Zioła na zdrowie i dobre samopoczucie

Spis treści:

Lubczyk - „miłosne ziele”
Pokrzywa zwyczajna
Skrzyp polny
Lawenda lekarska
Żeń – szeń

rozwiń

Lubczyk - „miłosne ziele”

Lubczyk jest przyprawą kojarzoną głównie jako afrodyzjak. Stąd też w literaturze pojawia się również jako „miłosne ziele”. Najważniejszym składnikiem lubczyku jest olejek eteryczny. To właśnie on warunkuje nie tylko cechy sensoryczne wykorzystywane w kuchni, ale także właściwości terapeutyczne lubczyku. Wykazuje on działanie moczopędne, usuwa z organizmu chlor, sód i potas oraz wzmaga wydalanie mocznika, dlatego też stosowany może być pomocniczo w leczeniu niewydolności nerek, stanach zapalnych nerek i kamicy nerkowej. Charakteryzuje się właściwościami spazmolitycznymi (rozkurczowymi), poprawia pracę jelit, łagodzi wzdęcia i bóle przewodu pokarmowego wywołane skurczem, ułatwia przepływ żółci do dwunastnicy, poprawia trawienie, zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, działa bakteriobójczo. Badania wskazują na jego korzystne działanie w leczeniu niestrawności, nieżytów żołądka oraz braku łaknienia. Dlatego warto dodawać go zwłaszcza do potraw tłustych i ciężkostrawnych. Odwar z lubczyku dodany do kąpieli wykazuje właściwości odkażające przy stanach zapalnych skóry. W kuchni lubczyk stanowi doskonały dodatek do zup, sałatek, pomidorów, farszów i potraw mięsnych oraz ryb.

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa zwyczajna zaliczana jest do roślinnych akwaretyków, czyli leków moczopędnych oraz środków stosowanych w leczeniu stanów zapalnych i zakażeń bakteryjnych układu moczowego. Pokrzywa stanowi źródło cennych flawonoidów, garbników, steroli, karotenoidów, ale też witamin ( A, C, E, K, B2) oraz składników mineralnych (wapń, magnez, żelazo, krzem). Dzięki, którym wykorzystywana jest w celach leczniczych, kosmetyce oraz kuchni. Pokrzywa wykazuje właściwości antyoksydacyjne, zmniejsza alergie, obniża stężenie cholesterolu, mocznika, chlorku sodu, redukuje stany zapalne, łagodzi ból oraz rozszerza naczynia krwionośne, co skutkuje obniżeniem ciśnienia krwi. Korzystnie wpływa na proces gojenia ran. Zarówno całe ziele pokrzywy, jak również jej liście zbierane przed kwitnieniem wykorzystywane są jako środki przeciwzapalne w chorobach reumatycznych i zwiększające diurezę w stanach zapalnych dróg moczowych. Dzięki właściwościom moczopędnym stosowana jest w leczeniu kamicy nerkowej, obrzęków oraz chorób woreczka żółciowego. Ponadto pokrzywa obniża temperaturę ciała i pozytywnie wpływa na procesy trawienia. Napar z pokrzywy pomocniczo może być wykorzystywany: w cukrzycy, nieżytach żołądka, nieżycie śluzowo – błoniastym jelit, bólach głowy, chorobach płuc, ogólnym osłabieniu i trądziku. Ponadto pokrzywa pomaga łagodzić objawy łagodnego przerostu gruczołu krokowego (prostaty). Wykazuje właściwości przeciwbólowe, dzięki czemu, jak wykazały badania, umożliwia obniżenie dawek przeciwzapalnych leków niesteroidowych. Ekstrakty z liści i korzeni bardzo często stanowią komponent kosmetyków przeznaczonych do włosów i paznokci ze względu na swoje działanie wzmacniające korzonki włosowe, zapobiegające łupieżowi i łojotokowi skóry.

