najlepszej jakości.

Ważny jest także skład produktu. Dobra spirulina powinna zawierać 100 procent alg. Może być ewentualnie wzbogacona naturalnymi dodatkami, czyli minerałami czy Chlorellą (glonem z gromady zielenic).  

Lepiej unikać produktu zanieczyszczonego lub ze sztucznymi dodatkami. Gdy spożywamy zanieczyszczoną spirulinę, mogą pojawić się różnorodne dolegliwości takie jak bóle brzucha, mdłości, wymioty, odwodnienie czy wstrząs. W skrajnych przypadkach może to powodować nawet ryzyko śmierci. 

Wybierając spirulinę, warto więc skorzystać z oferty uznanych i sprawdzonych producentów.

Spirulina w proszku nadaje się do sałatek, jogurtów czy smoothies. Jest składnikiem niektórych batonów energetycznych. Używają jej często sportowcy i osoby prowadzące aktywny, wyczerpujący tryb życia, dbające o zdrowie i szczupłą sylwetkę. Może być wykorzystywana do przygotowania domowych kosmetyków. 

Natomiast spirulinę w tabletkach preferują osoby, które nie tolerują charakterystycznego smaku i zapachu alg, albo takie, które nie mają czasu na przygotowywanie posiłków z dodatkiem spiruliny w proszku.

Spirulina - co to jest?

Potoczne określenie “spirulina” pochodzi od dawnej nazwy sinic, z których uzyskuje się biomasę lub wyciąg z biomasy do produkcji suplementu.

Spirulina oglądana przez mikroskop ma kształt spiralny, który tworzą sinice (czyli cyjanobakterie) należące do rzędu Oscillatoriales, o strukturze wielokomórkowej, niktowanej i charakterystycznym niebiesko-zielonym kolorze. 

Bakterie te posiadają wysoką tolerancję na warunki środowiska, wyizolowane zostały między innymi z gleby, bagien, wód słodkich, gorących źródeł czy wód morskich.

Najczęściej występują w ciepłych wodach jezior Afryki oraz Ameryki Środkowej i Południowej. W tych regionach spirulina jest specjalnie hodowana, a potem sprzedawana w postaci proszku lub kapsułek. 

Stosowana jest do produkcji suplementów, pokarmów dla glonożernych ryb akwariowych oraz kosmetyków. 

Przez wieki spirulina była ważnym składnikiem diety wielu społeczności. Popularność odzyskała w latach 70-tych XX wieku. Pierwszy suplement diety wyprodukowany z biomasy, znany jako spirulina, pojawił się na rynku amerykańskim w roku 1979. Obecnie nawet NASA zaopatruje w spirulinę kosmonautów wysyłanych w kosmos. 

Spirulina - właściwości i zastosowanie 

O tym, że spirulina cieszy się dużym powodzeniem, decydują jej właściwości lecznicze, wynikające z jej składu. To właśnie dzięki swoim składnikom spirulina ma tak szerokie zastosowanie.

Jest bogata w białko, którego zawartość w suchej masie produktu wynosi około 60-70 procent. Białka zawarte w spirulinie zawierają w swoim składzie aminokwasy egzogenne, czyli leucynę, izoleucynę, walinę, lizynę, metioninę, treoninę, tryptofan i fenyloalaninę. Spirulina jest więc źródłem pełnowartościowego białka, czyli takiego, które zawiera wszystkie niezbędne aminokwasy, gwarantujące zachowanie równowagi azotowej. 

Około 5-8 procent suchej masy spiruliny stanowią tłuszcze, jeden z nich to niezbędny nienasycony kwas tłuszczowy - kwas y-linolenowy. Inne to kwasy tłuszczowe, takie jak kwas eikozapentaenowy, dokozaheksaenowy czy arachidonowy.

Węglowodany stanowią 15-25 procent zawartości suchej masy spiruliny. W większości są to węglowodany niewymagające dużego udziału insuliny, dlatego nie wywołują stanu hipoglikemii.

Poza tym spirulina zawiera wiele witamin, wśród nich te z grupy B, beta-karoten, witaminy C, D, E i K, PP, a także magnez, żelazo, wapń, cynk, potas, sód, selen i molibden.

Zawartość tych składników jest wyższa niż w przypadku warzyw, poza tym lepiej się one przyswajają, ponieważ spirulina nie posiada ścian komórkowych celulozy i dlatego może być łatwo trawiona oraz z większą efektywnością przez układ pokarmowy.

Jednak to nie wszystkie właściwości, jakie posiada spirulina. Chlorolif w niej zawarty pobudza perystaltykę jelit, łagodzi stany zapalne, reguluje wydzielanie kwasów żółciowych.

