Kurkuma - jak stosować, do czego dodawać, na co pomaga?

Kurkuma jest bardzo dobrze znaną przyprawą często stosowaną w kuchni. Jednak poza walorami smakowymi charakteryzuje się również licznymi właściwościami leczniczymi. Sprawdź na co może pomóc stosowanie kurkumy i w jaki sposób najlepiej ją spożywać, aby uzyskać zamierzony efekt. Jakie zastosowanie ma kurkuma? Czy kurkuma może wspomagać leczenie COVID-19?

Kurkuma – na co pomaga?

Kurkuma, inaczej ostryż długi czy też ostryż domowy, ma dwojakie kierunki wykorzystania: jako przyprawa oraz jako barwnik spożywczy. Dzięki składnikom biologicznie aktywnym charakteryzuje się też działaniem leczniczym. Swoje niezwykłe właściwości kurkuma zawdzięcza kurkuminoidom, do których należą: kurkumina, demetoksykurkumina i bis – demetoksykurkumina. Najcenniejszą i występującą w największej ilości jest kurkumina. Kurkuminoidy charakteryzują się właściwościami przeciwzapalnymi, przeciwnowotworowymi, przeciwwirusowymi oraz antyoksydacyjnymi. Badania wskazują, że kurkumina w ramach działania przeciwwirusowego wykazuje również aktywność przeciw wirusowi SARS – CoV. Hamuje ona „burzę cytokin” i moduluje funkcje układu odpornościowego, może hamować obrzęk płuc i ich włóknienie, przez co może być pomocna zarówno w zapobieganiu, jak i leczeniu COVID – 19.  

Udowodniono też skuteczność kurkumy w terapii zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego i zaburzeń metabolicznych. Kurkuminoidy wspomagają leczenie choroby Parkinsona, Alzheimera i depresji. Ponadto wykazano, że hamują rozwój pasożytów, bakterii i grzybów chorobotwórczych. Stosowanie kurkumy jest pomocne w terapii zapalenia kości i stawów, zmniejsza ból stawów oraz  wrażliwość na ból podczas ruchu. Podawana wraz z glukozamidami, czyli farmaceutykami przeciw zapaleniu stawów zwiększa efektywność leczenia: eliminując w większym stopniu ból, ilość wybroczyn, wrażliwość stawów i zwiększając możliwość wykonywania ruchów. Kurkumina działa także ochronnie na układ krążenia. Suplementacja kurkumą przynosi korzyści w zaburzeniach żołądkowo – jelitowych: niestrawności, zapalnej chorobie jelit, zapaleniu trzustki, nowotworach układu pokarmowego. Badania dowiodły, że podawanie kurkumy w chronicznym zapaleniu jelit prowadzi do cofania się symptomów choroby. Kurkuma hamuje także wzrost bakterii Helicobacter pylori, jak również zapobiega skutkom wywoływanego przez nie zapalenia. Pobudza wydzielanie żółci, działa ochronnie na wątrobę. Na tym nie koniec listy leczniczego oddziaływania kurkumy. Wykazano bowiem, że jej długotrwałe przyjmowanie zapobiega nadmiernemu przyrostowi tkanki tłuszczowej, obniża stężenie glukozy i hemoglobiny glikowanej we krwi.  Dodatkowo zaobserwowano też, że kurkuma zapobiega odkładaniu się frakcji LDL cholesterolu, zmniejsza stężenie całkowitego cholesterolu, reguluje funkcje adipocytów, zapobiega neuropatii cukrzycowej i zaburzeniom pracy nerek charakterystycznym dla osób chorujących na cukrzycę. Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, antyoksydacyjnym kurkuma sprawdza się również jako okłady na oparzenia, zaczerwienienia oraz rany. Można ją też stosować w celach kosmetycznych, gdyż może opóźniać starzenie się skóry, w tym przypadku pamiętać jednak należy, że dość silnie barwi skórę na pomarańczowo. 

Kurkuma - jak stosować ją leczniczo?