Skrzyp polny

Skrzyp polny jest bogatym źródłem substancji o działaniu prozdrowotnym: polifenoli, składników mineralnych (potasu, magnezu, krzemu), kwasów organicznych, steroli roślinnych oraz saponin. Wzmacnia, regeneruje, oczyszcza, odtruwa oraz działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie. Szczególnie ceniony jest ze względu na obecność łatwo przyswajalnego krzemu, który działa na cały organizm, a w szczególności na tkankę łączną zapewniając jej odpowiednią elastyczność, narządy wewnętrzne, skórę, włosy, paznokcie, kości i naczynia krwionośne. Zapewnia zdrowy wygląd włosów, paznokci (zapobiega ich łamliwości) oraz skóry, a także utrzymuje elastyczność naczyń krwionośnych i zapobiega odkładaniu w nich związków tłuszczowych. Chroni przed krystalizacją składników mineralnych w moczu, a dzięki temu tworzeniu się kamieni moczowych. W obrębie dróg moczowych wykazuje również działanie przeciwzapalne i przeciwkrwotoczne, jak też moczopędne. Skrzyp polny zwiększa krzepliwość krwi i działa krwiotwórczo (zwiększa stężenie hemoglobiny i ilość czerwonych krwinek), dzięki czemu może być stosowany pomocniczo w: niedokrwistości, zaburzeniach krzepnięcia krwi, obfitych krwawieniach miesiączkowych, w krwawych wymiotach, w krwawieniach z owrzodzeń żołądka, dwunastnicy i okrężnicy oraz żylaków odbytu, krwawieniach z płuc i nosa, jak również w zwiększonej przepuszczalności i zmniejszonej elastyczności naczyń krwionośnych w przebiegu miażdżycy. Ponadto dzięki flawonoidom skrzyp wpływa korzystnie na pracę serca i przeciwdziała obrzękom. Przyspiesza gojenie się ran i odbudowę tkanki łącznej, co czyni go pomocnym w leczeniu: uszkodzonej skóry w trądziku, egzemach, wysypkach, strupach, starych i rozległych ran, wrzodów, grzybicy, łuszczycy czy też nadmiernej potliwości stóp.

Lawenda lekarska

Lawenda lekarska uprawiana jest na całym świecie, w wielu przypadkach jedynie w celach ozdobnych, a warto wiedzieć, że jej walory nie kończą się na wyglądzie i zapachu. Lawenda bowiem charakteryzuje się również cennymi właściwościami leczniczymi, a ponadto jest surowcem do otrzymywania miodu. Do ważnych składników lawendy lekarskiej mających korzystne oddziaływanie na organizm człowieka należą: olejek lawendowy i związki fenolowe (flawonoidy, fenolokwasy, garbniki, kumaryny). Dzięki związkom fenolowym lawenda wykazuje działanie: przeciwzapalne, przeciwutleniajace, przeciwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwnowotworowe, a także uszczelniające naczynia krwionośne. Olejek lawendowy jest źródłem takich związków jak: terpeny i antocjany. Antocjany należące do flawonoidów są antyoksydantami o działaniu przeciwzapalnym, wykazują korzystne oddziaływanie na organizm: obniżają kruchość naczyń krwionośnych, usprawniają mikrokrążenie, zmniejszają ryzyko rozwoju miażdżycy, redukują jej progresję oraz ryzyko powikłań, a także polepszają wzrok poprzez stymulację regeneracji rodopsyny w siatkówce. Olejek lawendowy z pozytywnym skutkiem może być stosowany pomocniczo w chorobach zakaźnych jamy ustnej i gardła, górnych dróg oddechowych, płuc, a także przy leczeniu grypy i przeziębień, a miejscowo wcierany przynosi ulgę w bólach mięśniowo - stawowych, zmęczeniowych oraz nerwobólach. Herbata z lawendy wspomaga trawienie, redukuje wzdęcia i działa wiatropędnie. Dlatego warto ją stosować w niestrawnościach i zatruciach pokarmowych. Z kolei gorący napar z kwiatów lawendy poprzez działanie napotne i moczopędne obniża temperaturę i wspomaga wydalanie toksyn. Dodatkowo napar bądź nalewka z lawendy koją bóle głowy i ułatwiają zaśnięcie. Ciekawostką jest też fakt, że susz kwiatów i liści umieszczony w bawełnianych lub płóciennych woreczkach jest skutecznym orężem w walce z molami. Na człowieka z kolei zapach lawendy działa odprężająco, dlatego warto zastosować dodatek lawendy do kąpieli. Na tym nie koniec możliwości zastosowania lawendy. Stanowi ona doskonały dodatek w kuchni. Z powodzeniem może być dodawana do dań z grilla, a jej świeżo pokrojone liście pasują do sałatek warzywnych, sosów sałatkowych, win i octów wonnych. Natomiast samodzielnie przygotowany cukier lawendowy świetnie nadaje się do ciast i lodów. Lawenda znalazła swoje miejsce również w kosmetykach, które za jej przyczyną łagodzą podrażnienia, przyspieszają regenerację naskórka, działają przeciwtrądzikowo i antyseptycznie. Lawenda z powodzeniem przyspiesza gojenie się ran, w tym także oparzeń i owrzodzeń oraz minimalizuje ryzyko tworzenia się przerosłych blizn. Ponadto olej z lawendy łagodzi świąd po ukąszeniach owadów, łagodzi ból i inne objawy miejscowego zapalenia skóry.

