Dieta aztecka: na czym polega i czy warto ją stosować?

Aztekowie najczęściej kojarzą nam się z osiągnięciami architektonicznymi, kulturowymi oraz naukowymi, tymczasem ten starożytny, najsilniejszy w prekolumbijskim Meksyku naród indiański słynął także ze smukłych sylwetek oraz doskonałego zdrowia. W codziennym jadłospisie tego ludu znajdowało się szereg produktów bogatych w substancje odżywcze i witaminy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Dlatego w oparciu o zasady żywienia Azteków powstała dieta aztecka, w przypadku której nie trzeba liczyć kalorii, a której głównym składnikiem są nasiona chia, nazywane zbożowym skarbem, ale i wiele innych produktów wartych uwagi, w tym gorzka czekolada, co zapewne ucieszy niejednego jej zwolennika chcącego zgubić zbędne kilogramy. Na czym polega ta dieta, z jakich produktów się składa i jakie efekty można osiągnąć dzięki jej stosowaniu – o tym w poniższym artykule.

Na czym polega dieta aztecka?

Dieta aztecka jest trójfazową dietą opierającą się głównie na produktach spożywanych przez Azteków, w przypadku których podstawowym pokarmem była kukurydza przyrządzana na wiele sposobów – również w postaci przetartych na kamieniu placków. Jedzono je z położonymi na nich lub zapieczonymi wewnątrz warzywami. Do najpopularniejszych warzyw stosowanych w ich diecie zaliczano także dynię, kabaczek, fasolę oraz pomidory. Aztekowie jadali natomiast mało mięsa, a jeśli już – był to drób, ale dla odmiany ich dieta była bogata w ryby. Wytrzymałość, odporność i długowieczność zapewniały im ziarna chia, czyli szałwia hiszpańska. Kuchnia aztecka dzięki dużej ilości przypraw była kuchnią pikantną.  
Twórcą diety opartej na azteckim sposobie odżywiania jest doktor Bob Arnot – internista i dziennikarz zajmujący się tematami medycznymi. Wskazuje on na cudowne właściwości nasion chia, które pod względem składników odżywczych nie mają sobie równych. Dlatego powinny być one łączone z produktami, które spożywamy na co dzień, ważne by odbywało się to zgodnie z trójfazowym planem diety.
Dieta aztecka dzieli się bowiem na 3 fazy i opiera się głównie na prostych produktach, jest przy tym nieskomplikowana w stosowaniu i zdaniem doktora Arnota, pozwala nie tylko na szybkie osiągnięcie rezultatów, ale również na późniejsze utrzymanie właściwej masy ciała i prawidłowego poziomu cukru we krwi, jednocześnie chroniąc przed cukrzycą typu 2.
Pierwsza faza trwa dwa tygodnie i w tym okresie zaleca się spożywanie przede wszystkim koktajli na bazie jogurtu i mleka z dodatkiem nasion chia, można do nich dodawać warzywa oraz owoce. Smoothie sporządzane z tych składników pozwalają szybko pozbyć się niechcianych kilogramów, mówi się wręcz o ‘wyzerowaniu metabolizmu’ czyli przywróceniu jego sprawnego funkcjonowania. Można w tej fazie włączyć delikatne warzywne lub nabiałowe przekąski. Ten etap diety nazywany jest ‘wyzwaniem chia’ i powinien trwać dwa tygodnie, jednak dla osób chcących zrzucić więcej niż 10 kg sugeruje się rozciągnięcie czasu trwania fazy do trzech tygodni.
W fazie drugiej sugeruje się zamianę jednego z koktajli na danie przygotowane z dowolnych składników diety azteckiej i ten sposób żywienia należy stosować przez sześć tygodni. System ten wspomaga spalanie tkanki tłuszczowej. Pełnowartościowy posiłek powinien pojawić się w porze obiadowej.
Faza trzecia trwa bezterminowo, powinna stać się swego rodzaju przyzwyczajeniem, nawykiem służącym regularnemu spożywaniu trzech posiłków dziennie i jednej przekąski. Ten system odżywiania pozwala na utrzymanie osiągniętej masy ciała bez efektu jo-jo, czyli wracających kilogramów. Gwarantuje także dobre samopoczucie i właściwy poziom energii, a co najważniejsze – lepszy stan zdrowia. Właściwie skomponowane posiłki przyczyniają się do poprawy profilu lipidowego (poziom tłuszczu w organizmie) i odpowiedniego poziomu cukru. Przy fazie trzeciej sugeruje się wprowadzenie aktywności fizycznej.