Jednym z bardziej polecanych sposobów stosowania kurkumy, poza wykorzystaniem jej jako przyprawy do potraw, jest spożywanie jej w postaci „złotego mleka”, czyli dwuskładnikowego napoju składającego się z mleka roślinnego oraz pasty z kurkumy. W aptekach dostępne są też gotowe wyciągi z korzeni kurkumy w postaci tabletek. Ponadto kurkumę można: nakładać na dziąsła, skórę, rany w postaci pasty, okładów czy żeli. 

„Złote mleko”

Składniki:

• 1 łyżeczka pasty z kurkumy (2 łyżki kurkumy w proszku, pół łyżeczki czarnego pieprzu, pół łyżeczki imbiru, dwa razy tyle wody ile jest sypkich składników. Wszystko gotować około 8 minut do uzyskania gęstej pasty). 
• pół łyżeczki oleju kokosowego,
• 1 szklanka mleka, najlepiej kokosowego lub zwierzęcego

Sposób przygotowania: wszystkie składniki razem wymieszać, gotować nie doprowadzając do wrzenia. Wskazane jest picie „złotego mleka” na czczo. Ze względu na właściwości pobudzające kurkumy, nie zaleca się picia przed snem. 

Kurkuma - jak stosować na odchudzanie?

Wykazano, że nadmiernemu przyrostowi tkanki tłuszczowej zapobiega długotrwałe stosowanie kurkumy w ilości 100 mg na kg masy ciała. Badania dowodzą też, że spożycie kurkumy w postaci sproszkowanej, ekstraktu lub preparatów farmaceutycznych może prowadzić do zmniejszenia BMI oraz obniżenia masy ciała. 

Kurkuma - do czego dodawać?

Wadą kurkuminoidów jest ich słaba biodostępność związana z ich słabą rozpuszczalnością w wodzie, małą stabilnością, szybkim wydalaniem z organizmu. Według szacunków około 1% substancji czynnych z kurkumy przechodzi do krwioobiegu. Biodostępność kurkumy w znaczący sposób zwiększa podgrzanie zawierającego ją roztworu. Wykazano też, że kurkuma lepiej przyswajana jest w towarzystwie tłuszczy, najlepiej kokosowego i pieprzu. Pieprz w swoim składzie zawiera piperynę, która wzmacnia wchłanianie kurkuminoidów. Optymalnym sposobem dostarczania kurkumy do organizmu jest stosowanie jej jako przyprawy do: potraw i napojów. Jednym z bardziej popularnych jest „złote mleko”. 

Kto powinien unikać kurkumy?

Kurkuma należy do przypraw dobrze tolerowanych i nietoksycznych. I raczej nie istnieją przeszkody do jej stosowania. Dopuszczalne dzienne spożycie kurkumy według zaleceń Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności wynosi 3 mg na kg masy ciała. Kurkuma przyjmowana w dużych dawkach może potencjalnie wchodzić w interakcje z lekami. Nadmiernych ilości kurkumy powinny unikać kobiety w ciąży, ponieważ może ona wywoływać skurcze macicy prowadząc do poronienia. Przeciwwskazana jest też  przy niedrożności dróg żółciowych oraz przy występowaniu kamieni żółciowych. Bardzo wysokie dawki wynoszące ok. 12 g kurkumy dziennie mogą skutkować wystąpieniem nudności. 

Źródła:

• Wierońska J. M. Kurkuma – roślinne panaceum. Wszechświat 2017;118(4-6): 117 – 125. 
• Zahedipour F. et al. Potential effects of curcumin in the treatment of COVID – 19 infection. Phytotherapy Research 2020; 1 – 10. 
• Wolanin K., Piwocka K. Kurkumina – od medycyny naturalnej do kliniki. Kosmos Problemy Nauk Biologicznych 2008; 57(1-2): 53 – 65.
• Kania M., Baraniak J. Właściwości lecznicze roślin przyprawowych na przykładzie ostryżu długiego. Post fitoter 2015;16(2): 102 – 106. 
• Akbari M. et al. The effects of curcumin on weight loss among patients with metabolic syndrome and related disorders: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Front. Pharmacol. 2019;10(6).