Badania wykazały, że z uwagi na swój skład i właściwości spirulina może wpływać na gospodarkę lipidową oraz węglowodanową organizmu, na przykład może obniżać stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL (czyli tzw. złego cholesterolu) oraz triglicerydów, a także podwyższać stężenie cholesterolu frakcji HDL (czyli tzw. dobrego cholesterolu). Jest to efekt działania witaminy PP czyli kwasu nikotynowego.

Spirulina ma także właściwości, dzięki którym może wpływać na obniżenie stężenia glukozy we krwi i ciśnienia tętniczego krwi. Wynika to z zawartych w spirulinie mikroelementów, głównie potasu i jego stosunku do ilości sodu.

Poza tym spirulina pośredniczy w syntezie i uwolnieniu tlenku azotu przez śródbłonek naczyń krwionośnych i w syntezie cykolooksygenazy, która jest metabolitem kwasu arachidonmowego i rozszerza naczynia, zmniejszając wytwarzanie eikozanoidów, zwężających naczynia krwionośne. Mechanizm ten powoduje obniżenie ciśnienie krwi.

Spirulinę można przyjmować w celu obniżenia masy ciała, takie jej działanie może być związane z wpływem na skład mikroflory jelitowej, decydującej o skłonnościach do otyłości. Bogatsza mikroflora poprawia trawienie i wchłanialność pokarmów, co ma wpływ na masę ciała.

Spirulina daje także efekty, które powodują obniżenie stężenie glukozy na czczo oraz glikemii poposiłkowej, a także hemoglobiny glikowanej, co świadczy o jej długotrwałym działaniu w tym zakresie. Badania wykazały takie efekty działania preparatów spiruliny u osób cierpiących na cukrzycę typu 2.

Udowodniono także wpływ spiruliny na poprawę wydolności organizmu, jej działanie przeciwzapalne i immunomudulacyjne z powodu wysokiej zawartości kwasów fenolowych, tokoferoli i kwasu γ-linolenowego.

Spirulina jest także źródłem zeaksantyny, barwnika z grupy ksantofili należących do kerotenoidów, który występuje w siatkówce oka Jego suplementowanie może spowolnić tempo degeneracji wzroku związanej z wiekiem i wystąpienie zaćmy.

Przyjmując spirulinę, można także poprawić sprawność mózgu i pamięć oraz przyspieszyć regenerację organizmu, na przykład po zakażeniach czy przy niedożywieniu. Pomaga też oczyszczać organizm w przypadku zatrucia, na przykład arszenikiem.

Spirulina – przeciwwskazania

Spirulina jest produktem naturalnym i jako taki powinna być bezpieczna. Jednak podobnie jak każdy inny produkt, może również szkodzić, na przykład może powodować reakcję alergiczną.

Dlatego dobrze jest przed rozpoczęciem suplementacji zasięgnąć opinii lekarza. Może on także wskazać odpowiednią dla nas dawkę tego produktu.

Spirulina posiada także pewne przeciwwskazania. Wiemy, że osoby, które nie powinny zażywać spiruliny, to karmiące matki oraz kobiety w ciąży, a także dzieci (chyba że zaleci im to lekarz). Niewskazane jest, aby przyjmować spirulinę, gdy zmagamy się z chorobą autoimmunologiczną, gdy przyjmujemy leki zwiększające krzepliwość krwi oraz leki immunosupresyjne, albo gdy chorujemy na fenyloketonurię.

Źródła: 
Gumiela E., Szulińska M., Bogdański P., Wpływ suplementacji spiruliny na wybrane parametry antropometryczne i biochemiczne, Forum Zaburzeñ Metabolicznych 2013, tom 4, nr 4, 199–209
Kulshreshtha A, Zacharia AJ, Jarouliya U, Bhadauriya P, Prasad GB, Bisen PS. Spirulina in health care management. Curr Pharm Biotechnol. 2008;9(5):400-405.
Mani UV , Desai S , Iyer I . Studies on the long-term effect of spirulina supplementation on serum lipid profile and glycated proteins in NIDDM patients . J Nutraceutical Funct Med Foods . 2000;2(3):25-32.
Misbahuddin M , Islam AZ , Khandker S , Ifthaker-Al-Mahmud , Islam N , Anjumanara . Efficacy of spirulina extract plus zinc in patients of chronic arsenic poisoning: a randomized placebo-controlled study . Clin Toxicol (Phila) . 2006;44(2):135-141.
Karkos PD, Leong SC, Karkos CD, Sivaji N, Assimakopoulos DA. Spirulina in clinical practice: evidence-based human applications. Evid Based Complement Alternat Med. 2011;2011:531053. doi: 10.1093/ecam/nen058. Epub 2010 Oct 19. PMID: 18955364; PMCID: PMC3136577.
Dillon JC, Phuc AP, Dubacq JP. Nutritional value of the alga Spirulina. World Rev Nutr Diet. 1995;77:32-46. doi: 10.1159/000424464. PMID: 7732699.