Dieta aztecka – przepisy

Produkty stosowane przy diecie azteckiej to długa lista bogatych w wartości odżywcze składników, do których zalicza się:

• nasiona chia;
• amarantus;
• kaszę bulgur;
• quinoę (komosa ryżowa);
• białą, czarną i czerwoną fasolę;
• świeżego ananasa;
• drób;
• ryby;
• awokado;
• pomidory, kapustę pok choy;
• inne warzywa i owoce;
• oliwę;
• zieloną herbatę;
• może się także pojawić gorzka czekolada.

Przykładowymi przepisami diety azteckiej mogą być poniższe propozycje:
Śniadanie:
Smoothie chia z ananasem
¾ szklanki mleka
1/3 szklanki wody
3 łyżeczki nasion chia
2 plastry świeżego ananasa
odrobina cynamonu
Nasiona chia zalać gotującą wodą, odstawić na 30 min do spęcznienia, dodać mleko, pokrojonego ananasa i cynamon

Przekąska:
Słupki marchewki
2 kostki gorzkiej czekolady

Obiad:
Pieczony łosoś z pomidorami i fasolką i kasza bulgur
Kawałek łososia
Garść pomidorków koktajlowych
Garść fasolki szparagowej
Kasza bulgur
Ząbek czosnku
2 łyżeczki oliwy
2 łyżki soku z cytryny
Łososia natrzeć oliwą wymieszaną z sokiem z cytryny i wyciśniętym czosnkiem, położyć obok pomidorki i fasolkę szparagową, piec w folii do miękkości (około 20 min.) w rozgrzanym do 150 stopni piekarniku. Kaszę ugotować.

Kolacja:
Rukola z tuńczykiem w sosie własnym z kukurydzą i nasionami chia

Dieta aztecka – efekty

Efekty diety azteckiej to utrata masy ciała do 4 kg w ciągu tygodnia, niemniej jednak zaleca się dostosowanie jadłospisu do indywidualnych potrzeb korzystających z niej osób. Innymi obietnicami tej diety są także:

• przypływ energii;
• lepsze spalanie tłuszczów;
• oczyszczenie organizmu z toksyn;
• poprawa gospodarki hormonalnej (głównie hormonów odpowiedzialnych za odczuwanie głodu oraz sytości);
• zwiększenie odporności organizmu.

Produkty z diety azteckiej to także bogactwo polifenoli oraz węglowodanów złożonych, które są odpowiedzialne za procesy naprawcze komórek, a tym samym za wspieranie organizmu w walce ze starzeniem. Nasiona chia to nieocenione źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, które wspierają ogólną odporność organizmu, jak również pracę mózgu i całego układu nerwowego. Zawierają przy tym duże ilości wapnia, żelaza (3 razy więcej niż szpinak), magnezu (15 razy więcej niż brokuły) i selenu - pierwiastków szczególnie ważnych dla kobiet - chronią bowiem układ kostny. Te małe czarne nasionka przyspieszają metabolizm, zapobiegają anemii i łagodzą skutki stresu,  a dzięki wysokiej zawartość błonnika dają uczucie sytości i usprawniają trawienie. Mają też działanie łagodzące stany zapalne. Dodawane do potraw nie zmieniają ich smaku, mają zdolność chłonięcia wody i pęcznienia. Mogą wchłonąć do 12 razy więcej wody, niż same ważą. Można jeść je w całości, zmielone, na surowo lub gotowane, ponieważ naukowo udowodniono, że są dobrze trawione przez organizm w każdej z tych postaci. Niemniej jednak ze względu na wysoką zawartość błonnika zaleca się, by ich dzienne spożycie nie przekraczało 1 łyżki stołowej.
O diecie azteckiej mówi się, że może pomóc osobom zagrożonym cukrzycą typu 2 (poziom cukru blisko górnej granicy), jak również pacjentom z insulinoopornością. Wciąż nie ma natomiast jednoznacznej odpowiedzi czy nasiona te mogą być stosowane przez osoby starsze i kobiety w ciąży. W przypadku każdej diety niezbędna jest konsultacja lekarska, dlatego jakiekolwiek kuracje odchudzeniowe czy zmiany sposobu żywienia powinni zaakceptować dietetycy. Tym bardziej że mówi się, iż nadmierna ilość spożywanych nasion chia może powodować zaparcia, biegunkę, a nawet wzmożone ryzyko zachorowania na raka prostaty u mężczyzn.

Źródła:
Arnot B., Dieta aztecka. Odchudzająca moc cudownych nasion chia; Wyd. Vivante; Białystok 2013;
Olko J., Meksyk przed konkwistą; Państwowy Instytut Wydawniczy; Warszawa 2010; 17-25.