Żeń – szeń

Żeń – szeń bardzo często kojarzony jest z działaniem poprawiającym pamięć i koncentrację, co potwierdzają wyniki badań klinicznych oraz monografie ESCOP i WHO. Ponadto żeń – szeń wykazuje właściwości wzmacniające przy wyczerpaniu, osłabieniu i zmęczeniu, poprawia wydolność fizyczną i psychiczną oraz pomaga w rekonwalescencji. Charakteryzuje się działaniem modulującym układ odpornościowy, zwiększającym stężenie serotoniny i dopaminy, przeciwbólowym oraz antystresowym. Usprawnia działanie naczyń krwionośnych, poprawia funkcjonowanie gospodarki węglowodanowej poprzez zwiększenie wydzielania insuliny, ma właściwości przeciwnowotworowe. Korzeń żeń – szenia dawkuje się w ilości 0,5 g do 2 g na dobę, a czas trwania kuracji powinien wynosić minimum 8 tygodni, a maksymalnie 3 miesiące bez przerwy. Warto mieć na uwadze, że zbyt duże dobowe dawki mogą działać nasennie, a zbyt długi okres stosowania preparatów z żen - szenia może prowadzić do: wzrostu ciśnienia krwi, zaburzeń snu, bólów głowy i hiperkortylozemii. W przypadku stosowania leków obniżających stężenie glukozy we krwi stosowanie preparatów z żeń – szenia należy skonsultować z lekarzem. Przeciwwskazaniem natomiast do stosowania żeń – szenia jest: nadciśnienie tętnicze, hiperkortyzolemia oraz łączenie z innymi substancjami działającymi na ośrodkowy układ nerwowy. W połączeniu z kofeiną może prowadzić do stanu nadmiernego pobudzenia.

Źródła:

Lipińska A. Lawendowe pola zdrowia. Farmakoterapia 2013; 3: 28.
Adaszyńska – Skwirzyńska M., Swarcewicz M. Skład chemiczny i aktywność biologiczna lawendy lekarskiej. Wiadomości chemiczne 2014; 68 (11 – 12): 1073 – 1092.
Pieszak M., Mikołajczak P. Ł. Właściwości lecznicze pokrzywy zwyczajnej. Postępy fitoterapii 2010; 4: 199 – 204.
Jakubczyk K. et al. Pokrzywa zwyczajna – charakterystyka botaniczna, biochemiczna i właściwości prozdrowtone. Pom J Life Sci 2015; 61 (2): 191 – 198.
Przygoński K. et al. Ocena aktywności przeciwutleniającej ziela skrzypu polnego. Bormat. Chem. Toksykol. 2012; 3: 507 – 512.
Blumenthal M. Herbal Medicine, American Botanical Cancil 2000.
Nowak G. Surowce roślinne stosowane w wyczerpaniu psychofizycznym i stresie. Herba Polonica 2009; 55 (2): 88 – 99.
Forycka A. Rośliny zielarskie w apteczce domowej i w kuchni. Lubczyk. Wiad. Ziel. 2002; 44 (5): 18 – 19.